Equitum peditumque idem longe primus erat - uwagi o sprzęcie oblężniczym Hannibala

• Autorzy: Wolny Miron

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.22.014.15828

Warianty tytułu

EN

Equitum peditumque idem longe primus erat - remarks on Hannibal’s siege equipment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The author of the article investigates the role and importance of Hannibal’s military equipment. Through the analysis of available literary sources, the author indicates imperfections of descriptions concerning this aspect of the Carthaginian’s activity. In addition, he draws attention to the characteristic form of siege weapons - as described in the sources, which allows for assuming some development tendencies in both modes of operating and kinds of Hannibal’s army combat equipment.

Słowa kluczowe

PL

Kartagina; Rzym; Hannibal; literatura antyczna; sprzęt oblężniczy; sprzęt wojskowy

EN

Carthage; Rome; Hannibal; ancient literature; siege weapons; military equipment

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 67, nr 2
• Strony: 99--112
• Opis fizyczny: Bibliogr. 69 poz.

Twórcy

autor

Wolny Miron

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

• https://orcid.org/0000-0001-7835-128X

Bibliografia

• Źródła
• Appian, Histoire Romaine, t. 3, wyd. D. Gillard, Paris 1998.
• Caesar, Commentarii de bello Gallico, wyd. F. Kramer, W. Dittenberger, Berlin 1961.
• Cicero, Philippics, wyd. C.A. Walter, London 1975.
• Columella, On Agriculture, ks. 1-4, wyd. A. Harrison Boyd, London 1960.
• Frontinus, The Stratagems. The Aqueducts of Rome, tłum. Ch.C. Bennet, wyd. M. McElwain, Cambridge 1925.
• Frontyn, Podstępy wojenne, tłum. B. Burliga, Wrocław 2016.
• Josephus, The Jewish War, ks. 1-3, wyd. H.St.J. Thackeray, London 1961.
• Livius, Ab Urbe condita, ks. 21-23, wyd. G. Weissenborn, M. Müller, Leipzig 1912.
• Livius, Histoire Romaine, ks. 21, wyd. P. Jal, Paris 1988.
• Livius, Histoire Romaine, ks. 26, wyd. P. Jal, Paris 1993.
• Nepos, Vitae, wyd. A. Fleckeisen, Leipzig 1941.
• Plinius, Natural History, t. 1-9, wyd. H. Rackham, London 1991.
• Plutarch, Vitae parallelae, t. 1-2, wyd. C. Lindskog, K. Ziegler, Leipzig 1964.
• Polyainos, Strategika, wyd. K. Brodersen, Berlin - Boston 2017.
• Polybios, Historiae, ks. 1-3, wyd. Th. Buettner-Wobst, Stuttgart 1964.
• Polybios, Histoires, t. 1, wyd. P. Pédech, Paris 1989.
• Silius Italicus, Punica, t. 1, wyd. J. Duff, London 1961.
• Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium libri novem, wyd. C. Kempf, Leipzig 1888.
• Valerius Maximus, Facta et dicta memorabilia libri IX. Czyny i powiedzenia godne pamięci w dziewięciu księgach, tłum. I. Lewandowski, Poznań 2020.
• Vegetius Renatus, Epitoma rei militaris, wyd. C. Lang, Leipzig 1859.
• Vitruvius, De architectura Vitruvius: The Ten Books on Architecture, tłum. M.H. Morgan, New York 1960.
• Zonaras, ks. 8-9, [w:] Cassius Dio, Roman History, t. 2, wyd. E. Cary, London 1989.
• Literatura przedmiotu
• Baatz D., Poliorketika, [w:] Der Neue Pauly. Enzyklopädie der Antike, t. 10, red. H. Cancik, H. Schneider, Stuttgart 2001, kol. 16-21.
• Campbell D.B., Ancient Catapults. Some Hypotheses Reexamined, „Hesperia” t. 80, 2011, s. 677-700, DOI 10.2972/hesperia.80.4.0677.
• Campbell D.B., Aspects of Roman Siegecraft, Glasgow 2002.
• Campbell D.B., Siegecraft in Caesar, [w:] Brill’s Companion to Sieges in the Ancient Mediterranean, red. J. Armstrong, M. Trundle, Leiden - Boston 2019, s. 241-264, DOI 10.1163/9789004413740_013.
• Chaniotis A., War in the Hellenistic World. A Social and Cultural History, Malden 2005.
• De Sanctis G., Storia dei Romani, t. 3.2, Torino 1916.
• Duff J.D., Commentary, [w:] Silius Italicus, Punica, t. 1, tłum. J.D. Duff, London 1961.
• Fitton Brown A.D., Nach Cannae, [w:] Hannibal, red. K. Christ, Darmstadt 1974, s. 227-237.
• Fronda M., Hegemony and Rivalry: The Revolt of Capua Revisited, „Phoenix” t. 61, 2007, nr 1/2, s. 83-108.
• Garlan Y., Recherches de poliorcétique grecque, Paris 1974.
• Geus K., Prosopographie der literarisch bezeugten Karthagern, Leuven 1994.
• Goldsworthy A., The Punic Wars, Cassell 2000.
