Propozycja klasyfikacji stanu zachowania siedlisk hydrogenicznych na podstawie wskaźników hydrogeochemicznych

• Autorzy: Jóźwiak Krzysztof

Identyfikatory

DOI

10.7306/bpig.8

Warianty tytułu

EN

Proposal for a classification of hydrogenous habitats stability statement based on hydrogeochemical indicators

• Konferencja: Współczesne problemy hydrogeologii = Current challenges in hydrogeology : XIX Sympozjum
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań składu chemicznego wód podziemnych 59 siedlisk hydrogenicznych występujących w Polsce w 2016 r. W ramach pracy zebrano i przestudiowano dostępne informacje z zakresu ochrony środowiska i hydrogeologii (mapy MHP, PPW-WH, PPW-WJ, dokumentacje zasobowe, GZWP, baza danych Antropopresja). Dane te pozwoliły na wstępną ocenę rodzaju i zasięgu wpływów antropogenicznych na badane ekosystemy zależne od wód podziemnych. Spośród 59 punktów, biorąc pod uwagę rodzaj potencjalnego zagrożenia siedliska, 31 z nich zakwalifikowano jako podlegające zagrożeniom antropogenicznym, pozostałe 28 – jako podlegające wyłącznie czynnikom geogenicznym. Jako wskaźnik wpływów antropogenicznych, poza statystycznym opracowaniem wyników modelu specjacyjnego, zastosowano „wskaźnik uranowy” i „wskaźnik chlorkowy”. Te dwa elementy, uzupełniając się nawzajem, dają wiarygodne wyniki oceny klasy zachowania ekosystemu. Spośród ocenianych siedlisk, aż 61% zakwalifikowano do siedlisk przekształconych antropogenicznie.

EN

The paper presents research results of groundwater chemical composition of 59 hydrogenous habitats in Poland in 2016. The work the available information on environmental protection and hydrogeology was collected and studied (Hydrogeological Maps of Poland on the scale of 1:50,000 – Main Useful Aquifer, Hydrogeological Maps of Poland on the scale of 1:50,000: First Aquifer – Extent and Hydrodynamics, Hydrogeological Maps of Poland on the scale of 1:50,000: First Aquifer – Groundwater Vulnerability and Water Quality, hydrogeological documentation defining safe yield and Major Groundwater Basins (MGB), anthropopressure database). This data allowed an initial assessment of the type and range of anthropogenic impact on the examined groundwater-dependent ecosystems. Considering the type of potential hazard at 59 points, 31 were classified as subjected to anthropogenic hazards, while the remaining 28 points are subjected to geogenic factors. As an indicator of anthropogenic impact, in addition to the statistical development of the results of the speciational model, the so-called “uranium indicator” and “chloride indicator” were used. These two complementary elements provide credible results of the ecosystem class assessment. Among the assessed habitats (probably degraded), as many as 61% were classified into anthropogenically transformed habitats based on spatiational differentiation.

Słowa kluczowe

PL

chemizm wód podziemnych; siedlisko hydrogeniczne; modelowanie specjacyjne; wskaźniki hydrogeochemiczne

EN

groundwater chemistry; hydrogenous habitat; speciation modeling; hydrogeochemical indicator

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 475, Hydrogeologia z. 16
• Strony: 67--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jóźwiak Krzysztof

