Adular in vacuoles of the so-called melaphyre of Alwernia (S Poland)

• Autorzy: Marszałek M. , Muszyński M. , Wieser T.

Warianty tytułu

PL

Adular w wakuolach tzw. melafiru z Alwerni (s Polska)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Alwernia near Cracow is the first so far described occurrence of adular in the vacuoles of basic, Upper Palaeozoic volcanites. This mineral is characterized by: diversified habit of its crystals, generally approximating the Zillertal type of Kalb (1924); a low, corresponding to sanidine, degree of structure ordering; and the presence of an isomorphic admixture of sodium (up to about 2 wt.% Na2O). The adular of Alwernia crystallized during a pneumohydrothermal stage from solution with weak alkaline or near neutral reaction, at a high mK+ /mH+ ratio, at a temperature close to 4000 °C, but temporarily slightly rising to about 4500 °C.

PL

Przeprowadzono badania adularu z Alwerni koło Krakowa, z pierwszego jak dotychczas wystąpienia w Polsce tego minerału w wakuolach zasadowych górnopaleozoicznych wulkanitów. Minerał ten cechują: zróżnicowany habitus kryształów – generalnie zbliżony do typu Zillertal Kalba (1924), niski – odpowiadający sanidynowi – stopień uporządkowania struktury oraz obecność domieszki izomorficznej sodu (do około 2% wag. Na2O). Adular z Alwerni krystalizował na etapie pneumohydrotermalnym, z roztworów o odczynie słabo alkalicznym lub bliskim obojętnego, przy wysokim stosunku mK+ /mH+ , w temperaturze około 4000 °C, a okresowo nieco wyższej – do około 4500 °C.

Słowa kluczowe

EN

adular; melaphyre; shoshonite; Upper Palaeozoic volcanites; Cracow area; S Poland

PL

adular; wakuole zasadowe; wulkanity; Alwernia

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2001
• Tom: Vol. 32, iss. 1
• Strony: 35--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. [25] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Marszałek M.

• University of Mining and Metallurgy, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Muszyński M.

• University of Mining and Metallurgy, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Wieser T.

• Polish Geological Institute, Skrzatów 1, 31-560, Kraków, Poland

Bibliografia

• BOLEWSKI A., MANECKI A., 1970: Z badań mineralogicznych tufu filipowickiego. Prace Miner. 23, 7-20.
• BOLEWSKI A., 1938: Skala przeobrażona z Siedlec kolo Krzeszowic. Rocz. Pol. Tow. Geol. 14, 1-44.
• CHRISTIE O.H.J.,1962: Observations on natural feldspars: randomly disordered structures and a pre-liminary suggestion to a plagioclase thermomether. Norsk Geol. Tidsskr. 42, 2, 383-388.
• CICHOŃ G., 1982: Minerały wtórne w melafirach z Rudna kolo Krzeszowic. Prace Miner. 73,1-55.
• ĆERNY P., CHAPMAN R., 1984: Paragenesis, chemistry and structural state of adularia from granitic pegmatites. Bull. Miner. 107, 369-384.
• ĆERNY P., CHAPMAN R., 1986: Adularia from hydrotermal vein deposits: extreme in structural state. Can. Miner. 24, 717-728.
• FRANKE W., GHORBAKAR H., 1982: The morphology of hydrothermally grown K-feldspar. N. jb. Min. Mh., 2, 57-68.
• FRANK-KAMIENIECKI W.A., 1983: Rentgenografie osnownych tipow porodoobrazujuszczych minieralow. Niedra.
• GAWEŁ A., 1953: Jaspisy z diabazu Niedźwiedziej Góry koło Krzeszowic. Acta Geol. Pol. 3, 1, 1-32.
• KALB G., 1924: Die Kristalltracht des Kalifeldspates in minerogenetischer Betrachtung. Centralbl Mineral., Abh., 449-460.
• MUSZYŃSKI M., 1991: Żyły mineralne w skałach poddewońskiego podłoża monokliny śląsko-krakowskiej. Zesz. Nauk. AGH — Geologia 52, 1-129.
• MUSZYŃSKI M., PIECZKA A., 1996: Potassium-bearing volcanic rocks from the northern margin of the Krzeszowice trough. Miner. Polon. 27, 1, 3-24.
• MUSZYŃSKI M., CZERNY J., LEŚNIAK T., 1999: Footwall endocontact rock from the diabase sill of Niedźwiedzia Góra near Krzeszowice. Miner. Polon. 30, 2, 43-62.
• MUSZYŃSKI M., WYSZOMIRSKI Р., 1998: Przeobrażenia kontaktowe węglanowych skał dewonu w okolicach Dubia koło Krakowa. Zesz. Nauk. AGH — Geologia 24, 3, 199-217.
• PARACHONIAK W., WIESER T., 1985: The nature and origin of Filipowice Tuffs. In: Wieser T. (ed.) — Carpatho-Balcan Geological Assotiation XIII Congress, Cracow, Poland 1985. Guide of excursion 1, 16-22.
• PESZAT C., WIESER T., 1999: Mineral composition of matrix in thick-bedded Istebna sandstones (the Polish Flysch Carpathians). Miner. Polon. 30, 1, 73-84.
• PIEKARSKA E., GAWEŁ A., 1952: Heulandyt z Rudna kolo Krakowa. Rocz. Pol. Tow. Geol. 22, 3, 353-367.
• ROZEN Z., 1909: Dawne lawy Wielkiego Księstwa Krakowskiego. Rozpr. Wydz. Mat. Przyr. Akad. Umiej., Ser. III, 9, 293-368.
• SŁABY E., 1987: Adularization of plagioclases with accompanying processes in rhyodacites from Zalas near Cracow. Arch. Miner. 42, 2, 69-94.
• SŁABY E., 1990: Adular z Miękini. Arch. Miner. 46, 1-2, 55-69.
• SŁABY E., 2000: Adularia and albite — hydrotermal feldspars from Zalas and Miękinia volcanic rocks. Min. Soc. Pol. — Spec. Pap. 17, 94-96.
• STEWART D.B., WRIGHT T.L.,1974: Al/Si order and symmetry of natural alkali feldspars, and the relationship of strained unit cell parameters to bulk composition. Bull. Soc.fr. Miner. Crist 97, 356-377.
• STOCH L., 1974: Minerały ilaste. Wyd. Geol., Warszawa.
• SU C.S., BLOSS F.D., RIBBE P.H., STEWART D.B.,1984: Optic axial angle, a precise measure of Al, Si ordering in Tj tetrahedral sites of К-rich alkali feldspars. Amer. Miner. 69, 5-6, 440-448.
• WRIGHT T.L., 1968: X-ray and optical study of alkali feldspar: II. An X-ray method for determining the composition and structural state from measurement of 20 values for three reflections. Amer. Miner. 53, 88-104.