Analysis of operator models for rainwater management in Poland – towards the integrated management model

• Autorzy: Rosiek Ksymena

Identyfikatory

DOI

10.34659/eis.2023.85.2.554

Warianty tytułu

PL

Analiza modeli operatorskich gospodarki wodami opadowymi w Polsce – w stronę zintegrowanego modelu zarządzania

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Over the last decade, Poland has witnessed a statutory change in the definition of rainwater. It stopped being regarded as wastewater. Municipalities in Poland have developed different models for rainwater management and various ways of financing them. The aim of the study is to identify and to describe the most important elements of rainwater management models in Poland with the use of operators. It focused not only on constitutive features of the system, but also on financial aspects, such as fees and investments (with the omission of fiscal ones). The study helped to identify three organisationally distinguishable operator models and indicated strengths and weaknesses of each of them. Such a systematic and structured analysis lays the groundwork for the assessment of these models and enables other municipalities to make a conscious decision on which model to implement.

PL

W ostatnim dziesięcioleciu w Polsce została zmieniona definicja wód opadowych. Przestały być ściekiem. Miasta w Polsce wypracowywały różne modele zarządzania wodami opadowymi i ich finansowania. Celem badania była identyfikacja i opisanie najważniejszych elementów modeli zagospodarowania wód opadowych w Polsce z wykorzystaniem operatorów. Skupiono się nie tylko na cechach konstytuujących system, ale przede wszystkim na aspektach finansowych takich jak opłaty i inwestycje (z pominięciem fiskalnych). Udało się zidentyfikować trzy różniące się od siebie organizacyjnie modele operatorskie oraz wskazano słabe i mocne strony każdego z nich. Tak przeprowadzona systematyczna i ustrukturyzowana analiza stwarza podstawy do oceniania tych modeli i umożliwia innym miastom świadomy wybór modelu do wdrożenia.

Słowa kluczowe

EN

rainwater; rainwater management; effluent

PL

wody opadowe; zarządzanie wodami opadowymi; ściek

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Economics and Environment
• Rocznik: 2023
• Tom: No. 2
• Strony: 110--139
• Opis fizyczny: Bibliogr. 72 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Rosiek Ksymena

