Różnorodność wysp krajobrazowych w krajobrazie rolniczym Równiny Nowogardzkiej i Goleniowskiej

• Autorzy: Gamrat R. , Gałczyńska M. , Kupiec M.

Warianty tytułu

EN

Diversity of environmental islands in the agricultural landscape of Nowogard and Goleniowska Plains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Liczba typów wysp krajobrazowych na obszarach rolniczych uzależniona jest od szeregu czynników, m. in.: rzeźby terenu, powierzchni i rozmieszczenia gruntów ornych oraz intensywności ich użytkowania. Istotnym czynnikiem funkcjonalności struktury krajobrazu rolniczego jest stopień fragmentacji użytków, oraz wzajemne położenie w przestrzeni wysp krajobrazowych. Badaniami objęto fragmenty rolniczych krajobrazów na obszarach równinnych Polski północno-zachodniej. Przeanalizowano zróżnicowanie i trwałość m.in.: śródpolnych oczek wodnych, zadrzewień i alei na wybranych poligonach badawczych Równin: Nowogardzkiej i Goleniowskiej. Na badanym obszarze presja rolnicza spowodowała zanik lub przekształcenie znacznej części wysp krajobrazowych. Większa różnorodność elementów przyrodniczych oraz brak barier spowodowały, że na terenie Równiny Nowogardzkiej zaobserwowano liczniejsze i bardziej bogate florystycznie i fitosocjologicznie wyspy krajobrazowe.

EN

The number of landscape islands forms in the agricultural areas depends on a number of factors: the relief character, distribution of arable land and the intensity of use. An important factor in the functionality of the structure of the agricultural landscape is the degree of fragmentation of its components and the relative position of the environmental islands. The study describes environmental island distribution and their floristic characteristics on agricultural landscapes in lowland areas of Nowogard Plain and Goleniowska Plain in north-western Poland. Diversity and sustainability of environmental islands in the selected training ground were researched. In the study area agricultural pressures caused the disappearance or transformation of a large part of the islands. Greater variety of natural elements in the landscape and the lack of barriers caused that in the Nowogard Plain more rich floral and phytosociological variety of landscape islands were observed.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz rolniczy; wyspy krajobrazowe; transformacja krajobrazu

EN

agricultural landscape; landscape islands; landscape transformations

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 35
• Strony: 29--41
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., ryc., wykr., tab., map.

Twórcy

autor

Gamrat R.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Szczecin, Polska

autor

Gałczyńska M.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Szczecin, Polska

