Wykluczenie społeczne ludzi starszych – kilka uwag o socjologicznym ujęciu teoretycznychi praktycznych aspektów problematyki

• Autorzy: Niezabitowski M.

Identyfikatory

DOI

10.29119/1641-3466.2018.123.21

Warianty tytułu

EN

Social exclusion of elderly people – a few remarks about sociological perspective on theoretical and practical aspects of the issue

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest przedstawienie elementów perspektywy socjologicznej, która zdaniem autora jest konieczna dla adekwatnego zrozumienia charakteru zjawisk wykluczenia osób starszych. Autor prezentując definicje i wymiary wykluczenia akcentuje, wzorując się na innych badaczach, niejednoznaczność przyczyn małego uczestnictwa seniorów w niektórych sferach życia społecznego. Pokazano tu elementy socjologicznego ujęcia problemów wyłączenia osób w wieku senioralnym (emerytalnym) ze sfery aktywności zawodowej oraz relacji społecznych w społeczności lokalnej. Refleksja dotyczy zarówno przyczyn takich zjawisk, jak i ich potencjalnych konsekwencji dla starszej osoby i społeczeństwa. W podsumowaniu tej refleksji sformułowano rekomendacje dla zmian niektórych instytucji i praktyk oddziałujących na ludzi w wieku starszym. Na tle tych nieodzownych zmian autor akcentuje potrzebę zastosowania metodologii badań jakościowych w wytyczaniu i ewaluacji dobrych praktyk.

EN

The aim of the article is to present some elements of sociological perspective, which is necessary to understand the character of social exclusion of the elderly. When presenting the definitions and dimensions of social exclusion the author accentuates following some other researchers the ambiguity of the reasons for a little participation of the elderly in some spheres of social life. Moreover some elements of sociological view on exclusion of older persons from professional activities and social relations in local community have been shown in the text. The reflection concerns reasons for such phenomena as well as their potential consequences for older person and the society. In summation of the reflection some recommendations for changes in some institutions and practices having impact on the elderly have been formulated. In the context of these proposed changes the author accentuates the need for application of the methodology of qualitative research when defining guidelines for good practices and evaluating them.

Słowa kluczowe

PL

ludzie starsi; teoria socjologiczna; wkluczenie społeczne ludzi starszych

EN

elderly people; sociological theory; social exclusion of elderly people

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2018
• Tom: z. 123
• Strony: 291--312
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz.

Twórcy

autor

Niezabitowski M.