• Cracow University of Economics, Department of Sustainable Finance

• https://orcid.org/0000-0003-0848-8242

Bibliografia

• 1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Dz. U. 2013, poz. 21. (w języku polskim).
• 2. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Dz. U. 1997, poz. 43.
• 3. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne. Dz. U. 2017, poz. 1566.
• 4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz. U. 2001, poz. 627.
• 5. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dz. U. 2003, poz. 717.
• 6. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji dotyczących środowiska i jego ochrony, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Dz. U. 2008, poz. 1227.
• 7. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Dz. U. 1994, poz. 414.
• 8. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Dz. U. Nr 72, poz. 747 ze zm. (po polsku).
• 9. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dz.U. 1990 poz. 95.
• 10. AR6 Zmiana klimatu 2022: skutki, adaptacja i podatność na zagrożenia – IPCC. (nd). (2022, 22 maja). https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-working-group-ii/
• 11. Bahri, A. (2012). Zintegrowana gospodarka wodna w miastach (nr 16; DOKUMENTY PODSTAWOWE TEC). Komitet Techniczny Globalnego Partnerstwa Wodnego (TEC). 16-zintegrowana-gospodarka-wodna-miejska-2012
• 12. Bates, B., Kundzewicz, Z. i Wu, S. (2008). Zmiany klimatyczne i woda. Sekretariat Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu. http://41.73.194.134:8080/xmlui/handle/123456789/552
• 13. Brown, R., Keath, N. i Wong, TH (2008). Przejście do miast wrażliwych na wodę: obecne i przyszłe stany przejściowe w przeszłości.
• 14. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady – Rozwiązanie problemu niedoboru wody i susz w Unii Europejskiej COM/2007/0414 wersja ostateczna (2007).
• 15. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Plan ochrony zasobów wodnych Europy (2012).
• 16. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Budowanie Europy odpornej na zmianę klimatu – Nowa strategia UE w zakresie adaptacji do zmian klimatu COM/2021/82 final (2021).
• 17. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Zielona infrastruktura (GI) – wzmacnianie kapitału naturalnego Europy COM/2013/0249 final (2013).
• 18. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Strategia finansowania przejścia na zrównoważoną gospodarkę COM/2021/390 final (2021).
• 19. Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych, CONSIL, 135 Dz.U. L (1991).
• 20. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/591 z dnia 6 kwietnia 2022 r. w sprawie ogólnego unijnego programu działań w zakresie środowiska do 2030 r., 114 Dz.U. L (2022).
• 21. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona), CONSIL, EP, 435 Dz.U. L (2020).
• 22. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, EP, CONSIL, 327 Dz.U. L (2000).
• 23. Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem, EP, CONSIL, 372 Dz.U. L (2006).
• 24. Dyrektywa 2006/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006 r. dotycząca zarządzania jakością wody w kąpieliskach i uchylająca dyrektywę 76/160/EWG, CONSIL, EP, 064 Dz.U. L (2006).
• 25. Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, CONSIL, EP, 288 Dz.U. L (2007).
• 26. Eckart, K., McPhee, Z. i Bolisetti, T. (2017). Wydajność i wdrażanie rozwoju o niskim wpływie – przegląd. Science of The Total Environment, 607-608 (dodatek C), 413-432.
• 27. EOG. (2021). Zasoby wodne w Europie – Przeciwdziałanie niedoborowi wody: zaktualizowana ocena – Europejska Agencja Środowiska (publikacja nr 12).
• 28. Eikenbery, A. (2003). Żywność i woda: badanie związku między produkcją żywności a niedoborem wody. Evergreen State College.
• 29. Agencja Ochrony Środowiska. (2007). Obniżenie kosztów wody deszczowej poprzez strategie i praktyki o niskim wpływie na rozwój (LID). 60000LWT.
