Nasze czy obce? Cmentarze wielkiej wojny w Małopolsce. Zagrożenia i perspektywy

Partridge, Agnieszka

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Nasze czy obce? Cmentarze wielkiej wojny w Małopolsce. Zagrożenia i perspektywy

Autorzy

Partridge Agnieszka

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Ours or foreign? Cemeteries of the Great War in Lesser Poland. Threats and perspectives

Języki publikacji

Abstrakty

Mija 100 lat od wybudowania w dawnej Galicji Zachodniej, dzisiejszej Małopolsce ponad 400 cmentarzy wojennych, będących pamiątką walk między armią austro-węgierską i carską. Pośród poległych znaleźli się żołnierze wielu narodowości i różnych wyznań. Przez lata cmentarze te pozostawały zaniedbane, co zaczęło się zmieniać po roku 1989. Dziś problemem jest nie tylko konserwacja ich zabytkowej substancji, ale dewastacja na tle ideologicznym. W artykule podjęta została problematyka ochrony ocalałych ponad 370 miejsc pamięci zarówno z materialnego punktu widzenia, jak i sposobów wpisania tych pomników w społeczną pamięć historyczną tak, aby stały się częścią naszej tożsamości.

It is now 100 years since the development in the former Austro-Hungarian province of West Galicia, today's Polish province of Malopolska, of more than 400 war cemeteries, which are a reminder of the fighting between the Austro-Hungarian and Tsarist armies at the time of the Great War. Among the fallen were soldiers of many different nationalities and religions. For many years, these cemeteries remained neglected, a situation which fortunately began to change only after 1989. Today, one of the problems is the conservation of their historic existence, not only the constructional decay but also the increasingly ideological devastation. The article discusses the protection of more then 370 surviving memorial sites from both the material point of view as well as the ways in which they can be added into our historical memory in order for them to become part of our national identity.

Słowa kluczowe

I wojna światowa operacja gorlicka groby żołnierskie cmentarz wojenny architektura dewastacja ochrona miejsce pamięci

World War I Gorlice operation soldier's grave war cemeteries architecture devastation protection sites of memory

Wydawca

Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS
Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej

Czasopismo

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

Rocznik

2018

Tom

Nr 5

Strony

135--144

Opis fizyczny

Bibliogr. 40 poz., ryc.

