Zmiana paradygmatu. Aspekty środowiskowe jako imperatyw zmiany w środowisku mieszkaniowym

• Autorzy: Mikielewicz Renata

Identyfikatory

DOI

10.4467/25438700SM.22.015.16593

Warianty tytułu

EN

The paradigm change. Environmental aspects as transformative imperative in the housing environment

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Sacrum w przestrzeni zamieszkiwania przedstawia szacunek dla niewidzialnego. Ludzie, tworząc prywatne sanktuaria w domach, stawiając przydrożne krzyże i kapliczki, podkreślają swoją potrzebę bezpieczeństwa i ochrony w codziennym życiu. Ale dzisiejsze sanktuaria są inne; architektoniczne i urbanistyczne środki wyrazu różnią się od tych z poprzednich stuleci. Jednocześnie często odnoszą się lub wykorzystują ten sam język by wyrazić ideę sacrum. Pogłębiona analiza prac teoretycznych i przykładów realizacji oparta na wieloletnich badaniach naukowych i obserwacji realizowanych obiektów pozwala autorce na sformułowanie tezy o zmianie paradygmatu zjawiska, które można zdefiniować jako sacrum w środowisku mieszkaniowym.

EN

The sacred in the habitation space depicts respect for the unseen. The people underlined their fear and hope for safety, comfort, and well-being in the sanctuaries inside their homes or roadside crosses and chapels. But contemporary shrines are different; architectural and urban means and solutions differ from those from previous ages. At the same time, they refer to or even use the same elements to express the holy. An expanded analysis of theoretical works and design examples based on longtime research and observations of the described phenomenon allows the author to formulate a thesis about a strongly changing paradigm in what one can describe as the sacred in a housing environment.

Słowa kluczowe

PL

sacrum; tradycja; środowisko mieszkaniowe; kultura; ekologia; zasada rozwoju zrównoważonego; zmiany klimatyczne

EN

sacred; tradition; housing environment; culture; ecology; sustainable development principle; climate change

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 39
• Strony: 88--97
• Opis fizyczny: Bibliogr. 67 poz., fot.