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• 1. BAZA danych – ANTROPOPRESJA, wersja elektroniczna PIG-PIB (dostęp: 30.03.2019 r.).
• 2. BAZA danych monitoringu wód podziemnych PIG-PIB, wersja elektroniczna PIG-PIB (dostęp: 30.03.2019 r.).
• 3. BORYSIAK J., 2004 – Zalewane muliste brzegi rzek. W: (red. J. Herbich). Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków NATURA 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2. Min. Środ., Warszawa.
• 4. CZEREPKO J., 2011 – Zmiany roślinności na siedliskach mokradeł leśnych północno-wschodniej Polski. Pr. Inst. Bad. Leśn., Rozpr. i Monogr., 16: 198–210.
• 5. DUDA R., WITCZAK S., ŻUREK A., 2011 – Mapa wrażliwości wód podziemnych Polski na zanieczyszczenie 1:500 000. Wydaw. Min. Środ.
• 6. DYREKTYWA Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r.
• 7. DYREKTYWA Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
• 8. ILNICKI P., 2002 – Torfowiska i torf. Wydaw. Akad. Roln. im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu.
• 9. JÓŹWIAK K., 2013 – Zastosowanie modelowania geochemicznego do oceny stopnia murszenia gleb – na przykładzie Kampinoskiego Parku Narodowego. W: Konf.: Środowisko glebotwórcze i gleby dolin rzecznych. Ustka 10–12 czerwca 2013 r.
• 10. KOSTURKIEWICZ A., CZOPOR S., KORYTOWSKI M., STASIK R., SZAFRAŃSKI C., 2002 – Stany wody gruntowej i siedliska w małej zmeliorowanej zlewni leśnej. Rocz. Akad. Roln. w Poznaniu, Melior. Inż. Śród., 338: 41–53.
• 11. ŁACHACZ A., 2010 – Wskazania dla obszarów hydrogenicznych – wpływ prognozowanych zmian zasobów wodnych i bilansu wodnego na gatunki i ekosystemy najsilniej zależne od warunków hydrologicznych. Seminarium „Bioróżnorodność a zmiany klimatyczne – zagrożenia, szanse, kierunki działań”. Min. Środ., 25.11.2010.
• 12. MAPA hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, Warszawa, wersja elektroniczna PIG-PIB (dostęp: 30.03.2019 r.).
• 13. MAPA hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000 – pierwszy poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika, Warszawa, wersja elektroniczna PIG-PIB (dostęp: 30.03.2019 r.).
• 14. MAPA hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000 – pierwszy poziom wodonośny – wrażliwość na zanieczyszczenie i jakość wód, Warszawa, wersja elektroniczna PIG-PIB (dostęp: 30.03.2019 r.).
• 15. MATUSZKIEWICZ J.M., 2001 – Zespoły leśne Polski. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa.
• 16. MIKOŁAJKÓW J., SADURSKI A. (red. nauk.), 2017 – Informator Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w Polsce. Wydaw. PIG-PIB.
• 17. MRÓZ W. (red.), 2010 – Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz. I. GIOŚ, Warszawa.
• 18. MRÓZ W. (red.), 2012a – Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz. II. GIOŚ, Warszawa.
• 19. MRÓZ W. (red.), 2012b – Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz. III. GIOŚ, Warszawa
• 20. MRÓZ W. (red.), 2015 – Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz. IV. GIOŚ, Warszawa.
• 21. PWP, 2030 – Projekt Polityki Wodnej Państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016). Internet: https://www.kzgw.gov.pl/ index.php/pl/materialy-informacyjne/programy/projekt-poli¬tyki-wodnej-panstwa-do-roku-2030 (dostęp: 30.03.2019 r.).
• 22. OKRUSZKO H., 1991 – Przeobrażanie się mokradeł pod wpływem odwodnienia. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 372: 251–269.
• 23. PORADNIKI ochrony siedlisk i gatunków NATURA 2000 – podręcznik metodyczny. T. 1–5. Min. Środ., Warszawa.
• 24. SOKOŁOWSKI A., W., CZEREPKO J., 2005 – Zmiany roślinności na siedliskach hydrogenicznych. Leśne Pr. Badaw., 3: 77–85.
• 25. TECHMEX S.A, IMUZ, 2009a – Ekosystemy lądowe pozostające w dynamicznych relacjach z wodami podziemnymi i powierzchniowymi dla obszarów dorzeczy w Polsce (z wyłączeniem regionu wodnego Warty). Cz. I. Arch. KZGW, Warszawa
• 26. TECHMEX S.A, IMUZ, 2009b – Ekosystemy lądowe pozostające w dynamicznych relacjach z wodami podziemnymi i powierzchniowymi dla obszarów dorzeczy w Polsce (z wyłączeniem regionu wodnego Warty). Cz. II. Arch. KZGW, Warszawa.
• 27. WITCZAK. S., KANIA J., KMIECIK E., 2013 – Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. Biblioteka Moni¬toringu Środowiska, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).