Salvator Mundi Stanisława Samostrzelnika – o przypadkowym odkryciu polichromii i jej znaczeniu dla tożsamości Muzeum Duchowości i Kultury Cystersów w Mogile

• Autorzy: Bojęś-Białasik Anna , Grochal Aleksandra , Magrysiewicz-Dobrzańska Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK71SAMOSTRZELNIK

Warianty tytułu

EN

Salvator Mundi by Stanisław Samostrzelnik: On the accidental discovery of the polychromy and its significance for the identity of the Cistercian Spirituality and Culture Museum in Mogiła

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule opisano rezultaty badań architektonicznych i konserwatorskich wykonanych w związku z organizacją muzeum i biblioteki w klasztorze w Mogile. Odkryto m.in. nieznaną polichromię Stanisława Samostrzelnika. Malowidło przedstawiające Chrystusa jako Salvator Mundi umieszczono na podłuczu gotyckiego okna na parterze przeoratu, w którym umieszczono bibliotekę. Pozostałe elementy wystroju włączono do ekspozycji i udostępniono zwiedzającym. Porównanie odkrytej polichromii z pozostałymi malaturami Samostrzelnika w Mogile pozwoliło na hipotezę dotyczącą ich programu ikonograficznego, który wpisuje się w etos cysterskiego życia zakonnego i może stanowić element tożsamości muzeum. Klasztorna sceneria tworzy tło dla ekspozycji, która w ciszy i skupieniu prowadzi przez historię duchowego i artystycznego rozwoju zakonu cystersów. Muzeum stało się szansą na popularyzację roli cystersów w rozwoju kultury cywilizacyjnej i udział społeczeństwa w ochronie dziedzictwa kulturowego.

EN

This paper presents the results of architectural and conservation research associated with the organization of a museum and library in the monastery in Mogiła. Among others, a previously unknown polychromy by Stanisław Samostrzelnik was discovered. The painting, depicting Christ as Salvator Mundi, was located on the underside of the arch of a Gothic window on the priory’s ground floor, now a library. Other décor elements were included in the exhibition and presented to visitors. The comparison of the polychromy with Samostrzelnik’s other paintings in Mogiła led to a hypothesis on their iconographic program, aligned with the ethos of Cistercian monastic life and can co-form the museum’s identity. The monastic scenery forms the exhibition’s backdrop, leading through the history of the spiritual and artistic development of the Cistercians in silence and concentration. The museum can popularize the role of the Cistercians in the development of civilizational culture and public participation in protecting cultural heritage.

Słowa kluczowe

PL

Stanisław Samostrzelnik; cystersi; klasztor w Mogile; muzeum; tożsamość; ochrona dziedzictwa kulturowego

EN

Stanisław Samostrzelnik; Cistercians; Mogiła Abbey; museum; identity; cultural heritage; protection

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 71
• Strony: 168--181
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Bojęś-Białasik Anna

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

• https://orcid.org/0000-0002-1676-5206

autor

Grochal Aleksandra

• Firma Konserwatorska E.A. Grochal

autor

Magrysiewicz-Dobrzańska Katarzyna

• Firma Konserwatorska K. Magrysiewicz-Dobrzańska

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rękopis sygn. 3652 III.
• Opracowania / Secondary sources
• 2. Behling Lottlisa, Die Pflanzen in der mittelalterlichen Tafelmalerei, Weimar 1957.
• 3. Bojęś-Białasik Anna, Piece hypocaustyczne w klasztorach Małopolski. Wybrane przykłady pieców i systemów grzewczych, odkrytych podczas badań, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 59.
• 4. Bojęś-Białasik Anna, Niemiec Dariusz, Strefa domu opackiego w klasztorze Cystersów w Mogile w świetle badań archeologiczno-architektonicznych w latach2013–2014, [w:] Dzieje i kultura cystersów w Polsce, red. Marcin Starzyński, Maciej Zdanek, Kraków 2016.
• 5. Florescu Oana, Sandau Irina Crina Anca, Spiridion-Ursu Petronela, Sandau Ion, Integrative participatory conservation of muzeum artefacts. Theoretical and practical aspects, „International Journal of Conservation Science” 2020, vol. 11 (1).
• 6. Frey-Stecowa Barbara, Malowidła ścienne Stanisława Samostrzelnika w kościele opactwa Cystersów w Mogile i rola grafiki w ich powstaniu, „Cistercium Mater Nostra. Studia et Documenta”, red. Marcin Starzyński, Maciej Zdanek, Kraków 2016.
• 7. Hoppen Jerzy, Eklektyzm Samostrzelnika, Biuletyn Historii Sztuki, Warszawa 1955, nr 17.
• 8. Kobielus Stanisław, Floralium christianum, Kraków–Tyniec 2014. Marchesano Louis, Prints by Albrecht Dürer in the Getty Research Institute’s Special Collections, „Getty Research Journal, JSTOR” 2013, nr 5.
• 9. Miodońska Barbara, Świat malarski Stanisława Samostrzelnika. Miniatury, Cistercium Mater Nostra, Kraków 2007.
• 10. Przybyszewski Bolesław, Stanisław Samostrzelnik, Biuletyn Historii Sztuki, Warszawa 1951, nr 13.
• 11. Pujla Laura, Cutural heritage and territory. Architectural tools for a sustainable conservation of cultural landscape, „International Journal of Conservation Science” 2016, vol. 7.
• 12. Quinkenstein Małgorzata Anna, Stanisław Samostrzelnik, Kórnik 2005.
• 13. Sandau Irina Crina Anca, Spiridion Petronela, SandauIon, Current studies and approaches in the field of cultural heritage conservation science. Harmonising the terminology in an interdisciplinary context, „International Journal of Conservation Science” 2016, vol. 3.
• 14. Spiridon Petronela, Sandu Ion, Conservation of Cultural Heritage: From Participation to Collaboration, „EN-CATC Journal of Cultural Management and Policy” 2015, vol. 5 (1).
• 15. Spiridon Petronela, Sandu Ion, Museums in the life of the public, „International Journal of Conservation Science” 2016, nr 7 (1).
• 16. Starzyński Marcin, Zdanek Maciej, Mogiła w czasach Stanisława Samostrzelnika – szkic do dziejów klasztoru na przełomie XV i XVI w., Cistercium Mater Nostra,Kraków 2007, nr 1.
• 17. Tomkowicz Stanisław, Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, Kraków 1906, nr 2.
• 18. Untermann Mathias, Handbuch der mittelalterlichen Architektur, Stuttgart 2009.
• 19. Zilgalvis Jānis, The cultural environment and its identity: conservation issues, „Landscape Architecture and Art” 2016, vol. 9, no 9.
• Inne / Others
• 20. Grochal Aleksandra, Dokumentacja prac konserwatorskich w pomieszczeniach adaptowanych dla muzeum w skrzydle wschodnim parteru oraz piwnicach przeoratu i pałacu opackiego w zespole klasztornym cystersów w Mogile, Kraków 2020, w zbiorach archiwum WUOZ w Krakowie.