Towards the Cracow Metropolis – a dream or a reality? A selected issues

• Autorzy: Gyurkovich M. , Sotoca A.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2353737XCT.18.017.7990

Warianty tytułu

PL

W kierunku Krakowskiej Metropolii – marzenie czy rzeczywistość? Wybrane problemy

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Cracow, the former capital of Poland and currently the second-largest Polish city, dreams of becoming the most important metropolis – not only of the Lesser Poland region, but also of the entire southern and south-eastern part of Poland. This paper, based on long-term research and field studies, also refers, in part, to the “Model of the Spatial Structure of Cracow” research programme, which was conducted at the Institute of Urban Design of the CUT under the guidance of M. Gyurkovich with collaboration with A. Sotoca, between October 2016 and July 2017. This is the background against which the selected issues of spatial transformations that took place within the city limits and that influence the urban morphology of Cracow, will be presented against. The type of spatial structure that can currently be observed in Cracow, does not bring to mind an association with the urban form of a European Metropolis. Can the contemporary attempts to create a polycentric urban organism- that can compete with other, well-organised ones, internationally, ever be successful? Will the dream of the Cracow Metropolis ever come true?

PL

Kraków, była stolica Polski i obecnie drugie polskie miasto, marzy o staniu się najważniejszą metropolią nie tylko regionu Małopolski, ale także całej południowej i południowo-wschodniej Polski. Niniejszy artykuł, oparty o długotrwałe badania i studia terenowe, również odnosi się częściowo do programu badawczego „Model Struktury Przestrzennej Krakowa”, opracowanego w Instytucie Projektowania Urbanistycznego PK pod kierunkiem M. Gyurkovicha przy współpracy z A. Sotocą między październikiem 2016 a lipcem 2017 roku. Stanowi on tło, na którym będą prezentowane wybrane zagadnienia przekształceń przestrzennych, które miały miejsce w obrębie miasta, i które wywierają wpływ na morfologię urbanistyczną Krakowa. Rodzaj struktury przestrzennej, który można obecnie zaobserwować w Krakowie, nie wywołuje konotacji z formą urbanistyczną Europejskiej Metropolii. Czy współczesne próby stworzenia policentrycznego miejskiego organizmu, który mógłby konkurować z innymi, dobrze zorganizowanymi miastami na płaszczyźnie międzynarodowej mogą zakończyć się powodzeniem? Czy marzenie o Krakowskiej Metropolii kiedykolwiek się spełni?

Słowa kluczowe

EN

metropolis; polycentrism; density; exurbanisation; urban morphology; urban form

PL

metropolia; policentryzm; intensywność; eksurbanizacja; morfologia urbanistyczna; forma urbanistyczna

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Technical Transactions
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 115, iss. 2
• Strony: 5--25
• Opis fizyczny: Bibliogr. 76 poz., il.

Twórcy

autor

Gyurkovich M.

• Institute of Urban Design, Faculty of Architecture, Cracow University of Technology

autor

Sotoca A.

• Department of Civil, Environmental and Nature Resources Engineering, Luleå University of Technology

