Krajowe laboratorium FAMO (KL FAMO). Powstanie i działalność

• Autorzy: Dohnalik Tomasz , Szudy Józef
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule opisano okoliczności powstania koncepcji i utworzenia w Polsce Krajowego Laboratorium FAMO, zajmującego się badaniami w dziedzinach fizyki atomowej, molekularnej i optycznej, oraz rozwoju tej instytucji w okresie pierwszych dwóch dekad XXI wieku.

EN

In the article the circumstances under which an idea of creation of the national laboratory in Poland dealing with researches in the fields of atomic, molecular and optical physics (FAMO in Polish) as well as its development Turing the first two decades of the 21st century are described.

Słowa kluczowe

PL

historia fizyki; fizyka atomowa; fizyka molekularna; fizyka optyczna; Krajowe Laboratorium FAMO; KL FAMO

EN

history of physics; atomic physics; molecular physics; optical physics; National Laboratory FAMO

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
• Czasopismo: Postępy Fizyki
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 73, z. 4
• Strony: 2--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., rys.

Twórcy

autor

Dohnalik Tomasz

• Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego

• https://orcid.org/0000-0002-9777-092X

autor

Szudy Józef

• Instytut Fizyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

• https://orcid.org/0000-0001-7048-5435

Bibliografia

• [1] B. Grzegorzewski, Protokół z Zebrania Założycielskiego Sekcji FAMO Komitetu Fizyki PAN, [w:] Spotkania FAMO, Wydawnictwo UMK, Toruń 1998, s. 129.
• [2] D. Bielińska-Wąż, J. Szudy, red., Abstrakty Sesji Plakatowej Sekcji FAMO, [w:] Spotkania FAMO, Wydawnictwo UMK, Toruń 1998, ss. 11-128.
• [3] J. Szudy, red., Fizyka polska u progu Trzeciego Tysiąclecia, Ogólnopolska Sesja Naukowa z okazji Stulecia Urodzin Aleksandra Jabłońskiego, Wydawnictwo UMK, Toruń 1998.
• [4] J. Turło, Krajowe Laboratorium FAMO w Toruniu, Postępy Fizyki, 53, 255 (2002).
• [5] W. Wasilewski, P. Wasylczyk, P. Kolenderski, K. Banaszek, C. Radzewicz, Joint spectrum of photon pairs measured by coincidence Fourier spectroscopy, Optics Letters, 31, 1130 (2006).
• [6] A. Lvovsky, W. Wasilewski, K. Banaszek, Decomposing a pulsed optical parametric amplifier into independent squeezers, Journal of Modern Optics, 54, 721 (2007); W. Wasilewski, A. Lvovsky, K. Banaszek, C. Radzewicz, Pulsed squeezed light: simultaneous squeezing of multiple modes, Phys. Rev. A, 73, 063819 (2006).
• [7] W. Wasilewski, K. Banaszek, Protecting an optical qubit against photon loss, Phys. Rev. A, 75, 042316 (2007).
• [8] J. Chwedeńczuk, W. Wasilewski, Intensity of parametric fluorescence pumped by ultrashort pulses, Phys. Rev. A, t. 78, s. 063823 (2008).
• [9] W. Wasilewski, P. Kolenderski, R. Frankowski, Spectral density matrix of a single proton measured, Phys. Rev. Letters, 99, 123601 (2007); P. Kolenderski, W. Wasilewski, Derivation of the densitymatrix of a single photon produced in parametric down-conversion, Phys. Rev. A, 80, 015801 (2009).
• [10] W. Wasilewski, C. Radzewicz, R. Frankowski, K. Banaszek, Statistics of multiphoton events in spontaneous parametric down-conversion, Phys. Rev. A, 78, 033831 (2008); P. Kolenderski, W. Wasilewski, K. Banaszek, Modelling and optimization of photon pair sources based on spontaneous parametric down conversion, Phys. Rev. A, 80, 013811 (2009).
