Składniki żywności a aktywność psychofizyczna człowieka

• Autorzy: Czernecki T. , Brodziak A.

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2016.2.7

Warianty tytułu

EN

Food ingredients and psychophysical activity of consumer

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Funkcjonowanie układu nerwowego, w tym mózgu, warunkuje samopoczucie, stany emocjonalne i sprawność intelektualną człowieka. W dużej mierze zależy od składników dostarczanych w diecie. W artykule przedstawiono główne składniki żywności i wybrane produkty mające zdolność wpływania na aktywność psychofizyczną organizmu. Omówiono kwasy tłuszczowe, aminokwasy, węglowodany, witaminy oraz składniki mineralne. Szczególnie niebezpieczne są ich niedobory, ponieważ u osób młodych prowadzą do zaburzenia funkcji poznawczych, a u starszych do chorób psychicznych i przyspieszenia rozwoju chorób neurodegeneracyjnych. Na aktywność psychofizyczną człowieka wpływają również substancje bioaktywne zawarte, m.in. w miłorzębie japońskim, żeń-szeniu, gałce muszkatołowej, chmielu czy dziurawcu.

EN

Functioning of the nervous system, including the brain, determines well-being, emotional and intellectual abilities of human. It largely depends on the components supplied in the diet. The publication presents the main food constituents and the selected products that are able to influence the psychophysical activity of the body. Fatty acids, amino acids, carbohydrates, vitamins and minerals were discussed. Their deficiencies are especially dangerous because they lead to impairment of cognitive functions in the case of young people and in elder ones to mental illness and acceleration of development of neurodegenerative diseases. The psychophysical activity of human is also affected by bioactive substances contained, among others, in Japanese ginkgo, ginseng, nutmeg, hop or Saint John’s wor

Słowa kluczowe

PL

żywność; substancje psychoaktywne; mózg; układ nerwowy

EN

food; psychoactive substances; brain; nervous system

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 70, nr 2
• Strony: 37--40
• Opis fizyczny: Bibliogr. 51 poz.

Twórcy

autor

Czernecki T.

• Katedra Biotechnologii, Żywienia Człowieka i Towaroznawstwa Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

autor

Brodziak A.