Twórcy

autor

Mikielewicz Renata

• Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska, Politechnika Łódzka

• https://orcid.org/0000-0002-6891-4138

Bibliografia

• [1] Aravena, A., Iacobelli A., 2016, Elemental: Incremental Housing and Participatory Design Manual, Ostfildern: Hatje Cantz.
• [2] Bauman Z., 2000, Globalizacja: I co z tego dla ludzi wynika, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• [3] Bauman Z., 2008, Zindywidualizowane społeczeństwo, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• [4] Bell B., Wakeford K. , ed., 2008, Expanding Architecture: Design as Activism, New York: Metropolis Books.
• [5] Bendyk E., 2020, W Polsce czyli wszędzie. Rzecz o upadku i przyszłości świata, Warszawa: POLITYKA Sp. z o.o. SKA.
• [6] Benjamin W., 1999 (paperback ed. 2002), The Arcades Project, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press; Pasaże, 2005 wyd. polskie, Tiedemann R. red., Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• [7] Białkowski A., 2020, Wstęp do ikonosfery hierofanii, W: Białkowski A., Białkowska K., Sobieszek B. red., Ikonosfera hierofanii. Dom a sacrum. Transmisja kulturowa artefaktów sztuki ludowej w rejestracji fotograficznej i antropologicznym opracowaniu tekstowym, Łódź: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Ethnos, pp. 5-8.
• [8] Białkowski A., Białkowska K., Sobieszek B. red., Ikonosfera hierofanii. Dom a sacrum. Transmisja kulturowa artefaktów sztuki ludowej w rejestracji fotograficznej i antropologicznym opracowaniu tekstowym, Łódź: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Ethnos.
• [9] Blewitt J., 2010, Understanding Sustainable Development, London: Earthscan.
• [10] Brand S., 1995, How Buildings Learn: What Happens After They’re Built, New York: Penguin Books.
• [11] Cairns S., Jacobs J. M., 2014, Buildings Must Die: A Perverse View of Architecture, Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
• [12] Caparrós M., 2016, Głód, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• [13] Carlson A., 2009, Nature & Landscape: An Introduction to Environmental Aesthetics. New York: Columbia University Press.
• [14] Clayes G., 2020, Utopia. The History of an Idea, London: Thames & Hudson.
• [15] Dawson A., 2019, Extreme Cities. The Peril and Promise of Urban Life in the Age of Climate Change, London: Verso.
• [16] Davies M., 2009, Planeta slumsów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• [17] Dobereiner D., 2019, Organicity. Entropy or Evolution, Montreal, Chicago, London: Black Rose Books.
• [18] Eliade M., 1959, The Sacred and the Profane. The Nature of Religion. The Significance of Religious Myth, Symbolism and Ritual within Life and Culture, New York: Harcourt, Brace &World, Inc.
• [19] Ellin N. Integral Urbanism, 2006, London: Routledge, Taylor & Francis Group.
• [20] Franciszek, Ojciec Święty, 2015, Laudato si’: W trosce o wspólny dom, Kraków: Wydawnictwo m.
• [21] Frank U., Lindenmayer V., Loewenberg P., Rocneanu C., eds., 2017, Hiatus. Architekturen für die Gebrauchte Stadt, Basel: Birkhäuser.
• [22] Habraken, N. J., 2000, The Structure of the Ordinary: Form and Control in the Built Environment, ed. J. Teicher. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
• [23] Hanzl, M., 2017, Morphological analysis of urban structures - the cultural approach : case studies of Jewish communities in Lodz and Mazovian voivodeships. Łódź: Lodz University of Technology Press (Monographs of Lodz University of Technology).
• [24] Haught J.F., 1993, Christianity and Theology in: Haught J.F., The Promise of Nature. Ecology and Cosmic Purpose, Mahwah, NJ: Paulist Press.
• [25] Hawken P., Lovins A.B., Lovins L.H., 2010, Natural Capitalism: The Next Industrial Revolution, 10. Ed. London: Earthscan.
• [26] Hickel J., 2020, Less is More. How Degrowth Will Save the World, UK: Penguin Random House.
• [27] Hoidn, Barbara, ed., 2016, DEMO:POLIS: The Right to Public Space, Zurich: Park Books.
• [28] Klein, N. 2014, This Changes Everything: Capitalism versus the Climate, New York: Simon & Schuster, 2014.
• [29] Kosiński W., 2011, Architektura sacrum wobec konfliktów, tolerancji i pojednania. Historia, współczesność, perspektywy, Przestrzeń i forma, nr 15/2011, ss. 7-144.
• [30] Latour, B., 2017, Facing Gaia. Eight Lectures on the New Climatic Regime, Cambridge: Polity Press.
• [31] McDonough W., Braungart M., 2009, Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things, London: Vintage.
• [32] Mikielewicz, R., 1999, Strefa graniczna miasta jako kryterium warunkujące projektowanie urbanistyczne w obszarach obrzeżnych dużych miast na przykładzie aglomeracji łódzkiej, PhD Dissertation, Politechnika Łódzka, Wydział Budownictwa Architektury i Inżynierii Środowiska.
• [33] Rewers E., 2005, Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta. Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS.
• [34] Rockström J., Steffen W., Noone K., Persson A., Stuart Chapin F., Lambin E. F., Lenton T. M., Scheffer M., Folke C., Schnellhuber H.J., Nykvist B., de Witt C.A., Hughes T., van der Leeuw S., Rodhe H., Sörlin S., Snyder P.K., Constanza R., Svedin U., Falkenmark M., Karlberg L., Corell W.R., Fabry V.J., Hansen J. Walker B., Liverman D., Richardson K., Crutzen P., Foley J.A., 2009, A safe operating space for humanity, Nature, Vol 461|24 September 2009, pp. 472-475.
