Kompleksowa ocena psychospołecznych warunków pracy kierowców autobusów miejskich i dalekobieżnych

• Autorzy: Kapica Łukasz , Najmiec Andrzej , Baka Łukasz

Identyfikatory

DOI

10.54215/BP.2022.04.10.Kapica

Warianty tytułu

EN

Psychosocial working conditions of urban and long-distance bus drivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badania przedstawionego w artykule była kompleksowa ocena psychospołecznych warunków pracy kierowców autobusów miejskich i dalekobieżnych. Badaniem objęto 500 kierowców autobusów z 52 różnych firm przewozowych. Narzędziem badawczym był Kopenhaski Kwestionariusz Psychospołecznych Warunków Pracy - COPSOQ II. Analizę przeprowadzono za pomocą testu t-studenta, w którym porównywano średnie wyników kierowców miejskich i dalekobieżnych. Przeprowadzone badanie wykazało, że kierowcy tych pojazdów nie stanowią jednorodnej grupy zawodowej pod kątem występujących zagrożeń psychospołecznych w środowisku pracy. Kierowcy autobusów miejskich mają wyższy poziom wymagań emocjonalnych i tempa pracy, różnią się także od kierowców autobusów dalekobieżnych pod względem warunków organizacji pracy oraz poziomami stresu i dobrostanu.

EN

The aim of the study was to comprehensively assess the psychosocial working conditions of city and long-distance bus drivers. Data were collected among 500 bus drivers from 52 different companies. The variables was measured with the Copenhagen Psychosocial Working Conditions Questionnaire - COPSOQ II. The analysis was carried out using the t-test, which compared the mean results of urban and long-distance drivers. The study showed that city and long-distance bus drivers do not constitute a homogeneous professional group in terms of psychosocial risks in the work environment. City bus drivers have a higher level of emotional demands and work pace, and they also differ from long-distance bus drivers in terms of work organization conditions, stress and well-being.

Słowa kluczowe

PL

psychospołeczne warunki pracy; wymagania pracy; kierowcy autobusów; stres

EN

psychosocial working conditions; job demands; bus drivers; stress

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 4
• Strony: 18--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys.

Twórcy

autor

Kapica Łukasz

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

• https://orcid.org/0000-0001-7423-0608

autor

Najmiec Andrzej

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

• https://orcid.org/0000-0002-7712-4488

autor

Baka Łukasz

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

• https://orcid.org/0000-0003-1173-9874

Bibliografia

• [1] ŁUCZAK, A., TARNOWSKI, A. Empiryczne kryteria psychologicznej oceny predyspozycji do zawodu kierowcy. Warszawa: CIOP-PIB, 2016, ISBN 978-83-7373-204-9.
• [2] Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1212 z późn. zm.).
• [3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących pracę na stanowisku kierowcy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 165).
• [4] ŁUCZAK, A. Wymagania psychologiczne w doborze osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych. Warszawa: CIOP-PIB, 1998, ISBN 83-87354-61-9.
• [5] BIERNACKI, M.P. Modele teoretyczne wyjaśniające zachowanie kierowców na drodze. Medycyna Pracy. 2017, 68(3): 401-411.
• [6] MERECZ, D., WASZKOWSKA, M. Źródła i konsekwencje stresu zawodowego w pracy kierowcy. [W:] Wągrowska-Koski E. (red.), Zagrożenia zdrowia kierowców pojazdów silnikowych, związane ze szkodliwymi i uciążliwymi warunkami środowiska pracy. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, 2007.
• [7] NAJMIEC, A. Psychospołeczne warunki pracy kierowcy autobusu komunikacji miejskiej. Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka. 2012, 12: 8-11.
• [8] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz jej stosowania (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 227 z późn. zm.).
• [9] BERTHELSEN, H., HAKANEN, J.J., WESTER LUND, H. Copenhagen Psychosocial Questionnaire – A validation study using the Job Demand-Resources model. Plos One. 2018, 13(4): e0196450.
• [10] BAKA, Ł. Kopenhaski Kwestionariusz Psychospołeczny COPOSQ II. Podręcznik do polskiej wersji narzędzia. Warszawa: CIOP-PIB, 2019, ISBN 978-83-7373-336-7.
• [11] DEMEROUTI, E., BAKKER, A.B., NACHREINER, F., SCHAUFELI, W.B. The job demands-resources model of burnout. Journal of Applied Psychology. 2001, 86(3): 499-512.
• [12] SCHAUFELI, W.B., BAKKER, A.B. Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: a multi-sample study. Journal of Organizational Behavior. 2004, 25: 293-315.
• [13] BAKKER, A.B., DEMEROUTI, E. The Job Demands-Resources model: State of the art. Journal of Managerial Psychology. 2007, 22(3): 309-328.
• [14] ŁUCZAK, A., ZIELIŃSKI, P., TARNOWSKI, A. Standardy przeprowadzania badań psycho logicznych. [W:] M. Ucińska (red.), Metodyka przeprowadzania badań psychologicznych w za kresie psychologii transportu. Warszawa: ITS, 2015, s. 33-84, ISBN 978-83-60965-11-5.
• [15] TSE, J.L.M., FLIN, R., MEARNS, K. Bus driver well-being review: 50 years of research. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour. 2006, 9(2): 89-114.
• [16] IHLSTRÖM, J., KECKLUND, G., ANUND, A. Split-shift work in relation to stress, health and psychosocial work factors among bus drivers. Work. 2017, 56(4): 531-538.
• [17] LIU, L., MILLER, H.J., SCHEFF, J. The Impacts of COVID-19 pandemic on public transit demand in the United States. Plos One. 2020, 15: e0242476

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).