autor

Kupiec M.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Szczecin, Polska

Bibliografia

• Batary P., Baldi A., Kleijn D., Tscharntke T., 2011: Landscape moderated biodiversity effects of agrienvironmental management: a meta analysis. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 278: 1894-1902.
• Chmielewski T.J., Chmielewski Sz., 2015: Podstawowe przyrodnicze jednostki przestrzenne, a spójność i stabilność ekologiczna systemów krajobrazowych. Problemy Ekologii Krajobrazu 40: 145-160.
• Czarnecka J., 2009: The seed bank and the seed persistence of some weeds and grassland species from marginal habitats in arable landscape [in:] Rare, relict and endangered plant species in Poland (eds.): Z. Mirek, A. Nikel, Wydawnictwo W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 179-186.
• Fahrig L., Baudry J., Brotons L., Burel F.G., Crist T.O., Fuller R.J., Sirami C., Siriwardena G. M., Martin J.L., 2011: Functional landscape heterogeneity and animal biodiversity in agricultural landscapes. Ecology Letters 14: 101-112.
• Feledyn-Szewczyk B., 2012: The assessment of the diversity of weed flora communities in crops cultivated in selected organic farms in Lublin Provence. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 57 (3): 63-72.
• Fisher J., Lindenmayer D.B., 2007: Landscape modification and habitat fragmentation: synthesis. Global Ecology and Biogeography 16: 265-280.
• Forrest J. R.K., Thorp R.W., Kremen C., Williams N.M., 2015: Contrasting patterns in species and functional-trait diversity of bees in an agricultural landscape. Journal of Applied Ecology 52, 3: 706-715.
• Gamrat R., 2013: Studia nad różnorodnością śródpolnych wysp środowiskowych w Dorzeczu Iny. Rozprawa habilitacyjna. Wydawnictwo ZUT w Szczecinie: 99.
• Kasprzak K., 2010: Wyspy środowiskowe – konflikt w funkcjonowaniu przyrodniczych struktur przestrzennych. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu Architektura Krajobrazu 2: 19-23.
• Kleijn D., Verbeek M., 2000: Factors affecting the species composition of arable field boundary vegetation. Journal of Applied Ecology 32: 256-266.
• Kostrzewski A., Zwoliński Z., Andrzejewski L., Florek W. Mazurek M., Niewiarowski W., Podgórski Z., Rachlewicz G., Smolska E., Stach A., Szmańda J., Szpikowski J., 2008: Współczesny morfosystem strefy młodoglacjalnej. Landform Analysis 7: 7-11.
• Krupa A., 2010: Ochrona krajobrazu w programie rolno środowiskowym. Wydawnictwo Biblioteczka Programu Rolnośrodowiskowego, Warszawa: 20.
• Link M., 2006: Funktionen gras- und krautdominierter linearer Strukturelemente in der Kulturlandschaft Und deren Bedeutung für den Arten- und Biotopschutz. (In:) W. Büchs (red.), Möglichkeiten und Grenzen der Ökologisierung der Landwirtschaft – wissenschaftliche Grundlagen und praktische Erfahrungen. Beiträge aus dem Arbeitskreis „Agrarökologie” 403: 125-135.
• Matuszkiewicz W., 2008: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo PWN, Warszawa: 537.
• Piaścik H., Gotkiewicz J., 2001: Rola pokrywy glebowej w kształtowaniu środowiska obszarów młodoglacjalnych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 478: 511-518.
• Pieńkowski P., Podlasiński M., 2001: Podział i geneza oczek wodnych na przykładzie wybranych obiektów w strefie moreny czołowej Pomorza Zachodniego. Folia. Universitatis Agriculturae Stetinensis, Agricultura 221(88): 223-230.
• Pieńkowski P., Podlasiński M., Karaś K., 2010: Próba oceny wpływu położenia oczek wodnych w rzeźbie terenu na tempo ich zanikania. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 10: 167-174.
• Pieńkowski P., Podlasiński M., 2017: Propozycja metody wyznaczania tła krajobrazowego w oparciu o wskaźnik dominacji. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 35: 9-18.
• Ratyńska H., 2002: Wyspy środowiskowe jako element krajobrazu, próba typologii i zróżnicowanie szaty roślinnej [w:] Wyspy środowiskowe. Bioróżnorodność i próby typologii (red.): J. Banaszak, Wyd. Akademii Bydgoskiej im. K. Wielkiego, Bydgoszcz: 239-260.
• Ratyńska H., 2011: Szata roślinna towarzysząca szlakom komunikacyjnym. Ekologia i Technika 19, 3a: 5-15.
• Schneider M. K., Lüscher G., Jeanneret Ph., Arndorfer M., Ammari Y., Bailey D., Balázs K., Báldi A., Choisis J.-P., Dennis P., Eiter S., Fjellstad W., Fraser M.D., Frank T., Friedel J.K., Garchi S., Geijzendorffer I. R., Gomiero T., Gonzalez-Bornay G., Hector A., 2014: Gains to species diversity in organically farmed fields are not propagated at the farm level. Nature Communications 5, (4151). DOI: 10.1038/ ncomms5151.
• Symonides E., 2010. Znaczenie powiązań ekologicznych w krajobrazie rolniczym Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 10, 4 (32): 249-263.
• Waldhardt R., 2003: Biodiversity and landscape - summary conclusions and perspectives. Agriculture Ecosystems and Environment 98: 305-309.
• With K. A., King A.W., 2004: The effect of landcape structure on community selforganization and critical biodiversity. Ecological Modelling 179: 349-366.
• Wytyczne. 2003: Wytyczne w sprawie ustalenia granicy rolno-leśnej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi we współdziałaniu z Ministerstwem Środowiska, Warszawa.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).