• [11] K. Banaszek, A. Dragan. W. Wasilewski, C. Radzewicz, Experimental demonstration of entanglementenhanced classical communication over a quantumchanel with correlated nosie, Phys. Rev. Lett., t. 92, s. 257901 (2004).
• [12] L. Praxmeyer, P. Wasylczyk, C. Radzewicz, K. Wódiewicz, Time-frequency domain analogues of phase sub-Planck structures, Phys. Rev. Lett., t. 98, s. 063901 (2007).
• [13] M. Karpiński, K. Banaszek, C. Radzewicz, Fiberoptic realization of anisotropic depolarizing quantum channels, Journal of the Ioptical Society of America B, t. 24, s. 668 (2008); W. Wasilewski, C. Radzewicz, R. Frankowski, K. Banaszek, Statistics of mulyiphoton events in spontaneous parametric down conversion, Phys. Rev. A, t. 78, s. 033831 (2008); K. Banaszek, R. Demkowicz-Dobrzański, M. Karpiński, P. Migdał, C. Radzewicz, Quantum and semiclassical polarization correlations, Opt. Comm., t. 283, s. 713 (2010); M. Karpiński, C. Radzewicz, K. Banaszek, Dispersion-based control of modal characteristics for parametric down-conversion in multimode waveguide, Optics Letters, t. 37, s. 878 (2012); M. Lasota, C. Radzewicz, K. Banaszek, R. Thew, Linear optics schemes for entanglement distibution with realistic single-photon sources, Phys. Rev. A, t. 90, s. 033836 (2014).
• [14] J. Zachorowski, T. Pałasz, W. Gawlik, Magnetooptical trap for rubidium atoms, Optica Applicata, 28, 239 (1998)
• [15] J. Zachorowski, T. Pałasz, W. Gawlik, Krakowska pułapka magnetooptyczna, Postępy Fizyki, 49, 338 (1998).
• [16] W. Gawlik. W. Jastrzębski, A. Noga, J. Zachorowski, M. Zawada, Pierwszy polski kondensat Bosego–Einsteina, Postępy Fizyki, 58, 156 (2007).
• [17] F. Bylicki, W. Gawlik, W. Jastrzębski, A. Noga, J. Szczepkowski, J. Zachorowski, J. Witkowski, M. Zawada, Studies of the hydrodynamic properties of Bose-Einstein condensate of 87Rb atoms In a magnetic trap, Acta Phys. Polon., 113, 691 (2008).
• [18] M. Zawada, R. Abdoul, J. Chwedeńczuk, R. Gartman, J. Szczepkowski, Ł. Tracewski, M. Witkowski, W. Gawlik, Free-fall expansion of finie-temperature Bose-Einsteibn condensed gas in the non-Thomas-Fermi regime, Journal of Physics B, 41, 241001 (2008).
• [19] W. Gawlik, W. Jastrzębski, K. Szczepkowski, M. Witkowski, J. Zachorowski, Experiments on the dynamics of the Bose-Einstein condensate at finite temperature, Physica Scripta, 135, 014028 (2009).
• [20] J. Szczepkowski, R. Gartman, M. Witkowski, Ł. Tracewski, M. Zawada, W. Gawlik, Analysis and calibration of absorptive images of Bose-Einstein condensate at nonzero temperatures, Review of ScientificInstruments, 80, 053103 (2009).
• [21] R. Gartman, M. Piotrowski, J. Szczepkowski, M. Witkowski, M. Zawada, W. Gawlik, Production of spinor condensates of 87Rb released from a magnetic trap, Optica Applicata, 40, 565 (2020).
• [22] M. Bober, J. Zachorowski, W. Gawlik, Designing Zeeman slower for strontium atoms – towards optical clock, Optica Applicata, 40, 547 (2010).
• [23] O. O. Versolato, M. Schwarz, A. Hansen A. Gingell, A. Windberger, Ł. Kłosowaki, J. Ulrich, F. Jensen, J. R. Crespo Lopez-Urrutia, M. Drewsen, Decay measurement of the first vibrationally excited stet of MgH+ in a cryogenic Paul trap, Phys. Rev. Letters, 111, 053002 (2013).
• [24] A. K. Hansen, O.O. Versolato, Ł. Kłosowski, S. B. Kristensen, A. Gingell, M. Schwarz, A. Windberger, J. Ullrich, J.P. Crespio Lopez-Urrutia, M. Drewsen, Efficient rotational cooling of Coulomb-crystallized molecular ions by a helium buffer gas, Nature, 508, 76 (2014).