• Günther L.M., Hannibal im Exil: seine antirömische und die römische Gegenwahrnehmung, [w:] Proceedings of the Conference Held in Antwerp from 23th to 26th of November 1988 in Cooperation with the Department of History of the ‘Universiteit Antwerpen’ (U.F.S.I.A.), red. H. Devijver, E. Lipiński, Leuven 1989, s. 241-250.
• Hoyos D., Hannibal Rome’s Greatest Enemy, Exeter 2008.
• Klingbeil P.E., La marche d’Hannibal: revitaillment et stratégie, „Antiquités africaines” t. 36, 2000, nr 1, s. 15-37, DOI 10.3406/antaf.2000.1318.
• Kolb A., Army and Transport, [w:] The Roman Army and Economy, red. P. Erdkamp, Amsterdam 2002, s. 161-166, DOI 10.1163/9789004494374_009.
• Kukofka D.A., Süditalien im Zweiten Punischen Krieg, Frankfurt am Main 1990.
• Launey M., Recherches sur les armées hellénistiques. Reimpression avec addenda et mise à joure en postface par Y. Garlan, P. Gauthier and C. Orrieux, Paris 1987, s. 202-244.
• Laurenzi L., Perchè Annibale non assediò Roma. Considerazioni archeologiche, [w:] Studi Annibalici. Atti del Convegno svoltosi a Cortona - Tuoro sul Trasimeno - Perugia (ottobre 1961), Cortona 1964, s. 141-152.
• Lazenby J.F., Hannibal’s War. A Military History of the Second Punic War, Warminster 1978.
• Le Bohec Y., Hannibal, Stratège et Tacticien, [w:] L’armée romaine en Afrique et en Gaule de Yann Le Bohec, red. M.P. Speidel, Stuttgart 2007, s. 86-101.
• Lendle O., Schildkröten. Antike Kriegsmaschinen in Poliorketischen Texten, Wiesbaden 1975.
• Lendle O., Texte und Untersuchungen zum technischen Bereich der antiken Poliorketik, Wiesbaden 1983.
• Levithan J., Roman Siege Warfare, Ann Arbor 2013, DOI 10.3998/mpub.4464415.
• Lewis C.T., Short C., A Latin Dictionary, Oxford 1879.
• Lomas K., Rome, Latins and Italians in the Second Punic War, [w:] A Companion to the Punic Wars, red. D. Hoyos, Malden 2011, s. 339-356, DOI 10.1002/9781444393712.ch19.
• Marsden E.W., Greek and Roman Artillery: Historical Development, Oxford 1969.
• Mommsen Th., Römische Geschichte, t. 1, Bis zur Schlacht von Pydna, Berlin 1856.
• Neumann A.R., Vinea, [w:] Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, ser. 2, t. 9A.1, red. P. Wissowa, Stuttgart 1961, kol. 106-109.
• Pédech P., La méthode historique de Polybe, Paris 1965.
• Roth J.P., The Logistics of the Roman Army at War (264 B.C.-A.D. 235), Leiden - Boston - Köln 1999, DOI 10.1163/9789004236325.
• Salmon E.T., The Strategy of the Second Punic War, „Greece and Rome” t. 7, 1960, s. 131-142, DOI 10.1017/S0017383500014571.
• Seibert J., Zur Logistik des Hannibal-Feldzuges: Nachschub über die Alpen?, [w:] Punic Wars. Proceedings of the Conference Held in Antwerp from 23th to 26th of November 1988 in Cooperation with the Department of History of the ‘Universiteit Antwerpen’ (U.F.S.I.A.), red. H. Devijver, E. Lipiński, Leuven 1989, s. 213-221.
• Seibert J., Hannibal, Darmstadt 1993.
• Seibert J., Forschungen zu Hannibal, Darmstadt 1993.
• Shipp G.P., Ballista, „Glotta” t. 39, 1961, s. 149-152.
• Teytelbaum E., Polybius’s Views on Sieges and Siege Craft: Human and Technical Factors, „Rosetta” t. 24, 2019, s. 21-37.
• Ungern-Sternberg J., Capua im Zweiten Punischen Krieg, München 1975.
• Wallace M.V.T., The Epic Technique of Silius Italicus, „Harvard Studies in Classical Philology” t. 62, 1957, s. 159-162.
• Walbank F.W., A Historical Commentary on Polybius, t. 1, Oxford 1957.
• Wescher C., La Poliorcétique des Grecs, Paris 1867.
• Will E., Le territoire, la ville et la poliorcétique grecque, „Revue historique” t. 253, 1975, nr 2 (514), s. 297-318.
• Wolny M., Inhumana crudelitas wodza Hannibala, „Echa Przeszłości” t. 15, 2014, s. 7-18, DOI 10.31648/ep.2496.
• Wolny M., Studia nad statusem i kompetencjami dowódców kartagińskich w okresie przewagi Barkidów (237-201 p.n.e.), Oświęcim 2016.
• Wolny M., Kartagińskie oblężenie Kasylinum (216/15 p.n.e.) - rzeczywistość historyczna a arkana antycznych przekazów literackich, „Echa Przeszłości” t. 21, 2020, nr 1, s. 9-33, DOI 10.31648/ep.6135.
• Zecchini G., Annibale prima e dopo il Trasimeno: alcune osservazioni, „Rivista storica dell’Antichità” t. 33, 2003, s. 91-98.
• Zimmermann K., Hannibal ante portas: Warum verzeichtete Hannibal 216 v. Chr. auf den March auf Rom?, [w:] Vincere Scis, Victoria Uti Nescis. Aspekte der Rückschauverzerrung in der Alte Geschichte, red. K. Brodersen, Berlin 2008, s. 49-60.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).