• Pracownia Ekologicznej Produkcji Żywności Pochodzenia Zwierzęcego, Katedra Hodowli i Ochrony Zasobów Genetycznych Bydła, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• [1] Agostoni, C., Trojan, S., Bellu, R., Riva, E., Giovannini, M. 1995. „Neurodevelopmental quotient of healthy term infants at 4 months and feeding practice: the role of long-chain polyunsaturated fatty acids”. Pediatrics Research 38: 262–266.
• [2] Alberts, A., Mullen, P. 2002. „Psychoaktywne rośliny i grzyby”. 104, 214. Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa.
• [3] Al-Snafi, A.E. 2015. „Therapeutic properties of medicinal plants: A review of plants with anti-inflammatory, antipyretic and analgesic activity (Part 1)”. International Journal of Pharmacy 5: 125-147.
• [4] Astorg, P., Arnault, N., Czernichow, S., Noisette, N., Galan, P., Hercberg, S. 2004. „Dietary intakes and food sources of n-6 and n-3 PUFA in French adult men and women”. Lipids 39: 527-535.
• [5] Benton, D. 2001. „The impact of the supply of glucose to the brain on mood and memory”. Nutrition Reviews 59: S20-S21.
• [6] Benton, D., Parker, P.Y. 1998. „Breakfast, blood glucose, and cognition”. The American Journal of Clinical Nutrition 67: 772-778.
• [7] Boccia, S., Hung, R., Ricciardi, G., Gianfagna, F., Ebert, M.P., Fang, J.Y., Gao, C.M., Götze, T., Graziano, F., Lacasana-Navarro, M., Lin, D., López-Carrillo, L., Qiao, Y.L., Shen, H., Stolzenberg-Solomon, R., Takezaki, T., Weng, Y.R., Zhang, F.F., van Duijn, C.M., Boffetta, P., Taioli, E. 2008. „Meta- and pooled analyses of the methylenetetrahydrofolate reductase C677T and A1298C polymorphisms and gastric cancer risk: a huge-GSEC review”. American Journal of Epidemiology 167: 505-516.
• [8] Bourre, J.M., Pascal, G., Durand, G., Masson, M., Dumont, O., Piciotti, M. 1984. „Alterations in the fatty acid composition of rat brain cells (neurons, astrocytes and oligodendrocytes) and of subcellular fractions (myelin and synaptosomes) induced by a diet devoided of (n-3) fatty acids”. Journal of Neurochemistry 43: 342-348.
• [9] Bourre, J.M.. 2006. „Effects of nutrients (in food) on the structure and function of the nervous system: Update on dietary requirements for brain. Part 1: Micronutrients”. The Journal of Nutrition, Health & Aging 10: 377-385.
• [10] Bouwstra, H., Dijck-Brouwer, D.A., Wildeman, J.A., Tjoonk, H.M., van der Heide, J.C., Boersma, E.R., Muskiet, F.A., Hadders-Algra, M. 2003. „Long-chain polyunsaturated fatty acids have a positive effect on the quality of general movements of healthy term infants”. The American Journal of Clinical Nutrition 78: 313-318.
• [11] Carey, E.M., Cantrill, R.C. 1976. „Biosynthesis and metabolism of saturated fatty acids in the developing and adult brain in relation to the incorporation and turnover of fatty acids in membrane phospholipids”. Biochemical Society Transactions 4: 234-235.
• [12] Chrzanowska J., Wajszczyk B. 2008. „Suplementy diety a intensywne ćwiczenia fizyczne”. W: „Suplementy diety a zdrowie”. 106-118, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
• [13] Cisternas, P., Salazar, P., Serrano, F.G., Montecinos-Oliva, C., Arredondo, S.B., Varela-Nallar, L., Barja, S., Vio, C.P., Gomez-Pinilla, F., Inestrosa, N.C. 2015. „Fructose consumption reduces hippocampal synaptic plasticity underlying cognitive performance”. Biochimica et Biophysica Acta 1852: 2379-2390.
• [14] Eastley, R., Wilcock, G., Bucks, R. 2000. „Vitamin B12 deficiency in dementia and cognitive impairment: the effects of treatment on neuropsychological functions”. International Journal of Geriatric Psychiatry 15: 226-233.
• [15] Evans, A.K., Reinders, N., Ashford, K.A., Christie, I.N., Wakerley, J.B., Lowry, C.A. 2008. „Evidence for serotonin synthesis-dependent regulation of in vitro neuronal firing rates in the midbrain raphe complex”. European Journal of Pharmacology 590: 136-149.
