Wpływ związków fluoru emitowanych przez zakłady fosforowe na zawartość fluoru w warzywach

• Autorzy: Nowak W. , Wróbel S.

Warianty tytułu

EN

Effect of fluorine compounds emitted by processing phosphorite industrial works on fluorine content in vegetables

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zakłady chemiczne przetwarzające fosforyty emitują do środowiska związki fluoru zwiększające zawartość fluoru w glebie i roślinach. Toksyczność fluoru w środowisku jest kilkadziesiąt razy większa w porównaniu do ditlenku siarki. Podwyższona zawartość fluoru w spożywanych przez człowieka produktach roślinnych powoduje pobieranie tego składnika w nadmiernych ilościach, co odbija się niekorzystnie na zdrowiu. W latach 1995-2000 przeprowadzono badania zawartości fluoru w warzywach korzeniowych i liściowych, pobranych z ogrodów przydomowych miejscowości położonych w bezpośrednim sąsiedztwie Zakładów Chemicznych „Wizów” S.A. Zawartość fluoru oznaczano, stosując elektrodę jonoselektywną, po mineralizacji próbek na sucho w środowisku alkalicznym. Badaniami objęto głównie następujące gatunki warzyw: pietruszkę, marchew, burak ćwikłowy, kapustę, seler, sałatę i por. Stwierdzono, że zawartość fluoru w warzywach liściastych była z reguły 2-3 razy większa w porównaniu do zawartości w warzywach korzeniowych (marchew, pietruszka, burak ćwikłowy). Największą zawartością wyróżniały się liście sałaty i buraka ćwikłowego, w których koncentracja fluoru była niekiedy bliska 100 mg w 1 kg suchej masy. Ograniczenie emisji fluoru przez Zakłady wpływało wyraźnie na zmniejszenie jego zawartości w badanych warzywach, Przy czym zmiany te były znacznie większe w korzeniach niż w liściach. Duży wpływ na zawartość fluoru wywierał czas ekspozycji roślin na emisję fluoru. Świadczy to o pobieraniu tego składnika przez rośliny głównie z powietrza (formy gazowe i pyły zawierające fluor). Fluor w glebie natomiast przy odczynie zbliżonym do obojętnego nie jest pobierany przez rośliny, ponieważ znajduje się w formie niedostępnej.

EN

Processing phosphorites chemical works, emit fluorine compounds into environment thus increase fluorine concentration in soil and plants. Fluorine toxicity in the environment is a few dozen times higher to compare with that of sulphur dioxide. Increased fluorine content in plant products consumed by people causing excessive accumulation of the element in the human body posing a potential health hazard. In the years 1995-2000 a study on fluorine content in greens and root vegetables collected from the home gardens located in the neighborhood of Chemical Works „Wizów” Company Ltd, Bolesławiec was carried out. Determination of the fluorine content was made by means of ion-selective electrode after samples dry mineralization in alkaline medium. The following species of vegetables were analyzed: parsley, carrot, reed beet, cabbage, celery, lettuce and leek. It was stated that F concentration in vegetable tops were usually 2-3 times higher than in root vegetables (carrot, parsley, red beet). The highest fluorine concentration was found in the lettuce and red beet leaves (up to 100 mg F ּ kg-1 of dry matter). A decided influence of fluorine emission decreasing by Chemical Works on the element concentration in vegetables was noted. The changes observed were larger in roots than in plant tops. Emission exposure time exerted the significant influence on F concentration level in the plants. This indicates that fluorine was absorbed mainly from the atmosphere (gases and dusts containing F). Under near neutral soil reaction conditions fluorine is immobilized and unavailable to plant.

Słowa kluczowe

PL

emisja przemysłowa; fosforyty; zawartość fluoru; warzywa

EN

industrial emission; phosphorite; fluorine content; vegetables

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemia i Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2002
• Tom: Vol. 9, nr 10
• Strony: 1267--1274
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Nowak W.

• Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin, Akademia Rolnicza we Wrocławiu, ul. C.K. Norwida 25, 50-375 Wrocław, tel. 0/…/71/32 05 148

autor

Wróbel S.

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Zakład Technik Uprawy Roli i Nawożenia, Plac Świętego Macieja 5, 50-244 Wrocław, tel. 0/…/71/322 33 66

Bibliografia

• [1] Pasternak K. i Truchliński J.: Fluor i jego wpływ na organizm zwierzęcy. Med. Wet., 1999, 55(10), 643-645.
• [2] Jędrzejuk D. i Milewicz A.: Toksykologia fluoru. Bromatol. Chem. Toksykol., 1996, 29(3), 205-211.
• [3] Zbierska J.: Ocena zmian emisji fluoru w Zakładach Chemicznych „Luboń” oraz jej wpływ na skażenie wybranych roślin. Roczn. AR Poznań, Ser. Melior., 1997, 19/24(1), 219-226.
• [4] Dziubek T.: Wpływ huty aluminium w na skażenie środowiska związkami fluoru. PTPN, Poznań.
• [5] Mazur M., Sadowska-Janusz D. i Lipowski J.: Emisja fluoru z procesu spalania węgla. Post. Biochem. 1993, 39(1), 69-71.
• [6] Nowak W., Wróbel S. i Pasierb K.: Oddziaływanie zanieczyszczeń emitowanych przez Zakłady Chemiczne „Wizów” S.A. na glebę i rośliny. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 1999, 467/II, 205-211.
• [7] Szponar L., Traczyk I., Wojtasik A. i Rutkowska U.: Fluor w profilaktyce próchnicy. Cz. 1, Rola fluoru, źródła i spożycie. Żywność, Żywienie, Zdrowie, 1998, 7(2), 151-162.
• [8] Wędzisz A.: Fluor — Środowisko — Żywność. Bromatol. Chem. Toksykol., 1994. 27(4), 347-352.
• [9] Baka K.: Uwaga fluor. Wegetariański Świat, 1995, (3), 40.
• [10] Zommer-Urbańska S., Bojarowicz H. i Kuczyńska I.: Zawartość fluoru i ołowiu w wybranych warzywach uprawianych w zasięgu emisji związków tych pierwiastków przez Hutę Szkła Gospodarczego (HSG) „Irena” w Inowrocławiu. Rocz. PZH, 1994, 45(1-2), 13-18.
• [11] Gajewska R. i Nabrzyski M.: Zawartość fluoru w herbatach i całodziennych racjach pokarmowych z wybranych stołówek szpitalnych. Bromatol. Chem. Toksykol., 1994, 27(2), 153-156.
• [12] Zakrzewska H.: Fluor i jego związki w środowisku naturalnym i żywności, ibid., 1995, 28(4), 393-399.
• [13] Zommer-Urbańska S., Bojarowicz H. i Kukliński M.: Wpływ emisji Huty Szkła „Sudety” w Szczytnej na zawartość ołowiu i fluoru w wybranych warzywach i owocach zebranych w 1989 roku. Roczn. PZH, 1991, 42(2), 127-130.