• 30. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie nowego planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym (2020/2077(INI)). (2021).
• 31. Fletcher, TD, Shuster, WD, Hunt, WF, Ashley, RM, Butler, D., Arthur, S., Trowsdale, SA, Barraud, S., Sémadeni-Davies, AF, Bertrand-Krajewski, JL, Mikkelsen, PS , Rivard, G., Uhl, M., Dagenais, D. i Viklander, M. (2015). SUDS, LID, BMP, WSUD i więcej: Ewolucja i zastosowanie terminologii dotyczącej drenażu miejskiego. Urban Water Journal, 12(7), 525-542. https://doi.org/10.1080/1573062X.2014.916314
• 32. Furlong, C., Brotchie, R., Considine, R., Finlayson, G. i Guthrie, L. (2017). Kluczowe koncepcje planowania infrastruktury zintegrowanej gospodarki wodnej w miastach: wnioski z Melbourne. Polityka dotycząca mediów, 45, 84-96. https://doi.org/10.1016/j.jup.2017.02.004
• 33. Furlong, C., Guthrie, L. i De Silva, S. (2016). Zrozumienie zintegrowanej gospodarki wodnej w miastach jako ideologii, metody i celu – Uniwersytet RMIT. Woda e-Dziennik, 1(2), 1-8. https://doi.org/10.21139/wej.2016.016
• 34. Gleick, Ph (1998). Woda w kryzysie: ścieżki do zrównoważonego wykorzystania wody. Zastosowania ekologiczne, 8(3), 571-579. https://doi.org/10.2307/2641249
• 35. Godyń, I. (2020). Opłaty za wodę opadową i finansowanie kanalizacji deszczowej i zielonej infrastruktury. W T. Walczykiewicz (red.), Współczesne problemy rozwojowe w wyniku zniszczenia przestrzennego (s. 101-110). Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy. (po polsku).
• 36. Grafton, RQ, Pittock, J., Davis, R., Williams, J., Fu, G., Warburton, M., Udall, B., McKenzie, R., Yu, X., Che, N., Connell , D., Jiang, Q., Kompas, T., Lynch, A., Norris, R., Possingham, H. i Quiggin, J. (2013). Globalny wgląd w zasoby wodne, zmiany klimatyczne i zarządzanie. Nature Climate Change, 3, 315-321. https://doi.org/10.1038/nclimate1746
• 37. Guthrie, L., Furlong, C. i De Silva, S. (2020). Uchwycenie różnych perspektyw na kwestie zintegrowanej gospodarki wodnej w miastach. Polityka wodna, 22(2), 252-275. https://doi.org/10.2166/wp.2020.200
• 38. Hirt, S. (2013). Co się stało z (post)socjalistycznym miastem? Miasta, 32, S29-S38. https://doi.org/10.1016/j.cities.2013.04.010
• 39. Konsultacje społeczne dotyczące projektu uchwał Rady Miasta Krakowa wg projektu Komisji Kształtowania Środowiska Rady Miasta Krakowa w sprawie opłat za odprowadzenie wód opadowych lub roztopowych ujętych w otwartych lub zamkniętych systemach kanalizacji deszczowej. (2021). https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=135865 (w języku polskim).
• 40. Kowalczak, P. (2007). Konflikty o wodę. Wydawnictwo Kurpisz. (po polsku).
• 41. Kowalczak, P. i Kundzewicz, ZW (2011). Konflikty wodne na obszarach miejskich w Polsce. Hydroological Sciences Journal, 56(4), 588-596. https://doi.org/10.1080/02626667.2011.572554
• 42. Krauze, K. i Wagner, I. (2014). Woda w przestrzeni miejskiej a administracyjne zarządzanie miastem. W: T. Bergier, J. Kronenberg i I. Wagner (red.), Woda w mieście. Zrównoważony rozwój – zastosowanie tom 5. Fundacja Sendzimira. (po polsku).
• 43. Kumar, lekarz medycyny (2021). Wydajność wody i bezpieczeństwo żywnościowe: globalne trendy i wzorce regionalne. Elsevier.
• 44. Letcher, T. (2022). Woda i zmiany klimatyczne: zrównoważony rozwój, kwestie środowiskowe i polityczne. Elsevier.
• 45. Mader, A., Patrickson, S., Calcaterra, E. i Smit, J. (2011). Poradnik TEEB dla miast: Usługi ekosystemów w komunikacji miejskiej (J. Kronenberg, Trans.). Kraków: Fundacja Sendzimira.
• 46. Mencwel, J. (2020). Betonoza: Jak się niszczyć polskie miasta (Wydanie pierwsze). Wydawnictwo Krytyki Politycznej. (po polsku).
• 47. MPA Warszawa. (2019). Strategia adaptacji do zmian klimatu dla m.st. Warszawy do roku 2030 z perspektywą do roku 2050. Miejski Plan Adaptacji. Uchwała Rady Miasta ul. Warszawa XV/339/2019. https://um.warszawa.pl/waw/strategia/-/artykul-240 .
• 48. MPA44. (2017). Wczujmy się w klimat! – Opracowanie platform adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. Mieszkańców, materiały promocyjne. http://44mpa.pl/materialy-promocyjne/ .