Twórcy

autor

Partridge Agnieszka

Bibliografia

1. Brataniec-Forczek U., Brataniec M., Cmentarze I wojny światowej.Pomnik rozproszony w krajobrazie, w: Materiały z konferencji „Znaki Pamięci I”, Gorlice 2007.
2. Broch R., Hauptmann H., Die Westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915, Wiedeń 1918
3. Broch R., Hauptmann H., tł. H. Sznytka, Zachodniogalicyjskie groby bohaterów z lat wojny światowej 1914-1915, Tarnów 1994.
4. Drogomir J., Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej, t. I, II, III, Tarnów 1999-2005.
5. Duda O., Cmentarze I wojny światowej w Galicji Zachodniej, Warszawa 1995.
6. Dziennik Ustaw, 1933/39, poz.311.
7. Feliński R., Pomniki wojny i zmartwychwstania Polski, „Rzeczy Piękne”, r. II, nr 1, 1919.
8. Frodyma R., Cmentarze wojenne z I wojny światowej na Ziemi Tarnowskiej. Przewodnik Turystyczny, Krosno 2006.
9. Frodyma R., Galicyjskie cmentarze wojenne. Przewodnik, t. I, II,III, Pruszków 1995-1998.
10. Garduła K., Ogórek L., Śladami I Wojny Światowej. Między Rabą a Dunajcem, Kraków 1988.
11. Hofer F. (1885-1915) Rückkehr. Powrót. Katalog wystawy prac artysty, Tarnów-Kraków-Wrocław-Katowice 2006, Materiały z konferencji „Znaki Pamięci V”, Gorlice 2011.
12. Kapralski S. (red.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość, Warszawa 2010.
13. Majewski J., Cmentarze z I wojny światowej w Beskidzie Niskim i na Pogórzu, Skołyszyn 2015.
14. Oettingen U., Cmentarze I wojny światowej w województwie kieleckim, Warszawa - Kraków 1988.
15. Pałosz J., Śmiercią złączeni. O cmentarzach z I wojny światowej na terenach Królestwa Polskiego administrowanych przez Austro-Węgry, Kraków 2012.
16. Partridge A., Cmentarze wojenne XI Okręgu Cmentarnego „Twierdza Kraków” w kontekście działalności architektonicznej Hansa Mayra, Rocznik Krakowski, t. LXXIX, Kraków 2013.
17. Partridge A., Czarny Krzyż symbol pamięci, „Przekrój”, nr 46/1999.
18. Partridge A., Korzeniowski R. (fot.), Otwórzcie bramy pamięci. Cmentarze wojenne z lat 1914-1918 w Małopolsce, Kraków 2005.
19. Pencakowski P., Cmentarze I wojny światowej - geneza ideowa rzeczywistości historycznej i artystycznej, [w:] Śmierć, przestrzeń, czas, tożsamość w Europie Środkowej około 1900. Materiały międzynarodowej konferencji, 8-10 XII 1996, K. Grodziska, J. Purchla (red.), Kraków 2002.
20. Piecuch A., Cmentarze z I wojny światowej w Beskidzie Niskim, Warszawa 2014.
21. Pieradzka K., Na szlakach łemkowszczyzny, Wierchy t. XIII, 1935.
22. Reinfuss R., Cmentarze na których nie zapłoną światła, [w:] „Kuryer Lietracko-Naukowy”, dodatek do nr 301 „Ilustrowanego Kuryera Codziennego” z dnia 30 października 1933.
23. Reinfuss R., Cmentarze wojenne na łemkowszczyżnie, Wierchy t. XIII, 1935.
24. Reiter A. (red.), Österreichisches Schwarzes Kreuz Kriegsgräberfürsorge, Dokumentation 2000, Wiedeń 2001.
25. Riesenfellner S. (Hg,) Steinernes Bewusstsein. Die öffentliche Representation staatlicher und nationaler Identität Österreichs in seinen Denkmalern, Wiedeń-Kolonia 1998.
26. Schubert J., Austriackie cmentarze wojenne w Galicji z lat 1914-1918, Kraków 1992.
27. Schubert J., Pochówki żołnierskie w tradycji historycznej aż do I wojny światowej. Powstanie cmentarzy wojskowych, „Czasopismo Techniczne”, z. 16/2011.
28. Szydłowski T., Ruiny Polski. Opis szkód wyrządzonych przez wojnę na ziemiach Małopolski i Rusi Czerwonej, Kraków 1919.
29. http://dzieje.pl/rozmaitosci/tymbark-dewastacja-cmentarza-wojennego-z-czasow-i-wojny-sw.
30. http://fakty.interia.pl/malopolskie/news-dewastacja-cmentarza-wojennego-z-czasow-i-wojny-swiatowej,¬nId,1290341.
31. http://grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl.
32. http://krakow.naszemiasto.pl/artykul/krakow-pomnik-na-wzgorzu-kaim-zaslonia-domy-zdjecia,4322129,artgal,t,id,tm.html (dostęp: 01.2018).
33. http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,19563685,ignorancja-glupota-nienawistne-hasla-na-grobach-z-i¬-wojny.html (dostęp: 01.2018).
34. http://www.beskid-niski-pogorze.pl/galeria_regionu/cmentarze_wojenne/cmentarze_wojenne.php.
35. http://www.cmentarze.gorlice.net.pl.
36. http://www.gorlice.pl/pl/330/0/szlak-cmentarzy-z-i-wojny-swiatowej.html (dostęp: 01.2018).
37. http://www.pogorza.pl/kontrowersyjny-dom-na-cmentarzu-wojennym.html.
38. http://www.radiokrakow.pl/wiadomosci/krakow/pomnik-na-wzgorzu-kaim-zostal-pozbawiony-dojazdu/
39. https://www.facebook.com/domin.tarnow/.
40. https://www.facebook.com/groups/283563625155580/?hc_ref=ARTwb5prHqUvDdBKPB_uNvM-IEcv1y4A1fEGOK8nqrpLOw7zh1U37RYNFpYd2j2E5P4. (dostęp: 12.2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-e904934a-ec0f-40ef-9ae8-0668247310b5