• Politechnika Śląska, Zabrze

Bibliografia

• 1. Bańka, A. (2002). Społeczna psychologia środowiskowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
• 2. Binstock, R.H., and George, L.K. (ed.)(2006). Handbook of aging and the social sciences. California: Elsevier.
• 3. Burgess, E.W. (1960). Aging in western societies. Chicago: University of Chicago Press.
• 4. Czekanowski, P. (2000). Aktywizacja osób starych w społeczności lokalnej (z uwzględnieniem doświadczeń z realizacji polsko-holenderskiego Projektu MATRA COP). In B. Synak (Eds.), Ludzie starzy w warunkach transformacji ustrojowej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• 5. Drucker, P.F. (1999). Społeczeństwo pokapitalistyczne. Warszawa: PWN.
• 6. Edelmann, J.R. (2002). Konflikty w pracy, przekład Sylwia Kot. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• 7. Frąckiewicz, L. (2004). Starzy ludzie w miastach śląskich. In J. Słodczyk, and D. Rajchel (Eds.), Przemiany demograficzne i jakość życia ludności miast. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• 8. Frąckiewicz, L. (Ed.) (2004). Wykluczenie, rewitalizacja, spójność społeczna. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• 9. Getzels, J., and So, F.S (1988). The practice of local government planning. Washington: International City Management Association.
• 10. Goldsmith, S. (2004). Universal Design. A Manual of Practical Guidance for Architects. Oxford, Boston, Johannesburg, New Delhi: Architectural Press.
• 11. Gronostajska, B. (2016). Kształtowanie środowiska mieszkaniowego dla seniorów. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
• 12. Hochschild, A.R. (1978). The unexpected community. Portrait of an old age subculture. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• 13. Halicka, M., and Pędich, W. (1997). Działania samopomocowe ludzi starszych. Białystok: Akademia Medyczna w Białymstoku.
• 14. Halicka, M. (2004). Satysfakcja życiowa ludzi starych. Białystok: Akademia Medyczna w Białymstoku.
• 15. Halicki, J. (2000). Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej. Studium historyczno-porównawcze. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• 16. Halicki, J., and Halicka, M. (2003). Integracja społeczna i aktywność ludzi starszych. In B. Synak (Ed.), Polska starość. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• 17. Halik, J., Borkowska-Kalwas, T., and Pączkowska, M. (2002). Rekomendacje szczegółowe. In J. Halik (Ed.), Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• 18. Halik, J. (2002). Starzenie się społeczeństw jako proces demograficzny i społeczny. In J. Halik (Ed.), Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• 19. Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Warszawa: PWN.
• 20. Kowalewski, J.T. (2006). Osoby starsze i sędziwe na obszarach wiejskich. Obraz demograficzny z przełomu stuleci oraz prognozy. In J. Halicki, M. Halicka (Ed.), Zostawić ślad na ziemi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Pędichowi w 80 rocznicę urodzin i 55 rocznicę pracy naukowej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• 21. Labus, A. (2014). Starzejące się społeczeństwa europejskie XXI wieku w koncepcjach odnowy miejskiej. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
• 22. Mead, M. (2002). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przekład Jacek Hołówka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 23. Niezabitowski, M. (2007). Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego. Katowice: Biblioteka Pracownika Socjalnego. Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• 24. Niezabitowski M. (2014). Trwałość i znaczenie międzypokoleniowego przekazu wiedzy fachowej w środowisku architektów: przyczynek do analizy wybranych aspektów społecznych. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Organizacja i Zarządzanie, 72, 135-154.
• 25. Niezabitowski M. (2018). Środowisko zamieszkania w doświadczeniu osób starszych. Wybrane aspekty psychospołeczne w ujęciu socjologicznym. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
• 26. Pędich, W. (1996). Ludzie starzy. Warszawa: Centrum Rozwoju Służb Społecznych.
• 27. Piotrowski J. (Ed.) (1975). Starzenie się i starość w badaniach gerontologicznych w Polsce. Warszawa-Wrocław: Polskie Towarzystwo Gerontologiczne.
• 28. Preiser, W.F.E., and Smith, K.H. (Eds.) (2011). Universal Design Handbook. New York, Chicago, San Francisco, Lisbon, London, Madrid, Singapore, Sidney, Toronto: Mc Graw Hill.
• 29. Putnam, R.D. (1995). Demokracja w działaniu. Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
• 30. Rose, A. M. (1965). Group consciousness among the aging. In W.A. Peterson, and A.M. Rose (Eds.), The older people and their social world. Philadelphia: F.A. Davis.
• 31. Rose, A. M. (1965), The subculture of the aging: a framework for research in social gerontology. In W.A. Peterson, A.M. Rose (Eds.), The older people and their social world. Philadelphia: F.A. Davis.
• 32. Szatur-Jaworska, B. (2000). Ludzie starzy i starość w polityce społecznej. Warszawa: ASPRA-JR.
• 33. Szatur-Jaworska, B. (2005). Uwagi o ekskluzji i inkluzji na przykładzie polityki społecznej wobec ludzi starych. In J. Grotowska-Leder, and K. Faliszek (Eds.), Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.
• 34. Synak, B. (1999). Hasło „Ludzie starzy”. In Encyklopedia Socjologii, tom II. Warszawa: Komitet Socjologii PAN, Oficyna Naukowa.
• 35. Synak, B. (2000). Ludzie starzy w warunkach transformacji ustrojowej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• 36. Synak, B. (2003). Problematyka badawcza i charakterystyka badań. In B. Synak (Eds.), Polska starość. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• 37. Vavik, T. (Ed.) (2009). Inclusive Buildings, Products and Services: Challenges in Universal Design. Trondheim (Norway): Tapir Academic Press.
• 38. Wódz, K. (1992). Przestrzeń, środowisko społeczne, środowisko kulturowe: z badań nad starymi dzielnicami Górnego Śląska. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• 39. Wódz, K. (1998). Praca socjalna w środowisku zamieszkania. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• 40. Znamirowska-Soczawa, B. (2002). Osiedle pod jednym dachem. Przegląd, 12, 25-27.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).