• [25] Ł. Kłosowski, K. Pleskacz, S. Wójtewicz, D. Lisak, M.Piwinski, Optical system for Doppler cooling of trapped calcium ions, Photonics Lett. Poland, 9, 119 (2017).
• [26] Ł. Kłosowski, M. Piwiński, K. Pleskacz, S. Wójtewicz, D. Lisak, Nonlinear resonances in linear segmented Paul trap of short central segment, Journal of Mass Spectrometry, 53, 541 (2018).
• [27] Ł. Kłosowski, M. Piwiński, S. Wójtewicz, D. Lisak, Measurement of electron-calcium ionization integraf cross section using an ion trap with a low-energy, pulsed electron gun, Journal of Electron Spectroscopy and Related Phenomena, 228, 13 (2018).
• [28] Ł. Kłosowski, M. Piwiński, Energy transfer in elastic collisions between electrons and trapped ions, Physics of Plasmas, 25, 102114 (2018); Attraction between trapped ions and beams of electrons, AIP Advances, 10, 015028 (2020).
• [29] M. Bober, J. Zachorowski, W. Gawlik, P. Morzyński, M. Zawada, D. Lisak, A. Cygan, K. Bielska, M. Piwiński, R. S. Trawiński, R. Ciuryło, F. Ozimek, C. Radzewicz, Precision spectroscopy of coldstrontium atoms: Towards optical atomic clock, Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Technical Sciences, 60, 4 (2012).
• [30] M. Bober, P. Morzyński, A. Cygan, D. Lisak, P. Masłowski, M. Prymaczek, P. Wcisło, P. Ablewski, M. Piwiński, S. Wójtewicz, K. Bielska, D. Bartoszek-Bober, R. S. Trawiński, M. Zawada,R. Ciuryło, J. Zachorowski, M. Piotrowski, W. Gawlik, F. Ozimek, C. Radzewicz, Strontium optical lattice clocks for practical realization of the metre and secondary representation of the second, Measurement Science &Technology, 26, 075201 (2015);
• [31] C. Radzewicz, M. Bober. P. Morzynski, A. Cygan, D. Lisak, D. Bartoszek-Bober, P. Masłowski, P. Ablewski, J. Zachorowski, W. Gawlik, R. Ciuryło, M. Zawada, Accuracy budget of the 88Sr optical atomic cloks at KL FAMO, Physica Scripta, 91 , 84003 (2016).
• [32] M. Zawada, P. Ablewski, W. Gawlik, R. Gartman, P. Masłowski, P. Morzyński, B. Nagórny, F. Ozimek, C. Radzewicz, P. Wcisło, M. Witkowski, R. Ciuryło, Testing optical lock calibration procedures: Absolute frequency measurements of rubidium 5S-7S transition, 2013 IFCS-EFTF Proceedings, 402 (2013).
• [33] P. Krehlik, L. Buczek, J. Kołodziej, M. Lipiński, L. Śliwczyński, J. Nawrocki, P. Nogaś, A. Marecki, E. Pazderski, P. Ablewski, M. Bober, R. Ciuryło, A. Cygan, D. Lisak, P. Masłowski, P. Morzyński, M. Zawada, R. M. Campbell, J. Pieczerak, A. Binczewski, K. Turza, Fibre-optic deliveryof time and frequency to VLBI station, Astronomy and Astrophysics, 603, A48 (2017).
• [34] P. Morzyński, M. Bober, D. Bartoszek-Bober, J. Nawrocki, P. Krehlik, Ł. Śliwczyński, M.Lipiński, P. Masłowski, A. Cygan, P. Dunst, M. Garuś, D. Lisak, J. Zachorowski, W. Gawlik, C. Radzewicz, R. Ciuryło, M. Zawada, Absolute measurement of the 1S0 – 3P0 clock transition in neutral 88Sr over the 330 km-long stabilized fibre optic link, Scientific Reports, 5, 17495 (2015).
• [35] P. Wcisło, P. Morzyński, M. Bober, A. Cygan, D.Lisak, R. Ciuryło, M. Zawada, Experimental constraint on dark matter detection with optical clocks, Nature Astronomy, 1, 0009 (2016).
• [36] Ch. Q. Choi, Hunting dark matter between the ticks of an atomic clock, Scientific American, 12, 2016.