• [16] Garcion, E., Wion-Barbot, N., Montero-Menei, C.N., Berger, F., Wion, D. 2002. „New clues about vitamin D functions in the nervous system”. Trends in Endocrinology and Metabolism 13: 100-105.
• [17] Grosso, G., Pajak, A., Marventano, S., Castellano, S., Galvano, F., Bucolo, C., Drago, F., Caraci, F. 2014. „Role of omega-3 fatty acids in the treatment of depressive disorders: a comprehensive meta-analysis of randomized clinical trials”. PLoS One. 2014 May 7;9(5):e96905. doi: 10.1371/journal.pone.0096905. eCollection 2014.
• [18] Gutierrez-Mazariegos, J., Theodosiou, M., Campo-Paysaa, F., Schubert, M. 2011. „Vitamin A: A multifuncional tool for development”. Seminars in Cell & Developmental Biology 22: 603-610.
• [19] Haug, A., Høstmark, A.T., Harstad, O.M. 2007. „Bovine milk in human nutrition – a review”. Lipids in Health and Disease 6: 1-16.
• [20] Helland, I.B., Smith, L., Saarem, K., Saugstad, O.D., Drevon, C.A. 2003. „Maternal supplementation with very-long-chain n-3 fatty acids during pregnancy and lactation augments children‘s IQ at 4 years of age”. Pediatrics 111: e39-e44.
• [21] Igarashi, M., Gao, F., Kim, H.W., Ma, K., Bell, J.M., Rapoport, S.I. 2009. „Dietary n-6 PUFA deprivation for 15 weeks reduces arachidonic acid concentrations while increasing n-3 PUFA concentrations in organs of post-weaning male rats”. Biochimica et Biophysica Acta 1791: 132-139.
• [22] Kalisz, O., Wolski, T., Gerkowicz, M. 2006. „Miłorząb japoński (Ginkgo biloba) i jego preparaty w terapii zaburzeń krążenia mózgowego i obwodowego”. Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska Sectio DD, LXI: 11-24.
• [23] Kaplan, R., Greenwood, C., Winocur, G., Wolever, T. 2000. „Cognitive performance is associated with glucose regulation in healthy elderly persons and can be enhanced with glucose and dietary carbohydrates”. The American Journal of Clinical Nutrition 72: 825–836.
• [24] Karłowicz-Bodalska, K. 2004. „Ocena korzenia kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis) jako środka o działaniu uspokajającym i ułatwiającym zasypianie”. Postępy Fitoterapii 3: 146-149.
• [25] Kraczkowska, S., Suchocka, Z., Pachecka, J. 2005. „Podwyższone stężenie homocysteiny jako wskaźnik zagrożenia zdrowia”. Biuletyn Wydział Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie.
• [26] Król, J., Litwińczuk, A., Zarajczyk, A., Litwińczuk, Z. 2008. „Alfa-laktoalbumina i beta-laktoglobulina jako związki biologicznie czynne frakcji białkowej mleka”. Medycyna Weterynaryjna 64: 1375-1378.
• [27] Leibowitz, S.F., Alexander, J.T. 1998. „Hypothalamic serotonin in control of eating behavior, meal size, and body weight”. Biological Psychiatry 44: 851-864.
• [28] Leszczyńska, T., Pisulewski, P.M. 2004. „Wpływ wybranych składników żywności na aktywność psychofizyczną człowieka”. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 1: 12-24.
• [29] Lozoff, B., Jimenez, E., Hagen, J., Mollen, E., Wolf, A. 2000. „Poorer behavioral and developmental outcome more than 10 years after treatment for iron deficiency in infancy”. Pediatrics 105: e51-e84.
• [30] McCaddon, A., Davies, G., Hudson, P., Tandy, S., Cattell, H. 1998. „Total serum homocysteine in senile dementia of the Alzheimer type”. International Journal of Geriatric Psychiatry 13: 235-239.
• [31] Meisel, H. 1997. „Biochemical properties of bioactive peptides derived from milk proteins: potential nutraceuticals for food and pharmaceutical applications”. Livestock Production Science 50: 125-138.
• [32] Mojsak, M.N., Rogowski, F. 2010. „Użyteczność nikotynamidu w radiojodoterapii chorych z wole nadczynnym oraz dużym wolem normoczynnym”. Polski Merkuriusz Lekarski 59: 54-56.
• [33] Nowak, G. 2009. „Surowce roślinne o działaniu przeciwlękowym i antydepresyjnym”. Herba Polonica 55: 84-97.