• [35] Salingaros N., 2015, Biophilia and Healing Environments. Healthy Principles for Designing the Build World, USA: Metropolis, Terrapin Bright Green LCC.
• [36] Schumacher P., 2012, The Autopoiesis of Architecture. A New Agenda for Architecture, Vol. II, Chichester: John Wiley & Sons Ltd
• [37] Scruton, R., 2017, Zielona filozofia: jak poważnie myśleć o naszej planecie, Poznań: Wydawnictwo ZYSK I S-KA, 2017.
• [38] Sennett R., 2018, Building and Dwelling. Ethics for the City, UK: ALLEN LANE.
• [39] Shrader-Frechette K. S., McCoy E.D., 1993, Method in Ecology: Strategies for Conservation, Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
• [40] Sloterdijk P., 2014, Der ästethische Imperativ. Schriften zur Kunst, Berlin: Suhrkamp Verlag.
• [41] Smil V., 2017, Energy and Civilization. A History, Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
• 42] Sudjic D., 2011, The Edifice Complex. The Architecture of Power, London: Penguin Books.
• [43] Sudjic D., 2014, B jak Bauhaus. A jak autentyk, b jak bauhaus, c jak cztery kółka. Alfabet współczesności, Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• [44] Śmierć i drugie życie architektury (leading theme), Zawód: Architekt, nr 84, marzec-kwiecień 2022.
• [45] Think Global, Build Social!, 2013, Arch+. Journal for Architecture and Urbanism, 221/212, Year 46, Vol.46
• [46] Tuan, Y.-F., 1987, Przestrzeń i miejsce, Warszawa: PIW.
• [47] Tuan, Y.-F., 1990, Topophilia. A Study of Environmental Perception. Attitudes, and Values. New York: Columbia University Press.
• [48] Tokarczuk O., 2016, Prowadź swój pług przez kości umarłych, Kraków: Wydawnictwo Literackie
• [49] Wigley, E., 2018, Everyday mobilities and the construction of subjective spiritual geographies in ‘Non-places’, Mobilities, 13(3), pp. 411–425.
• [50] Zaguła, A., 2013, Arystotelesowskie i religijne źródła nowego klasycyzmu w architekturze współczesnej, Łódź: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.
• [51] Zukin, S., 2010, Naked City. The Death and Life of Authentic Urban Places, London: Oxford University Press.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE / ONLINE SOURCES:
• [1] Crutzen P. J., Stoermer E.F., 2000, The “Anthropocene”, Global Change Newsletter No. 41, ss. 17-18, http://www.igbp.net/download/18.316f18321323470177580001401/1376383088452/NL41.pdf (dostęp: 25.04.2022)
• [2] Elemental, 2022, Download: 4 Incremental Housing Projects, Available at: http://www.elementalchile.cl/en/ (dostęp: 29.07.2022)
• [3] EU MiesAward_Grand Parc Bordeaux, 2019, Transformation of 530 dwellings - Grand Parc Bordeaux, https://miesarch.com/work/3889, (dostęp: 30.04.2022)
• [4] Lucchini M., Bonenberg A., 2021, Projektowanie wnętrz po pandemii Covid-19: od przygnębienia spowodowanego odosobnieniem do innowacyjnego podejścia do projektowania przestrzeni domowej/The Home and Covid-19 Pandemic: Domestic Space History and Flexible Design as Factors to Cope with the Seclusion Distress, Housing Environment, nr 36/2021 PRZESTRZEŃ, ARCHITEKTURA, NATURA / SPACE, ARCHITECTURE, NATURE, pp. 66-84, DOI: 10.4467/25438700SM.21.024.15123
• [5] Pritzker Architecture Prize, 2016, Jury Citation for Alejandro Aravena, https://www.pritzkerprize.com/laureates/ale-jan-dro-ara-ve-na (dostęp: 30.04.2022)
• [6] Pritzker Architecture Prize, 2018, Jury Citation for Balkrishna Doshi, https://www.pritzkerprize.com/laureates/balkrishna-doshi (dostęp: 30.04.2022)
• [7] Pritzker Architecture Prize, 2021, Jury Citation for Anna Vassal and Jaen-Philippe Lacaton, 2021, https://www.pritzkerprize.com/laureates/anne-lacaton-and-jean-philippe-vassal (dostęp: 30.04.2022)
• [8] Pritzker Architecture Prize, 2022, Jury Citation for Francis Kéré, https://www.pritzkerprize.com/laureates/diebedo-francis-kere (dostęp: 30.04.2022)
• [9] Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future, 1987, UN Documents, https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf (dostęp: 31.03.2022)
• [10] Tokarczuk O., 2019, The Tender Narrator. Nobel Lecture by Olga Tokarczuk, Nobel Laureate in Literature 2018, The Nobel Foundation, Svenska Akademien, https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2018/tokarczuk/lecture/ (dostęp: 20.01.2020)
• [11] Greenroofs.com. Connecting the Planet + Living Architecture, 2022, Santalaia, https://www.greenroofs.com/projects/santalaia/ (dostęp: 30.04.2022)
• [12] Sarmiento C., Zamorano L. , King R., Lobo A., Herrera S., Clerc J., 2014, TOD (Transit-Oriented Development) Guide for Urban Communities, https://wrirosscities.org/research/publication/transit-oriented-development-tod-guide-urban-communities (accessed: 30.04.2022)
• [13] Schneyder E., 2021, Klimaschutz per Möbelhaus, https://www.ubm-development.com/magazin/klimaschutz-per-moebelhaus/ (accessed: 30.04.2022)
• [14] Shostak O., Drotianko L., Bazova V., 2021, Transformation of indigenous peoples’. Ecological consciousness, E3S Web of Conferences 244, 12001 (2021), https://doi.org/10.1051/e3sconf/202124412001
• [15] Small Scale, Big Change: New Architectures of Social Engagement, 2010, Exhibition information, New York: Museum of Modern Art, http://www.moma.org/interactives/exibitions/2010/smallscalebigchange/ (accessed: 15.06.2014)
• [16] Streng F.J., 2019, ‘sacred’ in Encyclopedia Britannica, Section: Sacred–profane and other dichotomies https://www.britannica.com/topic/sacred (accessed: 31.03.2022)