Potencjał geoturystyczny wybranych obiektów Ojcowskiego Parku Narodowego i jego otuliny

Dzięgiel, Maciej

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Potencjał geoturystyczny wybranych obiektów Ojcowskiego Parku Narodowego i jego otuliny

Autorzy

Dzięgiel Maciej

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Dziegiel_M_Potencjal_PG_Vol. 71_nr 3_2023.pdf

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Geotouristic potential of selected objects in the Ojców National Park and its protected zone area (S Poland)

Języki publikacji

Abstrakty

In this paper, two scenic caves, five selected karst rock forms, and five rock outcrops situated in the Ojców National Park and its protected zone area are the subject of comparative research, considered as very essential examples of geotouristic potential. Most of their karst forms differ between each other. These include Łokietek and Ciemna (Dark) cave, Kraków Gate, Rękawica and Igła Deotymy rock-cliff at Ojców, Duży Pochylec rock-cliff in Skała, and Maczuga Herkulesa rocky tower at Pieskowa Skała. Apart from them, outcrops of Quaternary calcareous tufa and rock falls at Ojców, an abrasion surface cutting Upper Jurassic limestones and covered with Cretaceous limestones and marls, Pleistocene loess at Januszowice, and the Duże Skałki (Big Rocks) former quarry of Upper Jurassic limestone at Czajowice were also studied. All of them are situated in the Silesian-Kraków Monocline. The caves, rock-cliffs and Maczuga Herkulesa rocky tower developed in the Upper Jurassic Oxfordian massive limestone. Their karst forms are diverse and picturesque. The other objects selected for research are also very interesting and important examples, displaying products of very complex geological processes. The comparative geotouristic potential evaluation of all 12 objects was made to meet tourists', educators' and investors' expectations and needs to increase their geotouristic development level. The statistical data of the annual number of visitors at the described two caves is also discussed. In general, interest in them as geotouristic abiotic nature objects has been growing regularly until today. They have become very widely known in Poland. Moreover, the Łokietek Cave, Kraków Gate rock-cliff and Maczuga Herkulesa rocky tower have become very popular worldwide.

Słowa kluczowe

geotourism Upper Jurassic Oxfordian rocky limestone karst calcareous tufa loess

geoturystyka Oksford górnojurajski skalisty wapień kras tuf wapienny less

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2023

Tom

Vol. 71, nr 3

Strony

113--131

Opis fizyczny

Bibliogr. 66 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Dzięgiel Maciej

md248@wp.pl

Szkoła Ochrony i Inżynierii Środowiska im. Walerego Goetla, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30–059 Kraków

