„Wilanowski ogród włoski” – rzecz o użytkowo-ozdobnym charakterze ogrodu Jana III Sobieskiego

• Autorzy: Sikora D.

Warianty tytułu

EN

„The italian Wilanów garden” – the utylitarian and ornamental character of the Jan III Sobieski’s garden

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Sztuka ogrodowa bliska była osobie Jana III Sobieskiego. Wiele XVII-wiecznych europejskich idei projektowych i praktycznych rozwiązań realizacyjnych znalazło swoje odbicie w królewskim Ogrodzie Wilanowskim, stanowiącym polską interpretację ogrodu włoskiego, łączącą cechy ozdobne z użytkowymi oraz uwzględniającą traktowanie ogrodu jako swoistej kolekcji osobliwości. Na wilanowskich parterach, w najbardziej reprezentacyjnej części ogrodu, rosły róże, lilie czerwone i „inne polne kwiatki”. Tuż obok nich, w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu, założono Ogrody Fruktyfikujące, gdzie pośród drzew owocowych ustawiono na obsadzonych lawendą marmurowych postumentach gipsowe globusy z mapami Ziemi i nieba. Program użytkowy Ogrodu Wilanowskiego dopełniały oranżeria, figarnia i cieplarnie. Wymownym przykładem połączenia ozdobnego i użytkowego charakteru przestrzeni ogrodowej była Góra Bachusowa, obsadzona winoroślą, z krętą drogą prowadzącą na szczyt, zwieńczona rzeźbą Bachusa.

EN

Jan III Sobieski was very interested in garden art. Many of the 17th century European garden design ideas and practical solutions were implemented in Wilanów Garden. But first of all Wilanów Garden was the Polish interpretation of the Italian Villa Garden where the ornamental aspects were as much important as utilitarian ones. The Wilanów Garden had also the character of a collection of curiosities. There were roses, red lilies and other ‘field flowers’ growing in Wilanów parterres. Just next to them, close to the palace, “Ogrody Fruktyfikujące” (Fruit gardens) were established. There, among the fruit trees, on marble bases, stood the plaster globes with the maps of Earth and sky. The orangeries and the fig house were included in the program of the residence. The good example of the connection of utilitarian and ornamental character of the space was the Bachus Mount, planted with the vine, with the spiral path leading to its top, crowned with the Bachus statue.

Słowa kluczowe

PL

sztuka ogrodowa; ogród rezydencjonalny; ogród użytkowy

EN

garden art; residential garden; utilitarian garden

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 109, z. 8-A
• Strony: 83--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., il.

Twórcy

autor

Sikora D.

• Katedra Sztuki Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Bibliografia

• AZZI VISENTINI M., Ogród barokowy, [w:] M. Szafrańska (red.), Ogród. Forma, symbol, marzenie. Zamek Królewski, Warszawa 1998.
• Connotacja Statui marmuru Kararskiego j innych rzeczy w Willanowie pobranych a 17 August 1707, AGAD, AR, dz. X, papiery Sobieskich, akta niesygnowane.
• FIJAŁKOWSKI W., Cydzik Jacek, Wilanów, Warszawa 1975.
• FIJAŁKOWSKI W., Królewski Wilanów, Warszawa, [brak roku wydania].
• List do Wolskiego ekonoma żółkiewskiego, 1681, lipiec, Jaworów, Listy. Kochanowicza Jakuba do różnych oficjalistów króla Jana III (1687-1696), AGAD, AR, dz. V, Teka 154, sygn. 6931, wypisy z: KOBIDZ, Teki Łopacińskiego, Arch. Radziwiłłów V Akta Sobieskich, s. 85.
• Listy różnych do Podkanclerzego Szczuki, rękopis 17, list 242, AGAD, Arch. Potockich, wypisy z: NID, Teki Łopacińskiego, 148/III, s.18-19.
• Manuskrypt ręką własną ks. Pawła Sapiehy Opata Paradyskiego, potem biskupa Żmudzkiego. Diariusz codzienny Anno 1694, AGAD, AR Nieświeskie, Dz. II, RKP. 60, odpis w: DDN MPW, mat. źródł.132, k.179-184 [s.3,4].
• STARZYŃSKI J., Dzieje budowy pałacu za Jana III, 1976.
• SZAFRAŃSKA M., Ogrody humanistów, [w:] M. Szafrańska (red.), Ogród. Forma, symbol, marzenie. Zamek Królewski, Warszawa 1998.