Skład chemiczny wód w utworach siarczanowych i węglanowych neogenu i kredy w rejonie Niecki Nidziańskiej

• Autorzy: Różkowski J. , Jóźwiak K. , Chwalik-Borowiec A.

Warianty tytułu

EN

Water chemistry in the Neogene and Cretaceous sulphate and carbonate rocks of the Nida Basin area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W publikacji przedstawiono wyniki badań chemizmu wód podziemnych występujących w rejonie Niecki Nidziańskiej wykonanych w kwietniu 2011 r. Wody serii gipsonośnej badenu, reprezentujące lokalne systemy przepływu, mają mineralizację powyżej 2,00 g/dm3, a ich typ hydrochemiczny to SO4-Ca; wody ze źródeł ascenzyjnych, reprezentujące pośredni system przepływu, mają mineralizację 8,00–11,00 g/dm3 i są typu Cl-SO4-Na; wody krążące płytko: w wapieniach litotamniowych badenu mają mineralizację 0,40–0,70 g/dm3 i są typu HCO3-Ca, a w marglach górnokredowych – mają mineralizację 0,50–0,60 g/dm3, a ich typy hydrochemiczne to HCO3-Ca i HCO3-Ca-Mg. W badanych wodach podziemnych w najwyższym stężeniu spośród mikroskładników występują Sr (0,34–12,48 mg/dm3), Br (28,00–301,00 µg/dm3), Ba (9,00–121,00 µg/dm3) i Li (3,10–46,90 µg/dm3), niższe są stężenia Al, Cu, Sc, U, Rb, Mo i Zn (<0,50–44,00 µg/dm3).

EN

The paper presents the results of groundwater chemistry research in the Nida Basin carried out in April 2011. Water from the Badenian gypsum series represents local flow systems. Its mineralization is more than 2.00 g/dm3 and the hydrochemical type is SO4-Ca. Ascending springs represent an intermediate flow system. Their mineralization is 8.00–11.00 g/dm3 and the hydrochemical type is Cl-SO4-Ca. Chemistry of water circulating in shallow flow systems differs depending on lithology; in Badenian lithotamnium limestones the mineralization is 0.40–0.70 g/dm3, and the hydrochemical type is HCO3-Ca, and in Upper Cretaceous marls the mineralization is 0.50–0.60 g/dm3, and the hydrochemical types are HCO3-Ca and HCO3-Ca-Mg. The trace elements that occurr at highest concentration in the studied groundwaters include Sr (0.34–12.48 mg/dm3) and then Br (28.00–301.00 µg/dm3), Ba (9.00–121.00 µg/dm3) and Li (3.10–46.90 µg/dm3); subordinarily there are also: Al, Cu, Sc, U, Rb, Mo and Zn (<0.50–44.00 µg/dm3).

Słowa kluczowe

PL

skład chemiczny wody; gipsy; skały węglanowe; Niecka Nidziańska

EN

water chemistry; gypsum series; carbonate rocks; Nida Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 462
• Strony: 163--170
• Opis fizyczny: Biblogr. 14 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Różkowski J.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemii, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Jóźwiak K.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Chwalik-Borowiec A.

• Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych, Krzyżanowice Średnie 14, 28-400 Pińczów

Bibliografia

• [1] BARBACKI A.P., 2004 — Zbiorniki wod geotermalnych niecki miechowskiej i środkowej cześci zapadliska przedkarpackiego. IGSMiE PAN, Stud. Rozpr. Monogr., 125.
• [2] BZOWSKA G., KRZYKAWSKI T., RÓŻKOWSKI J., 2011 — Skład mineralny utworów neogenu oraz kredy i formujący się w nich chemizm wód podziemnych (w obszarze krasowym Niecki Nidzianskiej). W: Materiały 45. Sympozjum Speleologicznego, Ojców 20–23.10.2011 r.: 45–46. Sekcja Speleol. Pol. Tow. Przyr. im. Kopernika, Kraków.
• [3] CHWALIK A., 2006 — Ewolucja wybranych form rzeźby Niecki Soleckiej (Niecka Nidy). Arch. WNoZ UŚ, Sosnowiec.
• [4] HERMAN G., GĄGOL J., 2000 — Wody mineralne w rejonie Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Prz. Geol., 48, 7: 616–618.
• [5] JÓŹWIAK K., RÓŻKOWSKI J., ANDREJCZUK V., 2008 — Uwarunkowania geogeniczne rozpuszczania skał gipsowych w zlewni Potoku Skorocickiego (Niecka Nidy) w świetle modelowania hydrogeochemicznego. W: Materiały 42. Sympozjum Speleologicznego, Tarnowskie Gory 24–26.10.2008 r.: 67–68. Sekcja Speleol. Pol. Tow. Przyr. im. Kopernika, Kraków.
• [6] KRAWCZYK A.J., MATEŃKO T., MĄDRY J., PORWISZ B., 1999 — Wody lecznicze Buska-Zdroju w świetle dotychczasowych badań. W: Współczesne Problemy Hydrogeologii. T. 9: 159–164. Państw. Inst. Geol., Kielce–Warszawa.
• [7] MACIOSZCZYK A., 1987 — Hydrogeochemia. Wydaw. Geol.,Warszawa.
• [8] MACIOSZCZYK A., DOBRZYNSKI D., 2002 — Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa.
• [9] ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (DzU Nr 72, poz. 466).
• [10] RÓŻKOWSKI J., RÓŻKOWSKI A., 2010 — Pochodzenie mineralizacji wód siarczkowych Buska i ich paleogeneza. W: Wody siarczkowe w rejonie Buska-Zdroju (red. R. Lisik): 151–183. Wydaw. XYZ, Kielce.
• [11] RÓŻKOWSKI J.,ANDREJCZUK V., PULINA M., CHWALIK A., 2006 — Geogeniczne uwarunkowania formowania się składu chemicznego wód podziemnych w obszarze występowania krasu gipsowego Niecki Nidziańskiej. W: Regionalne Studia Ekologiczno-Krajobrazowe (red. A. Richling i in.). Probl. Ekol. Kraj., 16: 391–399.
• [12] RÓŻKOWSKI J., JÓŹWIAK K., ANDREJCZUK V., 2011 — Chemizm wód podziemnych serii gipsonośnej badenu w północnej cześci zapadliska przedkarpackiego. W: Współczesne Problemy Hydrogeologii (red. J. Gorski, A. Sadurski). Biul. Państw. Inst. Geol., 445: 573–582.
• [13] ŠVARCEV S.L. 1998 — Gidrogeochimija. Nauka, Novosibirsk.
• [14] WITCZAK S., ADAMCZYK A., 1995 — Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. T. 2. Biblioteka Monitoringu Środowiska. PIOŚ, Warszawa.