Aspekty zrównoważonego rozwoju w oznakowaniu produktów spożywczych

• Autorzy: Chmielewski Mariusz , Malinowska Ewa , Płoska Renata , Szymańska-Brałkowska Małgorzata

Identyfikatory

DOI

10.15199/46.2023.4.2

Warianty tytułu

EN

Sustainable development aspects in labeling of food products

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Celem głównym artykułu była próba określenia, w jakim zakresie dostawcy wybranych grup produktów spożywczych, dostępnych w sieciach handlowych Biedronka i Lidl, wykorzystują nieobligatoryjne etykiety związane ze zrównoważonym rozwojem. Celem dodatkowym była próba ustalenia, czy dobór tego rodzaju oznakowania jest różny w przypadku różnych grup produktów spożywczych. Projekt badania/metodyka badawcza/koncepcja: Badanie polegało na analizie oznakowania dotyczącego zrównoważonego rozwoju na opakowaniach wybranych produktów spożywczych, dostępnych w wybranych placówkach sieci handlowych Lidl i Biedronka, zlokalizowanych w Trójmieście. Przeprowadzone badanie miało charakter jakościowy, wykorzystano w nim metodę obserwacji nieuczestniczącej, ukrytej, metodę analizy komparatywnej, a także metodę syntezy i wnioskowania logicznego. Badanie ma charakter pilotażowy i będzie podstawą do dalszych badań uszczegóławiających. Wyniki/wnioski: Oferenci produktów spożywczych z poddanych badaniu kategorii w niewystarczającym zakresie wykorzystują oznakowanie z zakresu zrównoważonego rozwoju. W przypadku etykiet związanych z ekologią dominują te odnoszące się do możliwości recyklingu opakowań, zidentyfikowano też relatywnie dużo oznaczeń dotyczących aspektów jakościowych i miejsca pochodzenia produktów, natomiast na badanych opakowaniach prawie nie występują etykiety społeczne. Zaobserwowano dużą różnorodność nieobligatoryjnych oznaczeń na opakowaniach, co przyczyniło się do swobodnej ich klasyfikacji, która jest jedynie propozycją autorów. Marki własne badanych sieci handlowych przodują w wyraźnym informowaniu klienta o pochodzeniu produktu, sposobie segregacji zużytych opakowań i gwarantowanej, przez własne standardy, jakości. Największa różnorodność oznaczeń charakteryzowała opakowania produktów mleczarskich. Ograniczenia: Do badania wybrano jedynie cztery grupy produktów spożywczych, w ich ramach natomiast – wybrane kategorie produktów. W ramach tych grup dokonano obserwacji opakowań produktów, które w trakcie badań (28-29 czerwca 2023 roku) były dostępne w miejscach obserwacji. Badanie przeprowadzone zostało w placówkach należących do dwóch najpopularniejszych w Polsce dyskontów spożywczych, zlokalizowanych w Trójmieście. Zastosowanie praktyczne: Wyniki badania mogą stanowić punkt wyjścia do głębszej oceny stopnia wykorzystania etykietowania zrównoważonego w procesie komunikacji między producentami i dystrybutorami produktów spożywczych a konsumentami. Wykorzystując wyniki badań, dostawcy mogą zaplanować swoje przyszłe działania, których celem byłoby lepsze zrozumienie przez klientów działalności związanej ze zrównoważonym rozwojem. Oryginalność/wartość poznawcza: Wyniki badań, zaprezentowane w opracowaniu, pozwalają na wstępne określenie zakresu wykorzystania oznakowania związanego ze zrównoważonym rozwojem na opakowaniach wybranych produktów spożywczych, dostępnych w dwóch dyskontowych sieciach handlowych.

EN

Purpose: The main aim of this article was an attempt to assess to what extent suppliers of selected groups of food products, available in discount stores such as Lidl and Biedronka, use non-compulsory sustainability labeling. The additional aim was an attempt to check if the selection of that kind of labeling varies from one group to another. Design/methodology/approach: The study consisted of an analysis of sustainability-related labeling on the packaging of selected food products available in selected shops of the Lidl and Biedronka retail chains, located in the Tri-City. The research was qualitative and was based on following methods: the method of non-participant, covert observation, the method of comparative analysis, the method of synthesis and logical inference. The study has a pilot character is the basis for further detailed research. Findings/conclusions: The results show that food suppliers do not sufficiently use sustainability-related labeling. In case of ecolabels, they usually relate to recycling. Relatively many labels are identified as quality-related, and many referred to the origin of products. As study shows there is hardly any social labeling on food products. A large variety of non-compulsory labels were observed that contributed to their free classification that is only authors’ proposal. Own brands of discount stores mostly inform customers about the origin of products, on how to recycle packaging, guaranteed by own quality standards. The largest variety of labels characterized the packaging of dairy products. Research limitations: Only four groups of food products were selected for this research, and within these, selected product categories. The packaging of products were observed, which during 28-29th of June 2023, were available at observation sites. The study was conducted in shops belonging to the two most popular discount retail chains in Poland, located in Tri-City. Practical implications: The results may start a deeper assessment of the use of sustainable labeling in the process of communication between producers, distributors of food products and customers. The results may help suppliers in identifying future activities and understanding customers’ attitude toward sustainable development. This may contribute to a positive perception of producers and distributors and provide a form of advertising for them. Originality/value: The results of the research present the preliminary determination of the use of sustainable labeling on the packaging of selected food products available in two discount retail chains.

