Ujęcia wód mineralnych na terenie zlewni potoku Grajcarek

• Autorzy: Satora S.

Warianty tytułu

EN

Mineral water intakes on the Grajcarek stream basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono szczegółową charakterystykę ujęć oraz wód mineralnych, zlokalizowanych na terenie zlewni potoku Grajcarek (gm. Szczawnica). Charakterystyka wód obejmuje tak stronę ilościową związaną z parametrami technicznymi i wydajnością eksploatacyjną ujęć, które stanowią studnie wiercone i źródła, jak i jakościową, dotyczącą składu chemicznego ujmowanych wód. Oprócz wymienionych zagadnień przedstawiono historię prowadzonych na omawianym terenie badań wód mineralnych oraz genezę tych wód. Przeprowadzone rozpoznanie tematu wskazuje, że na omawianym terenie występuje 11 eksploatowanych ujęć wód mineralnych z których 4 są w postaci źródeł (Józefina J-l i J-2, Magdalena, Szymon i Wanda), pozostałe natomiast ujęcia występują jako studnie wiercone (Józefina J-3, Stefan, B-4, PD-4), podwierty (Jan i Jan 14) lub szyby ze sztolniami (Pitoniakówka). Wydajność eksploatowanych ujęć wód mineralnych na terenie zlewni potoku Grajcarek w zależności od typu i rozmiarów ujęcia kształtuje się w zakresie 0,0014 1·min-1 ("Magdalena") -około 38,0 1·min-1("Pitoniakówka F'). Mneralizacja ogólna wód szczawnickich waha się w granicach 1,02 g·dm-3 (źródło "Jan-14") - 25,7 g·dm-3 (źródło "Magdalena"), wśród jonów przeważają wodorowęglany (54,3-90,1 % mval), sód (59,4-94,8 % mval) oraz chlorki (pon. 20-45,5 % mval). Wapń w większości ujęć występuje w ilości 20,6-28,6 % mval. Zawartość wolnego CO2 waha się w granicach 65,0 mg·dm-3 ("PD-4")-2030 mg·dm-3 ("Pitoniakówka" wypływ F). Temperatura wód mineralnych wynosi 8,5-11,0°C i zależy od głębokości ujęcia wody, natomiast odczyn pH wód jest słabo kwaśny 6,13-6,91.

EN

In the article was presented dctailed profile of intake and minerał waters lokated on the Grajcarek stream basin (district Szczawnica). The waters' profile include quantitative part connected with technical parameters and productiveness of intakes (drilled wells and springs), as well as qualitative concerned chemical constitution of waters which are intaken. Besides mentioned problems, was presented a history of mineral waters analysis that are conducted on this area and a origin of those waters. Conducted subject probe showed, that on the discussed area are locatcd 11 mineral waters intakes including 4 springs (Józefina J-l i J-2, Magdalena, Szymon i Wanda). Another are used as drilled wells (Józefina J-3, Stefan, B-4, PD-4), underdrills (Jan i Jan 14) or shafts with drifts (Pitoniakówka). Productiveness of used mineral water intakes on the Grajcarek stream basin, depending on type and size of the intake, are riding in a range between 0,00141·min-1 ("Magdalena") and 38,01·min-1 ("Pitoniakówka F"). General mineralization of Szczawnica's waters varied from 1,02 g·dm-3 (źródło "Jan-14") to 25,7 mg·dm-3 (źródło "Magdalena"), among ions predominated bicarbonatcs (54,3-90,1 %mval), sodium (59,4-94,8 % mval) and chlorides (pon.20-45,5 %mval). Calcium in most intakes occured in amount 20,6-28,6 %mval. Content of free carbon dioxide varied from 65,0 mg·dm-3 ("PD-4") to 2030 mg·dm-3 ("Pitoniakówka" discharge F). The mineral waters' temperature amount to 8,5-11,0°C and depend on water intake depth, however waters' pH is rather weakly acid 6,13-6,91.

Słowa kluczowe

PL

ujęcie wód mineralnych; woda mineralna; budowa geologiczna; studnia wiercona; źródło; skład chemiczny

EN

mineral waters intakes; mineral water; geological structure; drilled wells; springs; chemical constitution

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej
• Czasopismo: Inżynieria Rolnicza
• Rocznik: 2002
• Tom: R. 6, nr 3
• Strony: 201--212
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., tab.

Twórcy

autor

Satora S.

• Katedra Zaopatrzenia Osiedli w Wodę i Kanalizacji, Akademia Rolnicza w Krakowie

Bibliografia

• Balneoprojekt, 1974. Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód leczniczych w Szczawnicy, Kraków.
• Birkenmajer K. 1956. Przewodnik geologiczny po Pienińskim Pasie Skałkowym.
• Dowgiałło J., Karski A., Potocki I. 1969. Geologia Surowców Balneologicznych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Jarocka-Bieniek J. 1993. Źródła mineralne w Szczawnicy, ich odkrycie i nazwy. Miesięcznik: „Z Doliny Grajcarka”. Szczawnica.
• Józefko J. 1995, Dokumentacja techniczna ujęć. Przedsiębiorstwo Państwowe Uzdrowisko, Szczawnica.
• Madejski A. 1979. Podstawy inżynierii uzdrowiskowej. Arkady, Warszawa.
• Paczyński B., Płochniewski Z. 1996. Wody mineralne i lecznicze Polski, Warszawa.
• Pazdro Z., 1983. Hydrogeologia ogólna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Piekarz J. 1998. Przedsiębiorstwo Uzdrowisk w Szczawnicy - Informator. Uzdrowiskowy Zakład Górniczy, Szczawnica.
• Praca zbiorowa pod red. Szmytówny M. 1970. Balneochemia. Chemia wód mineralnych i peloidów w Polsce. PZWL, Warszawa.
• Swianiewicz J. 1997. Szczawnica - Informator turystyczny, Pruszków.