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ S.W., WILK Z. 1962 - Budowa geologiczna i źródła doliny Prądnika. Ochr. Przyr., 28: 187-210.
2. ALEXANDROWICZ Z. 2006 - Geopark - nature protection category aiding the promotion of geotourism (Polish perspectives). Geoturystyka, 2 (5): 3-13.
3. ALEXANDROWICZ Z., KUCMIERZ A., URBAN J., OTĘSKA-BUDZYN J. 1992 - Waloryzacja przyrody nieożywionej obszarów i obiektów chronionych w Polsce. Państw. Inst. Geol.
4. DMYTROWSKI P., KICIŃSKA A.2 011 - Waloryzacja geoturystyczna obiektów przyrody nieożywionej i jej znaczenie w perspektywie rozwoju geoparków. Problemy Ekologii Krajobrazu, 29: 11-20.
5. DOKTOR M., MIŚKIEWICZ K., WELC E.M., MAYERW. 2015 - Criteria of geotourism valorization specified for various recipients. Geotourism, 42-43 (3-4): 25-38.
6. DRYGLAS D., MIŚKIEWICZK. 2014 - Construction of the geotourism product structure on the example of Poland. [W:] 14th International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM 2014, June 19-25. Conference Proceedings, 5 (2): 155-162.
7. DZIĘGIEL M. 2022 - Geotouristic attractiveness of the show caves of the Kraków-Częstochowa Upland area. Geotourism, 17, 3-4 (62-63): 19-46.
8. DŻUŁYŃSKI S. 1952 - Powstanie wapieni skalistych jury krakowskiej. Rocznik PTG, 21 (2): 125-184.
9. DŻUŁYŃSKI S. 1953 - Tektonika pd. części Wyżyny Krakowskiej. Acta Geol. Pol., 3: 325-440.
10. DŻUŁYŃSKI S., HENKIEL A., KLIMEK K., POKORNY J. 1966 - The development of valleys in the southern part of the Cracow Upland. Rocznik PTG, 36: 329-343.
11. GRADZIŃSKI M., MICHALSKA B. 2020a - Jaskinia Ciemna: http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/11968
12. GRADZIŃSKI M., MICHALSKA B. 2020b - Jaskinia Łokietka: http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/11613
13. GRADZIŃSKI M., MICHALSKAB. 2020c - Jaskinia w Maczudze Herkulesa: http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/11918
14. GRADZIŃSKI M., PARTYKAJ. 1997 - Jaskinia Łokietka. [W:]Baryła J., Gradziński M. (red.), Materiały 31. Sympozjum Speleologicznego. Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika: 9-11.
15. GRADZIŃSKI M., GÓRNY A., PAZDUR A., PAZDUR M.F. 1998 - Geologiczny zapis osadnictwa prehistorycznego w jaskiniach w okolicy Ojcowa. Prądnik, 11: 9-17.
16. GRADZIŃSKI M., GÓRNY A., PAZDUR A., PAZDUR M.F. 2003 - Origin of black coloured laminae in speleothems from the Kraków-Wie- luń Upland, Poland. Boreas, 32: 532-542.
17. GRADZIŃSKI M., MICHALSKA B., WAWRYKA M., SZELEREWICZ M. 2007 - Jaskinie Ojcowskiego Parku Narodowego, Dolina Prądnika, Góra Koronna, Góra Okopy. OPN, Muzeum im. Prof. Władysława Szafera, Ojców.
18. GRADZIŃSKI M., GRADZIŃSKI R., JACH R. 2008 - Geologia, rzeźba i zjawiska krasowe okolic Ojcowa. [W:] Klasa A.J., Partyka J. (red.), Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Przyroda. OPN, Ojców: 31-95.
19. GRADZIŃSKI M., HERCMAN H., RIZZI M., STACHOWICZ-RYBKA R., STWORZEWICZ E. 2017 - Sedimentation of Holocene tufa influenced by the Neolithic man: An example from the Saspowska Valley (southern Poland). Quatern. Intern., 437: 71-83.
20. GRADZIŃSKI M., WAWRYKA-DROHOBYCKI M., MICHALSKA-KASPERKIEWICZ B., BISEK K., SZELEREWICZ M., PARTYKA J., AMIROWICZ A., BARAN J., BARYŁAJ., GÓRNYA. 2020 -Jaskinie dorzecza Prądnika. OPN, Ojców.
21. GRADZIŃSKI R. 1962 - Rozwój podziemnych form krasowych w południowej części Wyżyny Krakowskiej. Rocznik PTG, 32 (4): 429-492.
22. GRADZIŃSKI R. 1972 - Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. Wyd. Geol., Warszawa.
23. GRADZIŃSKI R. 2009 - Mapa geologiczna okolic Krakowa bez osadów czwartorzędowych i lądowych utworów trzeciorzędowych. ING PAN, Muzeum Geologiczne, Kraków.
