Analiza dylatometryczna jako metoda oznaczania zawartości kwarcu w surowcach ilastych

• Autorzy: Gajek M. , Wyszomirski P.

Warianty tytułu

EN

Dilatometric analysis as a measurement method for determination of the quartz content in clay raw materials

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących wykorzystania pomiarów dylatometrycznych jako metody oznaczania zawartości kwarcu w surowcach ilastych. Surowce te – jako podstawowy składnik stosowany w masach ceramicznych – decydują o wielu parametrach takich jak: właściwości reologiczne, temperatura wypalania, skurczliwość suszenia i wypalania, czy podatność na deformację piroplastyczną. Występowanie domieszek innych, nieilastych minerałów w podstawowym surowcu zazwyczaj jest niekorzystane, szczególnie dotyczy to nadmiernej zawartości kwarcu. Jego obecność jest na ogół szkodliwa ze względu na możliwe występowanie niekorzystnych przemian polimorficznych SiO2, którym towarzyszy zmiana objętości, co w konsekwencji może doprowadzić do zniszczenia wyrobu. W prezentowanej pracy określono metodą dylatometryczną zawartość kwarcu w wybranych surowcach ilastych takich jak: kaolin z kopalni „Turów II” w Turoszowie oraz czerwone iły triasowe z monokliny śląsko-krakowskiej ze złóż: Patoka, Albertów, Ligota Dolna i Woźniki. Przeprowadzona analiza dylatometryczna wykazała zróżnicowaną w nich zawartość kwarcu, która dla surowego kaolinu „Turów II” wynosi 40%, zaś dla iłów z monokliny śląsko-krakowskiej mieści się w przedziale (11-25)%.

EN

The results of research on the use of dilatometric measurements as a method for determining of quartz content in clayey raw materials are presented in this paper. These materials – as the main component used in the compositions of ceramic masses – determine many parameters such as: rheological properties, firing temperature, drying and firing shrinkage, as well as susceptibility to piroplastic deformation. The presence of admixtures of non-clay minerals in the basic raw material is usually unfavorable, especially in the case of excessive quartz content. Its presence is generally harmful due to the possible occurrence of unfavorable polymorphic SiO2 transformations, which are accompanied by a change in volume, which in consequence can lead to the destruction of the product. The quartz content of in selected clay raw materials were determined using the dilatometric method in the presented work. The studied samples were as follows: kaolin from the "Turów II" mine in Turoszów and Triassic red clays from the Silesian-Cracow monocline from the deposits: Patoka, Albertów, Ligota Dolna and Woźniki. The dilatometric analysis revealed different quartz content, which for "Turów II" kaolin is about 40%, and for red clays of Silesian-Cracow monocline is in the range of 11-25%.

Słowa kluczowe

PL

kwarc; kaolin; czerwone iły triasowe; analiza dylatometryczna

EN

quartz; kaolin; triassic red clays; dilatometric analysis

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Ceramiczne
• Czasopismo: Materiały Ceramiczne
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 70, nr 2
• Strony: 161--173
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gajek M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, 30-059 Kraków, al. A. Mickiewicza 30

autor

Wyszomirski P.

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Instytut Politechniczny, 33-100 Tarnów, ul. Mickiewicza 8

Bibliografia

• [1] Kukolev, G.V.: Chimija kremnija i fizičeskaja chimija silikatov, Izd. Vysšaja Škola, Moskva, (1966).
• [2] Kościówko, H., Wyrwicki, R. [red.].: Metodyka badań kopalin ilastych, Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa-Wrocław, (1996).
• [3] Rietveld, H. M.: Line profiles of neutron powder-diffraction peaks for structure refinement, Acta Cryst., 22, (1967), 151-152.
• [4] Gibbs, R. J.: Quantitative X-ray diffraction analysis using clay mineral standards extracted from the samples to be analysed, Clay Miner., 7, (1967), 79-90.
• [5] Basińska-Pampuchowa, S.: Własności dylatometryczne ogniotrwałych surowców ilastych jako wskaźnik ich składu mineralnego, Ceramika 7, (1966), 33-97.
• [6] Lehnhäuser, W.: Dilatometer-Prüfungen im keramischen Bereich, Sprechsaal für Keramik Glas Email Silikate, 99 (1966), p. 78-84, 107-112, 140-150, 172-176.
• [7] Wyszomirski, P.: Kaolin from Jegłowa near Strzelin (Lower Silesia): mineralogy, geochemistry and industrial application, Mineral. Polonica, 21, (1990), 23-44.
• [8] Wyszomirski, P., Galos, K.: Surowce ilaste krajowego przemysłu ceramiki szlachetnej i technicznej Część III. Czerwone iły triasowe, Materiały Ceramiczne, 59, 3, (2007), 102-110.
• [9] Pawloski, G. A.: Quantitative determination of mineral content of geological samples by X-ray diffraction, Amer. Mineralogist, 70, (1985), 663-667.
• [10] Szpila, K.: Studium mineralogiczno-geochemiczne kaolinów pierwotnych ze złóż Dolnego Śląska, Archiwum Mineralogiczne, T. XXXII, z.1.(1976).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).