• [34] Nowicka G. 2010. „Składniki pokarmowe”. W: „Praktyczny podręcznik dietetyki”, 53-62. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.
• [35] Ornoy, A., Ratzon, N., Greenbaum, C., Wolf, A., Dulitzky, M. 2001. „School-age children born to diabetic mothers and to mothers with gestational diabetes exhibit a high rate of inattention and fine and gross motor impairment”. Journal of Pediatric Endocrinology and Metabolism, Suppl. 1: 681-689.
• [36] Ożarowski, M., Mikołajczak, P.Ł., Bobkiewicz-Kozłowska, T., Kujawski, R., Mrozikiewicz, P.M. 2008. „Wpływ związków biologicznie czynnych w roślinach leczniczych na receptory ośrodkowego układu nerwowego – podłoże potencjalnych mechanizmów interakcji z lekami syntetycznymi. Część II”. Herba Polonica 54: 109-139.
• [37] Phillips, M.A., Childs, C.E., Calder, P.C., Rogers, P.J. 2015. „No effect of omega-3 fatty acid supplementation on cognition and mood in individuals with cognitive impairment and probable Alzheimer’s disease: A randomized controlled trial”. International Journal of Molecular Sciences 16: 24600-24613.
• [38] Rajani, M. 2004. „Brahmi (Bacopa monnieri (L.) Pannel) – A Medhya Rasaayana drug of Ayurveda”. Biotechnology of medicinal plants: vitalizer and therapeutic 89-110.
• [39] Rastogi, M. 2012. „Prevention of age-associated neurodegeneration and promotion of healthy brain ageing in female Wistar rats by long term use of bacosides”. Biogerontology 13: 183-195.
• [40] Rosenberg, I.R., Miller, J.W. 1992. „Nutritional factors in physical and cognitive functions of elderly people”. The American Journal of Clinical Nutrition 55: 1237S-1243S.
• [41 Simopoulos, A.P. 2001. „The Mediterranean diets. What is so special about the diet of Greece? The scientific evidence”. Journal of Nutrition 131: 3065-3073.
• [42] Uauy, R., Hoffman, D., Mena, P., Llanos, A., Birch, E. 2003. „Term infant studies of DHA and ARA supplementation on neurodevelopment: results of randomized controlled trials”. Journal of Pediatrics 143: S17-S25.
• [43] Warensjö, E., Risérus, U., Gustafsson, I.B., Mohsen, R., Cederholm, T., Vessby, B. 2008. „Effects of saturated and unsaturated fatty acids on estimated desaturase activities during a controlled dietary intervention”. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 18: 683-690.
• [44] Wilson, K., Brakoulias, V. 2009. „Magnesium intake and depression”. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry. 43: 580-589.
• [45] Ximenes, D.S., Lavialle, F., Gendrot, G., Guesnet, P., Alessandri, J.M., Lavialle, M. 2002. „Glucose transport and utilization are altered in the brain of rats deficient in n-3 polyunsaturated fatty acids”. Journal of Neurochemistry 81: 1328-1337.
• [46] Yurko-Mauro, K., Alexander, D.D., Van Elswyk ,M.E. 2015. „Docosahexaenoic acid and adult memory: a systematic review and meta-analysis”. PLoS One. 2015 Mar 18;10(3):e0120391. DOI: 10.1371/journal.pone.0120391. eCollection 2015.
• [47] Zaborska, A., Król, J., Brodziak, A. 2014. „Witamina D rola i znaczenie dla człowieka”. Przemysł Spożywczy 10: 34-37.
• [48] Zaborska, A., Król, J., Brodziak, A. 2015. „Witamina A rola i znaczenie dla człowieka”. Przemysł Spożywczy 7: 36-38.
• [49] Zhang, L.D., Ma, L., Zhang, L., Dai, J.G., Chang, L.G., Huang, P.L., Tian, X.Q. 2015. „Hyperbaric oxygen and Ginkgo biloba extract ameliorate cognitive and memory impairment via nuclear factor kappa-b pathway in rat model of Alzheimer’s disease”. Chinese Medical Journal (Engl.) 128: 3088-3093.
• [50] Zielińska, A., Nowak, I. 2014. „Tokoferole i tokotrienole jako witamina E”. Chemik 68: 585-591.
• [51] Zimecki, M., Artym, J. 2005. „Właściwości terapeutyczne białek i peptydów z siary i mleka”. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 59: 309-323.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.