Budynek dawnego Towarzystwa Kasyno w Kwidzynie w świetle badań historyczno-architektonicznych

• Autorzy: Rzepczyński Łukasz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK64KWIDZYN

Warianty tytułu

EN

The building of the former Casino Society in Kwidzyn in light of historical and architectural research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Budynek dawnego Towarzystwa Kasyno, późniejszego kina „Filmbühne” i „Tęcza” należy do nielicznych przykładów dawnych lokali towarzyskich, jakie zachowały się w Kwidzynie. Do chwili przeprowadzenia badań historyczno-architektonicznych w 2019 zabytek w zasadzie nie był w pełni rozpoznany, zarówno w kwestiach historycznych czy funkcjonalnych, jak i przekształceń budowlanych. Przykładem niewystarczającej analizy źródłowej może być choćby niesprecyzowane datowanie jego budowy. Zatem głównym celem artykułu jest przedstawienie najnowszych wyników badań związanych z jego przekształceniami budowlanymi od momentu powstania w 1875, poprzez kluczowe przemiany użytkowo-architektoniczne z 1935 aż do lat sześćdziesiątych– siedemdziesiątych XX wieku, kiedy uzyskał ostateczną formę. Od kilkunastu lat zabytek jest nieużytkowany, a jego stan zachowania na skutek zaniedbań i błędnych decyzji poprzedniego właściciela jest katastrofalny. Obecnie obiekt został przejęty przez samorząd w celu przywrócenia dawnych funkcji towarzysko-kulturalnych oraz świetności, poprzez przeprowadzenie gruntownych prac restauratorsko-budowlanych.

EN

The building of the former Casino Society, later the “Filmbühne” and Tęcza cinema, is one of a few examples of old social venues that have survived in Kwidzyn. Until historical and architectural research was carried out in 2019, the monument was largely unexplored, neither in terms of historical and functional issues, nor in the view of construction transformations. One example of an insufficient source analysis may be the highly unspecific dating of its construction. Therefore, the main goal of the paper is to present the latest research results related to the construction transformations of the building from when it was built in 1875, through the key functional and architectural transformations in 1935, until the 1960sand 70s, when it obtained its final form. The monument has not been used for many years, and its condition is very poor due to negligence and questionable decisions of its previous owner. Currently, the facility has been taken over by the local government in order to restore its former social and cultural functions as well as its great splendor by carrying out thorough renovation and construction works.

Słowa kluczowe

PL

badania historyczno-architektoniczne; kasyno; kino; Kwidzyn

EN

historical and architectural research; casino building; cinema

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 64
• Strony: 144--160
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Rzepczyński Łukasz

• Zamek w Kwidzynie, oddział Muzeum Zamkowego w Malborku

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• Archiwum Państwowe w Malborku, Katasteramt Marienwerder [1861] 1865–1945 (dalej: KM), nr zespołu 320, Etatsjahr 1873 bis 1880/81, sygn. 298, Gebäudesteuerverwaltung, Steuerjahr 1878/79, CasinoGesellschaft, s. 776–779.
• Starostwo Powiatowe w Kwidzynie, Wydział Geodezji i Zarządzania Nieruchomościami, Katasterverwaltung. Kreis Marienwerder. Gemarkung Nr 96. Stückvermessungsrisse (9) zum Kartenblatt Nr 5. Riss Nr 7 (1:250). Unter Leitung des Personalvorstehers Helmdach aufgenommen vom 27ten bis 31ten Juli 1905 durch den Katasterlandmesser Helmdach (datum 14.02.06), sygn. 87/16-4-60.
• Teksty źródłowe / Source texts
• Reichert Hans, Gustav Reichert, „Aus dem Posener Lande, Monatsblätter für Heimatkunde” 1912, z. 4.
• Opracowania / Secondary sources
• Baltes Hannelore, Errinerungen von Hannelore Baltes, „Kleine Weichsel-Zeitung” 2016, nr 3.
• Barganowski Antoni, Michalik Henryk, Przewodnik po Powiślu. Powiat kwidzyński, Kwidzyn 2007.
• Barra Bernhard, Das erste Kono in Marienwerder, [w:] Marienwerder Westpreussen, Aus dem Leben einer deutschen Stadt an der unteren Weichsel, red. Otto Gründer, Franz Neumann, Celle 1983.
• Dobry Artur, Architektura i budownictwo Kwidzyna w czasach rejencji, „Rocznik Gdański” 1995, t. 4, z. 1.
• Golon Mirosław, Kwidzyn w latach 1945–1957. Kultura i życie społeczne, [w:] Kwidzyn. Dzieje miasta, red. Krzysztof Mikulski, Justyna Liguz, Kwidzyn 2004, t. 2.
• Koziełło-Poklewski Bohdan, Rabant Tomasz, Kwidzyn w latach 1918-1945. Życie kulturalne, [w:] Kwidzyn. Dzieje miasta, red. Krzysztof Mikulski, Justyna Liguz, Kwidzyn 2004, t. 1.
• Rzepczyński Łukasz, Projekt Straty – Kwidzyn, Malbork 2018.
• Szmygin Bogusław (red.), Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, Warszawa– –Lublin 2009.
• Tajchman Jan, Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących architektury i budownictwa, Toruń–Warszawa 2014.
• Tajchman Jan, Piaskowska Beata, Na czym polega metoda adaptacji zabytków architektury do współczesnej funkcji, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. Bogusław Szmygin, Warszawa–Wilanów 2014.
• Wajda Kazimierz, Kwidzyn w latach 1772–1914. Życie społeczno-polityczne, [w:] Kwidzyn. Dzieje miasta, red. Krzysztof Mikulski, Justyna Liguz, Kwidzyn 2004.
• Dokumentacja / Documentation
• Dobry Artur, Pawłowscy Joanna i Antoni, „Karta ewidencyjna zabytków architektury, Budynek Kasyna Cywilnego”, Kwidzyn 1995.
• Gawryluk Maria, Barton Dariusz, „Wkładka katalogu zabytków architektury Kwidzyna”, Kwidzyn 1996.
• Grupa Young Architekci – Jabłoński Michał, Szakiel Sebastian, Gabryś Karol, „Inwentaryzacja Pomiarowo-Rysunkowa Kasyna”, Kwidzyn 2018.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• https://kwidzyn.pl/budynek-po-kinie-tecza-juz-wlasnoscia-miasta-11233/.