Reflektografia w bliskiej podczerwieni jako proste narzędzie do ujawniania nieczytelnych zapisów wykonanych na różnych podłożach celulozowych

• Autorzy: Kozielec Tomasz , Kozielec Joanna

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2024.11.2

Warianty tytułu

EN

Near-infrared reflectography as a simple tool for reading illegible texts made on various cellulose substrates

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W publikacji omówiono przykłady użycia bliskiej podczerwieni do odczytywania zakrytych lub mało widocznych tekstów, notatek wykonanych przy użyciu ołówków grafitowych w badaniach konserwatorskich. Osiągnięcie zadowalających efektów uczytelnienia jest możliwe ze względu na obecność w ich składzie chemicznym węgla pierwiastkowego. Zagadnienia zilustrowano przykładami zapisków wykonanych na różnych podłożach celulozowych. Wykazano również przydatność promieniowania podczerwonego do przenikania przez warstwy barwników niebieskich zasłaniających teksty znajdujące się pod nimi.

EN

The publication discusses examples of the use of near-infrared radiation to read covered or poorly visible texts, notes made with graphite pencils in conservation research. Achieving satisfactory results is possible due to the presence of elemental carbon occuring as their basic ingredient. The issues are illustrated with examples of notes found on various cellulose substrates. The suitability of infrared radiation to penetrate the layers of blue dyes obscuring the texts below is also demonstrated.

Słowa kluczowe

PL

reflektografia w podczerwieni; papier; drewno; płótno; tekst; notatki; grafit; niebieske tusze długopisowe; problematyka konserwatorska

EN

infrared reflectography; paper; wood; textile; texts; adnotations; graphite; blue ballpoint inks; conservation issues

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2024
• Tom: R. 80, nr 11
• Strony: 616--621
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz.

Twórcy

autor

Kozielec Tomasz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Katedra Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry, ul. Sienkiewcza 30/32, 87-100 Toruń

• https://orcid.org/0000-0002-2955-3931

autor

Kozielec Joanna

• absolwentka Katedry Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Bibliografia

• [1] (anon) „Grafit”. 1862. W: „Encyklopedyja Powszechna”. T. 10 (Glin.-Guis). Nakład, druk i własność S. Orgelbranda, Księgarza i Typografa. Warszawa. 431. Fot. 10b. To samo ujęcie (10a), ale zarejestrowane w podczerwieni (filtr RM90). Uczytelnienie się zachowanych fragmentów świadczy o obecności ołówka grafitowego (dzięki obecności węgla pierwiastkowego) Fot. 10a. Fragment zapisu ołówkiem na drewnie iglastym, z ubytkami. Zdjęcie w świetle białym.
• [2] Chowdhry R., Gupta S. K., Bami H. L. 1973. „Ink Differentiation with Infrared Techniques”. Journal of Forensic Sciences 18 (4) : 418-433.
• [3] Crown David A., Conway James V. P., Kirk Paul L. 1961. „Differentation of Blue Ballpoint Pen Inks”. Journal of Criminal Law and Criminology 52 (3) : 338-343.
• [4] Del Rio José C., Rencoret Jorge, Marques Gisela, Li Jiebing, Gellerstedt Göran, Jiménez-Barbero Jesús, Martínez Ángel, Gutíerrez Ana. 2009. „Structural Characterization of the Lignin from Jute (Corchorus capsularis) Fibers”. Journal of Agricultural and Food Chemistry 57 (21) : 10271–10281.
• [5] Drzewińska Ewa, Wysocka-Robak Agnieszka. 2010. „Mechanizm żółknięcia mas włóknistych i papieru”. Przegląd Papierniczy 66 (1) : 49-53.
• [6] Ezcurra Magdalena, Go’ngora Juan M. G., Maguregui Itxaso, Alonso Rosa. 2010. „Analytical methods for dating modern writing instrument inks on paper”. Forensic Science International (197) : 1-20.
• [7] Hahn Oliver, Kindzorra Emanuel, Rabin Ira. 2015. „The Study of Manuscripts: a Natural Scientist’s Approach”. Maniscript Cultures (5) : 103-115.
• [8] Hryciuk Marek. 2000. „Linia graficzna jako ślad pozostawiony przez długopis”. W: Badania dokumentów. Kryminalistyczne badania podłoża i środków kryjących. Zeszyty Metodyczne CLKKGP 8 : 7-49.
• [9] J. B. 1882. „Lekcya o ołówku”. Szkoła. Tygodnik Pedagogiczny 15 (45) : 364-365.
• [10] Klöckl Ingo. 2023. „Handbook of Colorants Chemistry. Vol. 2: in Painting, Art and Inks”, Walter de Gruyter GmbH. Berlin-Boston. 801-832.
• [11] Kołakowski Tadeusz. 1950. „Zarys towaroznawstwa papieru i materiałów piśmiennych”. Zakłady Wydawnictw Spółdzielczych. Warszawa.
• [12] Kozielec Tomasz, Jablonskaja Ivona. 2023. „Przykłady wykorzystania reflektografii w podczerwieni (IRR) w badaniach zabytków wykonanych na podłożach papierowych”. Przegląd Papierniczy 79 (8) : 443-450.
• [13] Krzysik Franciszek. 1968. „Drewno jako materiał w zabytkach”. Ochrona Zabytków 21 (1) : 11-16.
• [14] Maehly Andreas, Strömberg Lars. 1981. „Chemical Criminalistics”. Springer-Verlag. Berlin-Heidelberg-New York. 222-226.
• [15] Majewska Aleksandra, Majewska-Luft Barbara, Zaborski Zdzisław, Kijewska-Wittstock Lidia, Majewski Leszek Tadeusz, Majewski Maciej. 2016. „Historia fabryki ołówków St. Majewski w Pruszkowie 1889-1948”. Książnica Pruszkowska im. Henryka Sienkiewicza. Pruszków.
• [16] Pokorzyńska Elżbieta. 2013. „Polska Gazeta Introligatorska”. Dzieje czasopisma i analiza zawartości”. Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 13 : 44-78.
• [17] Rouba Bogumiła. 1985. „Płótna jako podobrazia malarskie”. Ochrona Zabytków 38 (3-4) : 222-224.
• [18] Rouba Bogumiła. 2000. „Podobrazia płócienne w procesie konserwacji”. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Toruń.
• [19] Sathiyamani Sowmeya, Ngiam Sean, Bonnerot Olivier, Jaengsawang Silpsupa, Panarut Peera, Helman-Ważny Agnieszka, Colini Claudia. 2024. „Material Characterisation of 19–20th Century Manuscripts from Northern Thailand”. Restaurator 45 (2-3) : 117-140.
• [20] Siegel Jay. 2013 (copyright). „Ink Analysis”. W: „Encyclopedia of forensic Sciences”. 2nd ed., Vol. 1, A-B, (red. Jay A. Siegel, Pekka J. Saukko). London-Waltham-San Diego. Academic Press. 375-379.
• [21] Stachera Jacek. 2005. „Zmiany optyczne powłok lakierów pod wpływem światła”. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo - Nauki Humanistyczno-Społeczne 34 (357) : 103-120.
• [22] Szymczyk Maciej. 2024. „Przed 140 laty powstała fabryka papieru w Młynowie”. Przegląd Papierniczy 80 (2) : 96-102.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).