Propan-2-ol : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

• Autorzy: Jeżewska Anna , Woźnica Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.1086

Warianty tytułu

EN

Propan-2-ol : determining in workplace air with gas chromatography

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Propan-2-ol jest lotną, bezbarwną cieczą o ostrym charakterystycznym zapachu. W przemyśle jest stosowany jako: rozpuszczalnik, środek odwadniający, środek czyszczący i dezynfekujący. Propan-2-ol działa drażniąco oraz narkotycznie. Może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy. Celem pracy była nowelizacja normy PN-Z-04224-02:1992 przeprowadzona zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Metoda została opracowana w zakresie stężeń od 1/10 do 2 wartości NDS. Badania wykonano, stosując chromatograf gazowy (GC) z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym (FID) wyposażony w kolumnę kapilarną HP-INNOWAX (60 m × 0,25 mm, 0,15 µm). Metoda polega na: adsorpcji par propan-2-olu na węglu aktywnym, desorpcji mieszaniną disiarczku węgla i N,N-dimetyloformamidu oraz analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Zastosowanie do analizy kolumny HP-INNOWAX pozwala na selektywne oznaczanie propan-2-olu w obecności: disiarczku węgla i N,N-dimetyloformamidu. Zakres pomiarowy wynosi 90 ÷1 800 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 9 l. Granica wykrywalności tej metody wynosi 0,09 µg/ml, a granica oznaczalności – 0,28 µg/ml. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania propan-2-olu została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Propan-2-ol is an easily volatile, colourless liquid with a pungent characteristic odour. In industry it is used as a solvent and a dewatering, cleaning and disinfecting agent. Propan-2-ol has an irritating and narcotic effect. It may cause drowsiness or dizziness. The aim of the study was to amend the PN-Z-04224-02:1992 standard in accordance with the requirements of European standard PN-EN 482. The method was developed in the range of concentrations from 1/10 to 2 of the MAC value. The tests were performed using a gas chromatograph (GC) with a flame ionization detector (FID) equipped with a capillary column HP-INNOWAX (60 m × 0.25 × mm, 0.15 µm). The method is based on adsorption of propan- -2-ol vapours on activated carbon, desorption with a mixture of carbon disulphide and N,N-dimethylformamide and chromatographic analysis of the obtained solution. Using an HP-INNOWAX column for the analysis makes it possible to selectively determine propan-2-ol in the presence of carbon disulphide, N,N-dimethylformamide. The measurement range is 90/1 800 mg/m³ for a 9-L air sample. The detection limit of this method is 0.09 µg/ml and the limit of quantification is 0.28 µg/ml. The method is characterized by good precision and accuracy and meets the criteria listed in EN 482 for procedures for measuring chemical agents. The method may be used for assessing occupational exposure to propan-2-ol and the associated risk to workers’ health. The developed method of determining propan-2-ol has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

Słowa kluczowe

PL

alkohol izopropylowy; metoda analityczna; powietrze na stanowiskach pracy; nauki o zdrowiu; inżynieria środowiska

EN

isopropanol; determination method; workplace air; health sciences; environmental engineering

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 1 (103)
• Strony: 157--170
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jeżewska Anna

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 POLAND

autor

Woźnica Agnieszka

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 POLAND

Bibliografia

• 1. Brenntag (2018). Specyfikacja techniczna nr ST-IXO 014- 1/97. Alkohol izopropylowy. Brenntag Polska Sp. z o.o. Polska, Kędzierzyn Koźle.
• 2. CHEMPYŁ (2019). Baza wiedzy o zagrożeniach chemicznych i pyłowych. Warszawa, CIOP-PIB.
• 3. GESTIS (2019). Substance database. BG Institute for Occupational Safety and Health, Germany, Sankt Augustin.
• 4. HSDB (2019). Toxnet database – Toxicology Data Network. U.S. NIH – National Library of Medicine [https://toxnet.nlm. nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~sxtYX3:1].
• 5. Jeżewska A., Woźnica A. (2014). Metanol. Chromatograficzne oznaczanie w powietrzu środowiska pracy [Methanol. Chromatographic determination in workplace air]. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy [Principles and Methods of Assessing the Working Environment] 3(81), 89–101.
• 6. Kozieł E. (1998). Propan-1-ol. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Prac [Principles and Methods of Assessing the Working Environment] 19, 160–164.
• 7. Lewis R.J. Sr. (2007). Hawley’s Condensed Chemical Dictionary. 15th Edition. New York, NY, John Wiley & Sons Inc., 715.
• 8. PN-EN 482+A1:2016 Narażenie na stanowiskach pracy – Wymagania ogólne dotyczące charakterystyki procedur pomiarów czynników chemicznych [Workplace exposure – General requirements for the performance of procedures for the measurement of chemical agents].
• 9. PN-Z-04224-02:1992 Ochrona czystości powietrza – Badania zawartości alkoholu propylowego – Oznaczanie alkoholu izopropylowego na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej [Polish standard].
• 10. PN-Z-04224-3:2003 Ochrona czystości powietrza – Badania zawartości alkoholu propylowego – Oznaczanie propan-1- olu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej [Polish standard].
• 11. PN-Z-04476:2016 Ochrona czystości powietrza – Oznaczanie metanolu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną [Polish standard].
• 12. Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/669 z dnia 16 kwietnia 2018 r. zmieniające, w celu dostosowania do postępu naukowo-technicznego, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. Dz. Urz. UE z dnia 4.05.2018 r. (L 115/1) [Commission Regulation (EU) 2018/669 of 16 April 2018 amending, for the purposes of its adaptation to technical and scientific progress, Regulation (EC) No 1272/2008 of the European Parliament and of the Council on classification, labelling and packaging of substances and mixtures (Text with EEA relevance)].
• 13. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2018 poz. 1286 [Polish legal act].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).