Słowa kluczowe

PL

oznakowanie produktu; etykiety ekologiczne; etykiety społeczne; etykiety jakościowe; etykiety zrównoważone; produkty spożywcze; zrównoważony rozwój

EN

product labeling; ecological labeling; social labeling; quality labeling; sustainable labeling; food products; sustainable development

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Problemy Jakości
• Rocznik: 2023
• Tom: R. 55, nr 4
• Strony: 13--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz., tab.

Twórcy

autor

Chmielewski Mariusz

• Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-0775-621X

autor

Malinowska Ewa

• Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-9409-7856

autor

Płoska Renata

• Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-1716-4496

autor

Szymańska-Brałkowska Małgorzata

• Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-4328-108X

Bibliografia

• [1] Acquaye Adolf, Fred Yamoah, Kuishuang Feng. 2015. „An integrated environmental and fairtrade labelling scheme for product supply chains”. International Journal Production Economics 164: 472–483.
• [2] Adamczyk Wacław. 2004. Ekologia wyrobów. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• [3] Baran Małgorzata. 2021. Struktura procesu badawczego. W Sułkowski Łukasz, Lenart-Gansiniec Regina, Kolasińska-Morawska, Katarzyna (red.) Metody badań ilościowych w zarządzaniu. Łodź: Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk. http://monografie.san.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/Metody-badan-ilosciowych.pdf. [dostęp: 28.06.2023].
• [4] Belz Frank-Martin, Kenneth John Peattie. 2012. Sustainability Marketing: A Global Perspective. Chichester: Wiley & Sons Ltd.
• [5] Bratt Cecilia, Sophie Hallstedt, K.-H. Robert, Goran Broman, Jonas Oldmark. 2011. „Assessment of ecolabelling criteria development from a strategic sustainability perspective”. Journal of Cleaner Production 19: 1631–1638.
• [6] Bryła Paweł. 2015. Marketing regionalnych i ekologicznych produktów żywnościowych. Łodź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łodzkiego.
• [7] Buckley Ralph. 2002. „Tourism ecolabels”. Annals of Tourism Research 29: 183–208.
• [8] Cybulska Daria. 2013. „Wykorzystanie metody obserwacji w naukach społecznych”. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej 2(6): 20–31.
• [9] Dąbrowska Anna. 2015. „Postawy polskich konsumentow–od konsumpcjonizmu do zrownoważonej konsumpcji”. Handel Wewnętrzny (2)355: 88–100.
• [10] Dąbrowska Anna. 2018. „Zachowania konsumentow na rynku żywnościowych produktow tradycyjnych i regionalnych. Wyzwania dla marketingu”. Handel Wewnętrzny (3)374: 106–117.
• [11] Gossling Stefan, Ralf Buckley. 2016. „Carbon labels in tourism: persuasive communication?”. Journal of Cleaner Production 111(Part B): 358–369.
• [12] Hales Collin. 1999. Opakowanie jako instrument marketingu. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• [13] Halicka Ewa. 2016. „Postawy i zachowania nabywcze kobiet wobec znakowania żywności symbolami dobrowolnych certyfikatow jakości”. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej 115: 141–149.
• [14] Hartlieb Susane, Bryn Jones. 2009. „Humanising Business Through Ethical Labelling: Progress and Paradoxes in the UK”. Journal of Business Ethics 88: 583–600.
• [15] Haska Aleksandra, Elżbieta Martyniuk. 2019. „Wybrane metody wyrożniania produktow spożywczych na rynku”. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 26, 2(119): 18–31.
• [16] Kaczorowska Joanna, Krystyna Rejman, Julita Nosarzewska. 2018. „Postrzeganie produktow żywnościowych oznaczonych certyfikatami spełniającymi ideę zrownoważonej konsumpcji”. Handel Wewnętrzny 2(373): 222–234.
• [17] Korab Izabela, Patryk Jacejko, Isabella Kardynał, Lucjan Olchawa, Anna Mazur-Pączka. 2018. „Wybory konsumenckie a gospodarowanie odpadami”. Polish Journal for Sustainable Development 22(2): 59–64.
• [18] Koszewska Małgorzata. 2011. „Social and Eco-labelling of Textile and Clothing Goods as Means of Communication and Product Differentiation”. FIBRES & TEXTILES in Eastern Europe 19(4/87): 20–26.
• [19] Krasnowska Grażyna, Anna M. Salejda. 2011. „Ocena wiedzy konsumentow na temat znakowania żywności”. Żywność Nauka Technologia Jakość 18(1): 173–189.
• [20] Mazurowska Monika, Renata Płoska. 2022. Sprawozdawcza i pozasprawozdawcza komunikacja zewnętrzna w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu. Sopot: CMS.