24. http://www.ojcowskiparknarodowy.pl/main/powierzchnia_i_uzytkowanie.html
25. http://www.ojcowskiparknarodowy.pl/main/turystyka.html
26. https://geotyda.pl/miejsca/kra/duze_skalki.php
27. https://myszkow.naszemiasto.pl/nowa-atrakcja-turystyczna-na-jurze-geopark-od-czestochowy/ar/c15-8778805
28. https://odtur.pl/atrakcje/ojcow-jaskinia-lokietka-335.html
29. KARPIŃSKI F. 1788 - Podróż do Krakowa i jego okolic. List do JO. Xiężny Barbary z Duninów Sanguszkowey Marszałkowey Wielkiey W.X. Litw. Drukarnia J.K.Mci. i Rzeczpospolitey, Warszawa.
30. KĘPIŃSKI A. 1980 - Maleńka Szwajcaria i maleńka Moskwa czyli Rzeczpospolita Krakowska oczyma księcia Wiaziemskiego. Magazyn Kulturalny, 2: 6-13.
31. KOT M., WOJENKA M., SZELIGA M. 2019 - Badania archeologiczne Stefana Krukowskiego w Dolinie Sąspowskiej. Wiad. Archeol., 70: 31-62.
32. KOWALSKI K. 1951 - Jaskinie Polski, 1. PWN, Warszawa.
33. KOWALSKI S. 2006 - Uwagi o osadnictwie paleolitycznym w Jaskini Ciemnej i Mamutowej w świetle badańzlat1957-1974. [W:] Partyka J., Lech J. (red.), Jura Ojcowska w pradziejach i początkach państwa polskiego. OPN, Ojców: 335-354.
34. KOWALSKI S., PARTYKA J. 1997 - Jaskinia Ciemna. [W:] Baryła J., Gradziński M. (red.), Materiały 31. Sympozjum Speleologicznego: 5-8. Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, Ojców, 17-19.10.1997.
35. KRASIŃSKI J. 1821 - Przewodnik dla podrużuiących w Polsce i Rzeczpospolitey Krakowskiej. Drukarnia N. Ghuecksberga, Warszawa.
36. KRZECZYŃSKA M., WOŹNIAK P. 2011 - Oblicza geologii-przykładowe projekty ścieżek geoturystycznych. Prz. Geol., 59, 340-351.
37. KRZEMIEŃ M.P., PARTYKA J. 1990 - Jaskinia Łokietka. Karpaty, Kraków.
38. MADEYSKA T. 1977 - Zróżnicowanie wiekowe jaskiń i schronisk skalnych oraz ich osadów w Dolinie Sąspowskiej koło Ojcowa. Kras i Speleologia, 1: 71-80.
39. MADEYSKAT. 1982 - Late Pleistocene cavedepositsin Poland. Kras i Speleologia, 4: 43-66.
40. MIGOŃ P. 2012 - Geoturystyka. PWN, Warszawa.
41. MIKA M. 2011 - Formy turystyki poznawczej, [W:] Kurek W. (red.), Turystyka. PWN, Warszawa: 198-232.
42. NITA J., MYGA-PIĄTEK U. 2021 - Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), [W:] Richling A., Solon J., Macias A., Balon J., Borzyszkowski J., Kistowski M. (red.), Regionalna geografia fizyczna Polski. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań: 384-391.
43. NOWAK J., GRZYWIŃSKI W. 2007 - Zimowe spisy nietoperzy na Wyżynie Krakowskiej w latach 2003-2007 na tle 20 lat badań. Prądnik, 12: 146-165.
44. NOWAK J., GRZYWIŃSKI W. 2012 - Zimowe spisy nietoperzy na Wyżynie Krakowskiej w latach 2008-2012 na tle historii lat badań. Prądnik, 22: 135-156.
45. NOWAK J., GRZYWIŃSKI W. 2017 - Zimowe spisy nietoperzy na Wyżynie Krakowskiej w latach 2013-2017 na tle historii badań. Prądnik, 27: 93-118.
46. OSADCZUK A., OSADCZUK K. 2008 - Szanse i perspektywy rozwoju geoturystyki jako nowej formy postrzegania obiektów przyrody nieożywionej i poznawania zjawisk naturalnych, [W:] Dutkowski M. (red.), Problemy turystyki i rekreacji, 1.OficynaINPLUS,Szczecin: 131-141.
47. PARTYKAJ. 2006-Ojcowski Park Narodowy: przewodnik turystyczny. Sport i Turystyka, Muza SA, Warszawa.
48. PAWELEC H. 2004 - Klasyfikacja litogenetyczna peryglacjalnych pokryw stokowych w południowej części Płaskowyżu Ojcowskiego. Prz. Geol., 52 (10): 990-996.
49. PAZDUR A., PAZDUR M.F., HERCMAN H., GÓRNY A., OLSZEWSKI M. 1994 - Wstępne wyniki badań nad chronologią powstawania nacieków w jaskiniach Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Zesz. Nauk. Polit. Śląskiej, Matematyka-Fizyka, 71: Geochronometria, 10: 61-79.