• 49. Mrowiec, M. (2020). Retencja wód opadowych w zastosowaniach zurbanizowanych: Monografia. Częstochowa: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej. (po polsku).
• 50. OECD. (2010). Badania dotyczące ustalania cen wody Zasoby wodne oraz usługi wodno-sanitarne. Wydawnictwo OECD.
• 51. OECD. (2013). Badania OECD dotyczące polityki przystosowania się do wody i zmiany klimatu w celu poruszania się po niezbadanych wodach: zasady poruszania się po niezbadanych wodach. Wydawnictwo OECD.
• 52. Parkinson, JN, Goldenfum, JA i Tucci, C. (red.) (2010). Zintegrowana gospodarka wodna w miastach: wilgotne tropiky: UNESCO-IHP. Londyn: CRC Press.
• 53. Program, UWWA (2020). Raport Narodów Zjednoczonych o światowym rozwoju zasobów wodnych 2020: Woda i zmiany klimatyczne. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000372985.locale=en
• 54. Program, WWA (2012). Raport Narodów Zjednoczonych o światowym rozwoju wody nr 3: Woda w zmieniającym się świecie (dwa tomy). Routledge.
• 55. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz. U. 2014, poz. 1800.
• 56. Ritchie, H. i Roser, M. (2018). Urbanizacja. Nasz świat w danych. https://ourworldindata.org/urbanization
• 57. Rosiek, K. (2008). Skuteczność – Przegląd wyników. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 771, 125-134. (po polsku).
• 58. Rosiek, K. (2016). Wody opadowe jako przedmiot gospodarowania. Gospodarka w Praktyce i Teorii, 44, 3, 61-76. (po polsku).
• 59. Shrestha, S., Babel, MS i Pandey, wiceprezes (2014). Zmiana klimatu i zasoby wodne. Boca Raton: CRC Press.
• 60. Staniłow, K. (2007). Miasto postsocjalistyczne: przemiany formy i przestrzeni miejskiej w Europie Środkowo-Wschodniej po socjalizmie. Springer Nauka i media biznesowe.
• 61. Stucker, D. i Lopez-Gunn, E. (2017). Adaptacja do zmian klimatycznych poprzez zarządzanie zasobami wodnymi: wydajność, równość i zrównoważony rozwój. Routledge.
• 62. Sumisławski, W. (2021, 3 listopada). Modele zarządzania wodami opadowymi i roztopowymi w Polsce – odnoszące się do wprowadzających. VI KONFERENCJA GOWR, on-line. (po polsku).
• 63. Taylor, RG, Scanlon, B., Döll, P., Rodell, M., Van Beek, R., Wada, Y., Longuevergne, L., Leblanc, M., Famiglietti, JS, Edmunds, M., Konikow , L., Green, TR, Chen, J., Taniguchi, M., Bierkens, MFP, Macdonald, A., Fan, Y., Maxwell, RM, Yechieli, Y., ... Treidel, H. (2013 ). Wody gruntowe i zmiany klimatyczne. Zmiana klimatu w przyrodzie, 3(4), 322-329. https://doi.org/10.1038/nclimate1744
• 64. Tortajada, C., Biswas, AK i Tyagi, A. (2016). Gospodarka wodna i zmiany klimatyczne: radzenie sobie z niepewnością. Routledge.
• 65. Tvedt, T. i Oestigaard, T. (2014). Historia wody: seria III, tom 1: Woda i urbanizacja. Akademik Bloomsbury.
• 66. US EPA, O. (2015, 22 września). Odpływ miejski: rozwój o niskim wpływie na środowisko (LID) [Przeglądy i arkusze informacyjne]. https://www.epa.gov/nps/urban-runoff-low-impact-development
• 67. Walczykiewicz, T. i Skonieczna, M. (2020). Powodzie opadowe na obszarach miejskich w kontekście aspektów geomorfologicznych. Nauki o Ziemi, 10(11), 457. https://doi.org/10.3390/geosciences10110457
• 68. Chronologia konfliktu wodnego. (2020, 4 lutego). http://www.worldwater.org/confused/map/
• 69. Woda, bezpieczeństwo i konflikt. (2018). Instytut Zasobów Światowych. https://www.wri.org/publication/water-security-and-conflikt
• 70. Mapa WCPI. (2021, 21 czerwca). Interaktywna mapa populacji miast świata 1950-2035. http://luminocity3d.org/WorldCity/
• 71. Whitehead, PG, Wilby, RL, Battarbee, RW, Kernan, M. i Wade, AJ (2009). Przegląd potencjalnego wpływu zmian klimatycznych na jakość wód powierzchniowych. Hydroological Sciences Journal, 54(1), 101-123. https://doi.org/10.1623/hysj.54.1.101
• 72. Bank Światowy. (Baza danych). Ludność miejska (% ogółu ludności). https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).