• [21] Meyerding Stephan, Anna-Lena Schaffmann, Mira Lehberger. 2019. „Consumer Preferences for Different Designs of Carbon Footprint Labelling on Tomatoes in Germany — Does Design Matter?” Sustainability 11: 1587.
• [22] Mieczkowska Małgorzata, Helena Panfil-Kuncewicz. 2011. „Informacje żywieniowe na opakowaniach produktow spożywczych i ich wpływ na decyzje zakupowe konsumentow”. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 566: 347–357.
• [23] Nakonieczna Justyna. 2008. Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw międzynarodowych. Warszawa: Difin.
• [24] Nestorowicz Renata. 2015. „Oznakowanie produktow żywnościowych a zrownoważona konsumpcja”. Journal of Agribusiness and Rural Development 3(37): 487–493.
• [25] Nosecka Bożena. 2015. „Rola informacji na etykiecie w procesie zakupu produktu żywnościowego”. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 17(3): 290–296.
• [26] Nowacki Robert, Katarzyna Wasilik. 2017. „Znajomość i zaufanie wobec certyfikatow zrownoważonej konsumpcji a idea społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w perspektywie młodych konsumentow”. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej 118: 95–109.
• [27] Płoska Renata. 2011. Zaangażowanie społeczne przedsiębiorstwa jako źrodło przewagi konkurencyjnej. W Elżbieta Urbanowska-Sojkin (red.) Wybory strategiczne w przedsiębiorstwach. Rezultaty ekonomiczne, organizacyjne i społeczne, 218–227. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
• [28] Rakuła Michalina, Agata Kiciak. 2022. „Wiedza konsumentow na temat znakowania żywności”. Journal of Education, Health and Sport 12(8): 270–282.
• [29] Rybak Małgorzata. 2004. Etyka menedżera – społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN.
• [30] Salejda Anna, Grażyna Krasnowska, Katarzyna Buska. 2016. Konsument na rynku żywności – jego wiedza i zachowania. W Krzysztof Melski, Dorota Walkowiak-Tomczak (red.) Żywność dla świadomego konsumenta, 15–24. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
• [31] Szuchalska Anna. 2020. „Obserwacja uczestnicząca na lekcjach językowych – korzyści i ograniczenia”. Linguodidactica 24: 265–277.
• [32] Thogersen John, Pernille Haugaard, Anja Olesen. 2010. „Consumer responses to ecolabels”. European Journal of Marketing 44: 1787–1810.
• [33] Ynte K. Van Dam, Janneke De Jonge, 2014. „The Positive Side of Negative Labelling”. Journal of Consumer Policy 38: 19–38.
• [34] WCED. 1997. Our Common Future. World Commission on Environment and Development.
• [35] Wiśniewska Małgorzata. 2022. „Ewolucja trendow i zagrożeń w konsumpcji żywności w świetle celow zrownoważonego rozwoju”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 1(998): 63–79.
• [36] Wiśniewska Małgorzata, Ewa Malinowska. 2011. Zarządzania jakością żywności. Systemy. Koncepcje. Instrumenty, 221–224, 227–231. Warszawa: Difin.
• [37] Zimon Dominik, Łucja Gawron-Zimon, Karolina Szczygieł. 2014. „Wpływ jakości produktow na zachowania konsumentow”. Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie 492140: 55–61.
• [38] https://www.ecolabelindex.com [dostęp: 28.06.2023].
• [39] https://www.sprawiedliwyhandel.pl/cele-zrownowazonegorozwoju-a-sprawiedliwy-handel/ [dostęp: 28.06.2023].
• [40] https://csr.biedronka.pl/releases/jakosc-w-biedronce [dostęp: 28.06.2023].
• [41] https://kimjestesmy.lidl.pl/zrownowazony-rozwoj [dostęp: 28.06.2023].
• [42] https://kimjestesmy.lidl.pl/zrownowazony-rozwoj/redukcjaplastiku [dostęp: 28.06.2023].
• [43] https://www.biedronka.pl/pl/segreguj-swiadomie [dostęp: 28.06.2023].
• [44] https://www.gov.pl/web/gis/podstawowe-wymagania-dotyczaceznakowania-zywnosci [dostęp: 28.06.2023].
• [45] https://wiadomoscispozywcze.pl/artykuly/10884/lidlbiedronka-eurocash-gknbspspecja-sieci-handlowe-w-liscie-500-najwiekszych-polskich-firm/ [dostęp: 28.06.2023].
• [46] https://ads.listonic.com/raport/ranking-sieci-handlowych-2023 [dostęp: 28.06.2023].
• [47] https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5486/3/21/1/sytuacja_gospodarstw_domowych_w_2021_r._w_swietle_wynikow_badania_budzetow_gospodarstw_domowych.pdf [dostęp: 28.06.2023].
• [48] https://sdgs.un.org/goals/goal12 [dostęp: 28.06.2023].
• [49] https://sdgs.un.org/goals/goal3 [dostęp: 28.06.2023].
• [50] https://sdgs.un.org/goals [dostęp: 28.06.2023].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).