50. PISKORSKI M.S. 1691 - Flores vitae B. Salomae Virginis, Principis Polonie, Regine Halicie, Ordinis S. Clarae, Primae in Polonia Fundatricis. Iconibus. Hierogliphicis, Lemmatis, Epigrammatis, explicatizls Vemantes. Auctore M. Sebastiana Piskorski. V.I.D. et Professore. in Ałma Universitate Studie Cracoviensis: Eremi B. Salome de lApide S. Marie Presbytero. Cum Licentia Supeontm. Anno Domini M.DCXCI. [równoległy tytuł Polski] Kwiecie żywota B. Salomei panny księżny Polskiey, królowey halickiey zakonu S. Klary Pierwszey w Polszcze Fundatorki. Obrazami, Wyobrażeniami, Napisami. Rymami. Wydaniem X.M. Sebastiana Fiskarskiego I.V.D. y Professara w Slawney Akademiey Krakowskiey i Pustynie B. Salomei, na Skale S. maryey Kapłana. Za pozwoleniem Starszych. Typis Universitatis. Drukarnia Akademicka, Cracovia, Kraków.
51. PŁONCZYŃSKI J. 2001 - Mapa geologiczna Ojcowskiego Parku Narodowego wraz z otuliną. [W:] Partyka J. (red.), Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Ojców: 73-76.
52. RODZIŃSKA-NOWAK J., NOWAK M., POLESKI J. 2001-2002 - Pottery and flint from the upper layers of the Łokietka Cave. Préhistoire Européenne 16-17: 317-333.
53. ROZWAŁKA R. 2008 - Wykaz krytyczny pająków (Aranea) Ojcowskiego Parku Narodowego. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 27 (1): 63-79.
54. RUTKOWSKIJ. 1993 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50000, Arkusz Kraków (973). Państw. Inst. Geol.
55. RZĄCZYŃSKI G. 1721 - Historia naturalis curiosa regni Poloniae Magni Ducatus Lituaniae annexorumque provinciarum in tractatus XX divisa: ex scriptoribus probatis servata primigenia eorum phrasi in locis plurimis, ex M.S.S. variis, testibus oculatis, relationibus fide dignis, experimentis desumpta opera P. Gabrielis Rzączynski Soc. Jesu. Typis Collegii Soc. Jesu (Drukarnia OO. Jezuitów), Sandomiriae (Sandomierz).
56. SANOCKA E. 1990 -Pajęczaki (Arachinida) Ojcowskiego Parku Narodowego. Prądnik, 1: 49-51.
57. SŁOMKA T., KICIŃSKA-ŚWIDERSKAA. 2004 - Geoturystyka-podstawowe pojęcia. Geoturystyka, 1: 5-7.
58. SOBCZYK K., SITLIVY V. 2001 - Badania wykopaliskowe w Jaskini Łokietka w latach 1998-2000. [W:] PartykaJ. (red.), Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. OPN, Ojców: 457-461.
59. STASZIC S. 1815 - O Ziemorodztwie Karpatow i innych gór i równin Polski przez Stanisława Staszica. Drukarnia Rządowa, Warszawa.
60. SUKERTOWA-BIEDRAWINA E. 1928 - Legendy nadprądnikowe. PTK, Warszawa.
61. SZELEREWICZ M., GÓRNY A. 1986 - Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. PTTK Kraj, Warszawa-Kraków.
62. VALDE-NOWAK P., ALEX P., GINTER B., KRAJCARZ M.T., MADEYSKA T., MIĘKINA B., SOBCZYK K., STEFAŃSKI D., WOJTALP., ZAJĄC M., ZARZECKA-SZUBIŃSKA K. 2014 - Middle Palaeolithic sequences of the Ciemna Cave (Prądnik valley, Poland): The problem of synchronization. Quater. Intern., 326-327: 125-145.
63. WILLMANN J.C., GINTER B., HERNANDO R., LOMNO M., SOBCZYK K., STEFAŃSKI K., SZCZEPANEK A., WERTZ K., WOJTAL P., ZAJĄC M., ZARZECKA-SZUBIŃSKA K., VALDE-NOWAK P. 2019 - Paleobiology and Taphonomy of a Middle Paleolitic Neandertal Tooth from Ciemna Cave, Southern Poland. J. Palaeolithic Archaeology: 2: 359-377.
64. WOJENKA M. 2012 - Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w średniowieczu. Wstęp do problematyki. Prądnik, 22: 7-43.
65. WÓJCIK T., ZIAJA M., ĆWIK A.2014 - Potencjał geoturystyczny nieczynnych kamieniołomów Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Pr. Komisji Krajobrazu Kulturowego, 26: 155-173.
66. WYŻGA M. 2016 - Dolina Prądnika od XVI wieku do czasów współczesnych. [W:] Partyka J. (red.), Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Dziedzictwo kulturowe. OPN, Ojców: 107-154.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2024)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-eca52646-e9ed-4459-a813-8fc9a2b6ec02