• [37] M. Witkowski G. Kowzan, R. Munoz-Rodriguez, R. Ciuryło, P. S. Żuchowski, P. Masłowski, M. Zawada, Absolute frequency and isotope Shift measurements of mercury 1S0 – 3P1 transition, Optics Express, 27, 11069 (2019).
• [38] A. Cygan, D. Lisak, P. Masłowski, K. Bielska, S. Wójtewicz, J. Domysławska, R. S. Trawiński, R. Ciuryło, H. Abe, J. T. Hodges, Pound-Drever-Hall-locked, frequency-stabilized cavity ring-down spectrometer, Review of Scientific Instruments, 82, 063107 (2011).
• [39] D. Lisak, P. Masłowski, A. Cygan, K. Bielska, S. Wójtewicz, M. Piwiński, J. T. Hodges, R. S. Trawiński, R. Ciuryło, Line shapes and intensities of selfbroadened O2 b1 Σ+g (v = 1) ← X3 Σ−g (v = 0) band transitions measured by cavity ringown spectroscopy, Phys. Rev. A, 81, 042504 (2010).
• [40] A. Cygan, D. Lisak, R. S. Trawiński, R. Ciuryło, Influence of the line-shape model on the spectroscopic determination of the Boltzmann constant, Phys. Rev. A, 82, 032515 (2010).
• [41] S. Wójtewicz, R. Gotti, D. Gatti, M. Lamperti, P. Laporta, H. Jóźwiak, F. Thibault, P. Wcisło, M. Marangoni, Accurate deuterium spectroscopy and comparison with ab initio calculations, Phys. Rev. A, 101, 052504 (2020).
• [42] A. Cygan, D. Lisak. P. Masłowski, M. Bober, M. Zawada, E. Pazderski, R. Ciuryło, Cavity mode-width spectroscopy with widely tunable ultra narrow laser, Optics Express, 21, 29744 (2013).
• [43] A. Cygan, P. Wcisło, S. Wójtewicz, P. Masłowski, J.T. Hedges. R. Ciuryło, D. Lisak, One-dimensional frequency-based spectroscopy, Optics Express, 23, 14472 (2015).
• [44] D. Lisak, A. Cygan, S. Wójtewicz, P. Wcisło, M. Zaborowski, G. Kowzan, P. Masłowski, R. Ciuryło, Spectral line-shape study by cavity-enhanced complex refractive index spectroscopy, Journal of Physics: Conf. Series, 810, 012007 (2017).
• [45] G. Kowzan, K. F. Lee, M. Paradowska, M. Borkowski, P. Ablewski, S. Wójtewicz, K. Stec, D. Lisak, M. E. Fermann, R. S. Trawiński, P. Masłowski, Selfreferenced, accurate and sensitive optical frequency comb spectroscopy with a virtually imaged phased array spectrometer, Optics Letters, 41. 974 (2016).
• [46] G. Kowzan, D. Charczun, A. Cygan, R. S. Trawiński, D. Lisak, P. Masłowski, Broadband optical cavity mode measurements at Hz-level precision with a comb-based VIPA spectrometer, Scientific Reports, 9, 8206 (2019).
• [47] D. Lisak, D. Charczun, A. Nishiyama, T. Voumard, T. Wildi, G. Kowzan, V. Brasch, T. Herr, A. J. Fleisher, J. T. Hodges, R. Ciuryło, A. Cygan, P. Masłowski, Dual-comb cavity ring-down spectroscopy, Scientific Reports, 12, 2377 (2022).
• [48] K. Sędziak, M. Lasota, P. Kolenderski, Reducing detection noise of a proton pair in a dispersive medium by controlling its spectra entanglement, Optica, 4, 84 (2017).
• [49] A. Divochiy, M. Misiaszek, Y. Vakhtomin, P. Morozov, K.Smirnov, P. Zolotov, P. Kolenderski, Single photon detection system for visble and infrared spectrum range, Optics Letters, 43, 6085 (2018).
• [50] K. Sędziak-Kacprowicz, A. Czerwiński, P. Kolenderski, Tomography of time-bin quantum states using time-resolved detection, Phys. Rev. A, 102, 052420 (2020).
• [51] K. Sędziak-Kacprowicz, M. Lasota, P. Kolenderski, Remote temporal wavepacket narrowing, Scientific Reports, 9, 1 (2019).
• [52] M. Gieysztor, M. Misiaszek, J. van der Veen, W. Gawlik, F. Jelezko, P. Kolenderski, Interaction of a heralded single photon with nitrogen-vacancy centers in a diamond, Optics Express, 29, 564 (2021).