Tetrafluorek siarki. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

• Autorzy: Rydzyński K. , Gromadzińska J.

Warianty tytułu

EN

Sulphur tetrafluoride

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tetrafluorek siarki (SF4) jest bezbarwnym, niepalnym gazem o zapachu podobnym do ditlenku siarki, aktywnym i żrącym. Gwałtownie reaguje z wodą, hydrolizując do kwasu fluorowodorowego i fluorku tionylu. Używany jest do produkcji materiałów wodoodpornych, smarów oraz niektórych pestycydów. Tetrafluorek siarki może powstawać w wyniku rozkładu termicznego heksafluorku siarki – związku wchodzącego w skład materiałów izolacyjnych stosowanych w kondensatorach, transformatorach, kablach i wyłącznikach. Tetrafluorek siarki jest gazem silnie trującym, którego toksyczność jest porównywana z działaniem fosgenu. Ostre narażenie szczurów na SF4 o stężeniu 17,6 mg/m3 powodowało zaburzenia czynnościowe układu oddechowego, duszności oraz pojawienie się wydzieliny z nosa i apatię. Tetrafluorek siarki został zaklasyfikowany jako substancja o działaniu silnie drażniącym układ oddechowy. Wykazano związek między zawodowym narażeniem na fluorki i fluorowodór a występowaniem objawów podobnych do astmatycznych. U 8,1% badanej populacji narażonych na fluorki i fluorowodór występowały duszności i świszczący oddech, ustępujące w czasie wolnym od pracy. Wyliczone ryzyko wystąpienia objawów podobnych do astmatycznych, wynikające z nadwrażliwości oskrzeli na drażniące działanie fluorków w grupach o narażeniu 0,41 - 0,80 mg/m3 i > 0,80 mg/m3, wynosiło odpowiednio 3,4 i 5,2. Narażenie na tetrafluorek siarki o średnim stężeniu wynoszącym 1,16 mg/m3 (0,70 - 1,64 mg/m3) pięciu ochotników przez 10 - 50 dni (6 h/dzień, 5 dni/tydzień) nie wywoływało żadnych zauważalnych objawów. Narażenie na związek o większych stężeniach – średnio: 2,12; 2,23; 2,78; 3,46 i 3,89 mg/m3, powodowało objawy łagodnego podrażnienia skóry twarzy i oczu oraz błony śluzowej nosa. Nie odnotowano nigdy podrażnienia dolnych dróg oddechowych. Aktywny fluorowodór w środowisku wodnym tworzy kwas fluorowodorowy i w konsekwencji fluorki. Istnieje wobec tego potencjalne niebezpieczeństwo, że przy długotrwałym narażeniu na SF4 mogą wystąpić zmiany w układzie kostnym, charakterystyczne dla fluorozy. Podsumowując przedstawione wyniki badań, proponujemy przyjąć wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) tetrafluorku siarki równą 0,5 mg/m3. Ze względu na drażniące właściwości kwasu fluorowodorowego proponuje się wprowadzenie dla tetrafluorku siarki wartości NDSCh równej 1 mg/m3. Wydaje się, że zaproponowane wartości powinny zabezpieczyć ludzi przed wystąpieniem objawów nadwrażliwości oskrzeli na fluorowodór, jak i przed działaniem drażniącym związku na skórę i błony śluzowe.

EN

Sulphur tetrafluoride (SF4) is a colorless, nonflamable gas, very active and corrosive with a sulphur-dioxide-like odor. SF4 is used in many technological processes. It is a degradation product of sulphur hexafluoride: a substance used as an isolation material in condensers, cables, transformers etc. SF4 causes irritation of the respiratory tract. The TLV value of 0.5 mg/m3 and the STEL value of 1.0 mg/m3 are proposed.

Słowa kluczowe

PL

tetrafluorek siarki; działanie drażniące; heksafluorek siarki – rozkład

EN

sulphur tetrafluoride; irritation; degradation of sulphur heksafluoride

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2005
• Tom: Nr 1 (43)
• Strony: 129--138
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab.

Twórcy

autor

Rydzyński K.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Gromadzińska J.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. Boudene C. i in. (1974) Identification and study of some properties of compounds resulting from the decomposition of SF6 under the effect of electrical arcing in circuit breakers. Rev. Gen. Electricite 185, 45-78.
• 2. Clayton J.W. (1962) The toxicity of fluorocarbons with special reference to chemical constitution. J. Occupat. Med. 4, 262-273.
• 3. Collings G.H. i in. (1951) Absorption and excretion of inhaled fluorides. Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 4, 585-590.
• 4. Dziubek T. (1982) Metabolizm fluoru. Materiały konferencji naukowej z 25.05.1979 r. Red. Z. Machoy. Szczecińskie Towarzystwo Naukowe. Poznań, Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
• 5. Environmental health criteria. Fluirine and fluorides (1984) Geneva, World Health Organization.
• 6. Guide to occupational exposure values (1996) Compiled by the American Conference of Governmental Industrial Hygienists.
• 7. Klauder J.V. i in. (1955) Industrial uses of compounds of fluorine and oxalic acid. Arch. Ind. Health 5, 412- 419.
• 8. Kongerud J., Samuelsen S.A. (1991) A longitudinal study of respiratory symptoms in aluminium potroom workers. Am. Rev. Respir. Dis. 144, 10-16.
• 9. Kraut A., Lilis R. (1990) Pulmonary effects of acute exposure to degradation products of sulphur exafluoride during electrical cable repair work. Brit. J. Ind. Med. 47, 829-832.
• 10. Largent E.J. (1961) Fluorosis – the health aspects of fluorine compounds. Columbus, Ohio State University Press 34-39, 43-48.
• 11. Pilling K.J., Jones H.W. (1988) Inhalation of degraded sulphur hexafluoride resulting pulmonary oedema. J. Soc. Occup. Med. 38, 82-84.
• 12. Registry of Toxic Effects of Chemical Substances, RTECS (1997).
• 13. Truhaut R., Boudene C.I., Cluet J.L. (1973) Toxicite de quelques derives gazeux et oxyfluores du soufre. Arch. Mal. Prof. 34, 581-592.
• 14. Whitford G., Pashley D.H., Stringer G.I. (1976) Fluoride renal clearance: a pH-dependent Hevent. Am. J. Physiol. 230, 527-532.