Temperamentalne uwarunkowania zachowań ryzykownych na podstawie kierowców

• Autorzy: Odachowswka E.

Warianty tytułu

EN

Temperamental conditioning of hazardous behavior based on the analysis of drivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Specjaliści od lat starają się określić, jakie predyspozycje psychofizyczne powinny charakteryzować dobrego kierowcę. Pomijając aspekty faktycznie uniemożliwiające, bądź w znacznym stopniu ograniczające zdolność do prowadzenia pojazdu, coraz częściej zwraca się uwagę na czynniki psychiczne, jakie mają wpływ na zachowanie się za kierownicą. Biorąc pod uwagę trzy podstawowe aspekty sprawności w kierowaniu, obejmujące określaną w badaniach lekarskich sprawność fizyczną, badaną w ramach psychologicznych analiz przydatności do prowadzenia pojazdu – sprawność psychiczną oraz wiedzę, umiejętności i postawy samego kierowcy, w niniejszym artykule podjęto próbę określenia przyczyn zachowania kierowców na drodze na podstawie badań własnych, szczególnie zaś uwzględniono ewentualne predyktory do zachowań ryzykownych w postaci cech temperamentalnych.

EN

For several years specialists have been trying to determine which psychophysical predispositions characterise good drivers. Putting aside factual aspects which enable or limit driving capabilities, recently more attention is being drawn to psychological factors, which influence drivers themselves. Taking into account three basic aspects of proficiency in driving: physical fitness (determined during the medical examination), mental aptitude (determined during the psychological examinations testing mental predisposition for driving a vehicle), and the knowledge, skills and attitude of a driver, this work attempts to discover the cause of specific driver behaviour, with a focus on possible cause variables for hazardous behaviour in the form of temperamental features.

Słowa kluczowe

PL

psychologia transportu; kierowca; zachowania ryzykowne; temperament

EN

psychology transport; driver; risk behaviors; temperament

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Poznański Instytut Technologiczny
• Czasopismo: Logistyka
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 3
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz.., wykr., pełen tekst na CD

Twórcy

autor

Odachowswka E.

• Instytut Transportu Samochodowego; 03-301 Warszawa; ul. Jagiellońska 80

Bibliografia

• [1] Avolio, B.J. (State University of New York), Galen Kroeck, K. (Florida International University), & Panek P.E. (Eastern Illinois University) (1985). Individual differences in information - processing ability as a predictor of motor vehicle accidents. Human Factors. Vol. 27(5), pp. 577 - 587.
• [2] Bąk, J. (2003). Wypadki drogowe a kształcenie młodych kierowców. Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego.
• [3] Bryant, R.A., Harvey A.G. (2000). Acute stress disorder. Washington, DC. American Psychological Association.
• [4] Buss, A.H., Plomin, R. (1984). Temperament: early developing personality traits. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• [5] Eliasz A. (1981), Temperament a system regulacji stymulacji. Warszawa: PWN;
• [6] Komenda Główna Policji - Biuro Prasowe http://www.policja.pl/portal/pol2/1239/Statystyka.html., Warszawa 2009.
• [7] Lazarus R.S. (1966). Psychological stress and the coping process. New York: McGraw-Hill.
• [8] LeDoux, J.E. (1990). Information flow from sensation to emotion: Plasticity of the neural computation of stimulus value. [w:] M. Gabriel, J. Moore (red.), Learning computational neuroscience: Foundations of adaptive networks. (s.231-256), Cambridge, MA: MIT Press.
• [9] Oniszczenko, W. (1995). Diagnoza temperamentu w ujęciu genetycznej teorii Bussa i Plomina: Kwestionariusz Temperamentu EAS-TS. Studia Psychologiczne, 33, 97-111.
• [10] Skłodowski, H. (2007). Psychologia kierowcy samochodowego w zastosowaniu praktycznym. W: "Bezpieczeństwo na drogach - edukacja i diagnostyka kierujących pojazdami. Monografia. Red. W. Horst, G. Dahlke. Wydawnictwo Instytutu Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej. Poznań. (Wersja elektroniczna).
• [11] Strelau, J. (1995). Temperament, osobowość, działanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• [12] Strelau, J. (1996). Temperament a stress: Temperament jako czynnik moderujący stresory, stan I skutki stresu oraz radzenie sobie ze stresem. [w:] I. Heszen_Niejodek, Z. Ratajczak (red.),. Człowiek w sytuacji stresu: problemy teoretyczne i metodologiczne (s. 88-132). Katowice. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
• [13] Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. W-wa. Wyd. Naukowe PWN.
• [14] Tarnowski, A. (2007). Temperament jako predykator zachowań kierowców. W: "Bezpieczeństwo na drogach -edukacja i diagnostyka kierujących pojazdami. Monografia. Red. W. Horst, G. Dahlke. Wydawnictwo Instytutu Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej. Poznań. (Wersja elektroniczna).
• [15] Zawadzki B. Temperament. Geny i środowisko. Porównania wewnątrz- i miedzypopulacyjne. Gdańsk: GWP;
• [16] Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna charakterystyka zachowania – Kwestionariusz temperamentu. Warszawa. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.