Zmienność zawartości pierwiastków krytycznych (Be, Co, Ga, Ge) w węglu kamiennym LZW

• Autorzy: Auguścik J. , Wasilewska-Błaszczyk M. , Wójtowicz J. , Paszek M.

Warianty tytułu

EN

Variability in the content of critical elements (Be, Co, Ga and Ge) in bituminous coal of the Lublin Coal Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzone badania węgla kamiennego złoża Bogdanka, leżącego w obrębie Lubelskiego Zagłębia Węglowego (LZW) wykazały, że analizowane pierwiastki (Co, Ga, Ge) charakteryzują się dużą zmiennością. Wyjątek stanowił beryl (Be), który cechuje się zmiennością przeciętną. Badania korelacji między pierwiastkami potwierdziły wyniki wcześniejszych badań dotyczących występowania statystycznie istotnej korelacji między galem i kobaltem (Ga–Co). Otrzymane wyniki badań zawartości poszczególnych pierwiastków krytycznych były dalece odbiegające od dotychczas prezentowanych w opracowaniach naukowych publikowanych i niepublikowanych dla LZW. Badania te nie potwierdziły postulowanych wcześniej prawidłowości i wysokich koncentracji tych pierwiastków w węglach LZW. Uwierzytelniono jednak znacznie większe koncentracje tych pierwiastków w spągu pokładów. Analiza kontrolna prób wykonana w dwóch niezależnych laboratoriach wykazała duże rozbieżności w wynikach oznaczeń, szczególnie w odniesieniu do zawartości germanu; prawdopodobnie jest to związane z bardzo niskimi zawartości tego pierwiastka i trudnościami jego oznaczania.

EN

The research on bituminous coal from the Lublin Coal Basin (LCB) has shown high variability of the chemical elements Co, Ge and Ga. An exception is beryllium that features medium variability. Analysis of the correlation between the elements confirms the results of previous studies on the occurrence of the statistically significant correlation between gallium and cobalt. The obtained contents of particular critical elements differed much more from those presented up-to-date in both published and unpublished scientific reports on the LCB. The research did not confirm regularities and high concentrations of the elements in the LCB coals, as postulated earlier. However, much higher concentrations of the elements were detected in the seam footwalls. The control analysis of the samples performed by two independent laboratories indicated huge discrepancies in the results, especially for the content of germanium, due to very low values and difficulty in marking this element.

Słowa kluczowe

PL

pierwiastki krytyczne; beryl; gal; german; kobalt; węgiel kamienny; korelacja; LZW

EN

critical elements; beryllium; gallium; germanium; cobalt; hard coal; correlation; Lublin Coal Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 466
• Strony: 7--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., tab., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Auguścik J.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geologii Złożowej i Górniczej

autor

Wasilewska-Błaszczyk M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geologii Złożowej i Górniczej

autor

Wójtowicz J.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geologii Złożowej i Górniczej

autor

Paszek M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geologii Złożowej i Górnicze

Bibliografia

• 1. CEBULAK S., RÓŻKOWSKA A., 1983 — Korelacja pokładów węgla w Centralnym Rejonie Węglowym Lubelskiego Zagłębia Węglowego na podstawie badań geochemicznych. Kwart. Geol., 27: 25–40.
• 2. HAWLEY J.E., 1955 — Germanium content of some Nova Scotian coals. Economic Geol., 50: 517–534.
• 3. KETRIS M.P., YUDOVICH Ya.E. 2009 — Estimations of Clarkes for Carbonaceous biolithes: World averages for trace element contents in black shales and coals. Int. J. Coal Geol., 78, 135–148.
• 4. NIEĆ M., 1990 — Geologia Kopalniana. Wydaw. Geol., Warszawa.
• 5. NIEĆ M., KUREK S., PREIDL M. 1990a — Zagadnienia dokumentowania zawartości pierwiastków śladowych w złożach węgli. W: Metodyka rozpoznawania i dokumentowania złóż kopalin stałych: 185–190. Wydaw. AGH, Kraków.
• 6. NIEĆ M., KUREK S., PREIDL M. 1990b — Wytyczne dokumentowania geologicznego występowania pierwiastków śladowych w złożach węgla [pr. niepubl.]: 1–15. Arch. KGZiG AGH, Kraków.
• 7. NIEĆ M., KUREK S., PREIDL M., 1990c — Analiza danych literaturowych dotyczących pierwiastków śladowych w złożach węgli [pr. niepubl.]: 1–21. Arch. KGZiG AGH, Kraków.
• 8. PLEWA M., 1990 — Pierwiastki śladowe w węglu Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: II Seminarium „Metodyka Rozpoznawania i Dokumentowania Złóż Kopalin Stałych”. Wydaw. AGH, Kraków, 169–184.
• 9. STRUGAŁA A., MAKOWSKA D., BYTNAR K., ROZWADOWSKA T., 2014 — Analiza zawartości wybranych pierwiastków krytycznych w odpadach z procesu wzbogacania węgla kamiennego. Zesz. Nauk. IGSMiE PAN, 17, 4: 77–88.
• 10. REPORT on critical raw materials for the EU, 2014 — Report of the Ad hoc Working Group on defining critical raw materials. Internet: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/raw-materials/ documents/index_en.htm.
• 11. WINNICKI J., 1964 — German a nieorganiczna substancja mineralna w węglu pokładu 510 w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Pr. GIG, 18, komunikat nr 354: 167–195.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).