Identyfikacja systemu krążenia wód w artezyjskim poziomie wodonośnym na obszarze zlewni Krynki (Wysoczyzna Białostocka) na podstawie regionalnego modelu pola filtracji

• Autorzy: Gruszczyński T. , Małecki J. J.

Warianty tytułu

EN

Identification of groundwater circulation in artesian system on the area of Krynka river catchment (Białystok Highland) based on numerical flow model

• Konferencja: Modelowanie przepływu wód podziemnych = Modelling of groundwater flow : IV Ogólnopolskie Sympozjum / pod red. nauk. Romualda Szymkiewicza
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy wykorzystano regionalny model pola filtracji do jakościowej i ilościowej charakterystyki składowych bilansu wodnego systemu artezyjskiego we wschodniej części Wysoczyzny Białostockiej. Głównym obiektem badań była zlewnia Krynki, gdzie już w okresie międzywojennym wykonano pierwsze otwory z udokumentowanym samowypływem. Artezyjski poziom wodonośny związany jest z seriami plejstoceńskich piasków i żwirów wodnolodowcowych, przykrytych przez warstwy słabo przepuszczalne. Regionalne ujęcie badań pozwoliło na uniknięcie niepewności związanej z odwzorowaniem powierzchni brzegowej modelu i umożliwiło weryfikację hipotezy dotyczącej częściowego formowania zasobów poziomu artezyjskiego poza obszarem zlewni. Obliczenia bilansu wodnego w układzie wielowarstwowym dały podstawę do ilościowej charakterystyki przepływu wód w badanym systemie. Wyniki obliczeń wskazują, że około 60% zasobów odnawialnych poziomu artezyjskiego formowanych jest poza obszarem morfologicznej zlewni Krynki. Zasilanie poziomu odbywa się na drodze przesiąkania wód przez osady słabo przepuszczalne, a jego natężenie jest zmienne w przestrzeni. Badania pozwoliły także na wyznaczenie siatki zasilania systemu w ujęciu regionalnym. Było to możliwe dzięki zastosowaniu w obliczeniach numerycznego modelu powierzchni terenu oraz odwzorowaniu górnej powierzchni brzegowej poprzez kombinację warunków II i III rodzaju. Uzyskany obraz pozwolił na określenie przestrzennego rozkładu stref zasilania i drenażu wydzielonego systemu.

EN

A regional numerical flow model was used for quantitative and qualitative characteristics of water balance of the artesian system in the eastern part of the Białystok Highland. The study focused on the Krynka River catchment where the first artesian flow wells were drilled before the 2nd World War. The artesian aquifer is represented by Pleistocene glaciofluvial sands and gravels overlain by poorly permeable layers. A regional approach to the research enabled both avoiding uncertainty concerning model boundary surface and verifying the hypothesis on partial formation of artesian horizon resources outside the catchment area. Calculations of the water balance in a multilayer system were the basis for quantitative characteristics of water flow in the system. The results of the calculations indicate that about 60% of renewable resources of the artesian water-bearing horizon is formed outside the Krynka River catchment area. Recharge of the horizon occurs by water percolation through poorly permeable sediments, and its intensity is spatially variable. The investigations also enabled system net recharge in a regional context. It was possible due to the use of a numerical terrain model and use of the second and third type boundary conditions for upper model surface. The obtained image allowed determination of spatial distribution of recharge and drainage zones of the identified system.

Słowa kluczowe

PL

pole filtracji; system artezyjski; zagadnienie brzegowe

EN

hydrodynamic field; artesian system; boundary issue

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 442 Hydrogeologia z. 11
• Strony: 49--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Gruszczyński T.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, al. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Małecki J. J.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, al. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• 1. HARBAUGH A.W., 1990 – A computer program for calculating subregional water budgets using results from the U.S. Geological Survey Modular Three-dimensional Finite-difference Ground-water Flow Model. U.S.G.S. Open-File Report 90-392, reston, Virginia.
• 2. HUTCHINSON M.F., 1988 – Calculation of hydrologically sound digital elevation models. Paper presented at Third International Symposium on Spatial Data Handling at Sydney, Australia.
• 3. HUTCHINSON M.F., 1989 – A new procedure for gridding elevation and stream line data with automatic removal of spurious pits. Journal of Hydrology, 106: 211–232.
• 4. MAKSYMIUK G., 1991 – Ekspertyza hydrogeologiczna dotycząca gospodarki wodami artezyjskimi na terenie miasta Krynki, woj. białostockie. Arch. UW Białystok.
• 5. MAŁECKA D., MAŁECKI J.J., MICHALAK J., 1998 – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalania dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych czwartorzędowego piętra wodonośnego zlewni rzeki Krynki. Arch. Wydz. Geologii UW, Warszawa.
• 6. McDONALD M.G., HARBAUGH A.W., 1988 – A modular Three-dimensional finite-difference ground-water flow model. U.S.G.S. Open-File Report 83-875, Washington.
• 7. MICHALAK J., 1997 – Obiektowe modele w hydrogeologii – system ASPAR. Wyd. UW, Warszawa.