Bibliografia

• [1] Bajwoluk T., Konflikty strukturalne w tkance miejskiej i podmiejskiej Krakowa, [in:] Maciejewska A. (ed.), Współczesne uwarunkowania gospodarowania przestrzenią – szanse i zagrożenia dla zrównoważonego rozwoju: proces inwestycyjny, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2014.
• [2] Bartkowicz B., Przyczyny braku kompozycji i piękna w przeobrażeniach i rozwoju miast, Teka KUiA PAN, Vol. XXXIII, Kraków 2001.
• [3] Biedrzycka A. (ed.), Nowa Huta. Architektura i twórcy miasta idealnego. Niezrealizowane projekty, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2007.
• [4] Biere Arenas R., Gyurkovich M. (eds.) Back to the Sense of the City: 11th VCT International monograph book, Year 2016, July, Cracow, CPSV, Barcelona 2016, www.upcommons.upc.edu/handle/2117/90350 (access: 09.03.20137).
• [5] Bitner A., Nowa metoda określania poziomu zurbanizowania obszaru na podstawie morfologii struktury podziału gruntu na działki, [in:] Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, No. 3/2010, Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi.
• [6] Blazy R., Deformation of the City, Technical Transactions 9/2017.
• [7] Bogdanowski J., Warownie i zieleń Twierdzy Kraków, Wyd. Literackie, Kraków 1979.
• [8] Bogdanowski J., Metoda jednostek i wnętrz (JARK-WAK) architektoniczno-krajobrazowych w studiach i projektowaniu, [in:] Nowe idee i rozwój dziedziny architektury krajobrazu w Polsce, III Forum Architektury Krajobrazu, materiały konferencyjne P. Wolski (ed.), Ośr. OZK, Warszawa 2000.
• [9] Bojanowski K, Strategia dla Krakowa – koncepcja rozwoju przestrzeni publicznych. Monolog o polskiej urbanistyce, Wyd. PK, Kraków 2013.
• [10] Böhm A., O czynniku kompozycji w planowaniu przestrzeni, Wyd. PK, Kraków 2016.
• [11] Busquets J., Urban compositions: City Design in the 21st Century, [in:] Graafland A., Kavanaugh L.J. (eds.), Crossover. Architecture, Urbanism, Technology, 010 Publishers, Rotterdam 2006.
• [12] Chmielewski J.M., Teoria Urbanistyki, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1996.
• [13] Cullen G., The Concise Townscape, The Architectural Press, London 1986.
• [14] Encyklopedia Krakowa, PWN, Warszawa–Kraków 2000.
• [15] Gyurkovich J., Znaczenie form charakterystycznych dla kształtowania i percepcji przestrzeni. Wybrane zagadnienia kompozycji w architekturze i urbanistyce, Monografia 258, Wyd. PK, Kraków 1999.
• [16] Gyurkovich J., The significance of contemporary transformations of urban areas for the global processes of urbanization, Technical Transactions, 1-A/1/2012.
• [17] Gyurkovich J., Matusik A., Suchoń F. (eds.), Cracow: selected problems of the urban structure evolution, Wyd. PK, Kraków 2016.
• [18] Gyurkovich M., In search of the urban composition of sub-centres in polycentric European metropolises, [in:] ACE – Architecture, City and Environment / Arquitectura, Ciudad e Entorno No. 18, 2, February 2012.
• [19] Gyurkovich M., Transformations of public space in multifamily residential complexes in the western part of Cracow, [in:] Gyurkovich M. (ed.), Future of the city: mass housing estates or multifamily housing complexes?, Eco Rehab 3 Cracow 2012, Cracow University of Technology, Cracow 2012.
• [20] Gyurkovich M., Szarata A., Zuziak Z.K., Model Przestrzennej Struktury Krakowa. Perspektywa planistyczna. Etap I – Założenia modelu strukturalnych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym miasta Krakowa, reaserch project prepared for the City Council of Cracow, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Politechnika Krakowska, Kraków 2016.
• [21] Gyurkovich M., Szarata A., Zuziak Z.K. et al., Model Przestrzennej Struktury Krakowa. Perspektwa planistyczna. Etap II – Zdefiniowanie modelu przestrzennej struktury Krakowa, reaserch project prepared for the City Council of Cracow, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Politechnika Krakowska, Kraków 2017.
• [22] Gzell S., Wośko-Czerankowska A., Majewska A., Świeżawska K., Miasto zwarte. Problem terenów granicznych, Międzyuczelniane Zeszyty Naukowe, Urbanistyka, Akapit-DTP, Warszawa 2011.
• [23] Harvey D., Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2012.
• [24] Hodor K., Urban parks and their value: Cracow Examples, Technical Transactions, 1-A/2016.
• [25] Hrabiec A., Ziobro A., Baran S., Reflection about the Future of Cracow Metropolis, Space & Form No. 17/2012.
• [26] Kajdanek K., Suburbanizacja po polsku, Nomos, Kraków 2012.
• [27] Kantarek A.A., O orientacji w przestrzeni miasta, Monografia 368, Wyd. PK, Kraków 2008.
• [28] Kantarek A.A., Urban form and orientation in urban space, [in:] Oliveira V. et al., ISUF: Our Common Future in Urban Morphology, Vol. 2, ISUF2014: 21st International Seminar on Urban Form, Porto, Portugal, www.isuf2014.fe.up.pt/ISUF2014%20ebook.pdf (access: 05.08.2017).
• [29] Kantarek A.A., Morfologia i typologia formy urbanistycznej, [in:] Kantarek A.A., Gyurkovich J. (eds.), Wyznaczniki kształtu współczesnej przestrzeni urbanistycznej, Wyd. PK, Kraków 2015.
• [30] Kochanowski M., Lorens P. (eds.), Miasto – wspólne dobro i zbiorowy obowiązek, Materiały I Kongresu Urbanistyki Polskiej, BU 2, Urbanista, Warszawa 2004.
• [31] Kosiński W., Paradigm of the City of the 21st Century. Between the Past of the Polis and the Future of the Metropolis, Wyd. PK, Kraków 2016.
• [32] Kowicki M., Patologie/wyzwania architektoniczno-planistyczne we wsi małopolskiej studium na tle tendencji krajowych i europejskich, Wyd. PK, Kraków 2010.
• [33] Kowicki M., Rozproszenie zabudowy na obszarach Małopolski a kryzys kreatywności opracowań planistyczno-przestrzennych, Wyd. PK, Kraków 2014.
• [34] Lynch K., Good City Form, The MIT Press., Cambridge Mass., London 1984.
• [35] Lynch K., The Image of the City, The MIT Press., Cambridge Mass., 1960.
• [36] Majda T, Mironowicz I. (eds.), Manifesty urbanistyczne, BU 15, TUP, Warszawa 2017.
• [37] Mełges H. Architectural transitory zone between city and village (based on chosen examples Kraków–Śląsk agglomeration), Technical Transactions, 1-A/2007.
• [38] Motak M., Historia rozwoju urbanistycznego Krakowa w zarysie, Wyd. PK, Kraków 2012.
• [39] Mydel R., Rozwój urbanistyczny miasta Krakowa po drugiej wojnie światowej, Secesja, Kraków 1994.
• [40] Paszkowski Z., Miasto idealne w perspektywie europejskiej i jego związki z urbanistyką, Universitas, Kraków 2011.
• [41] Podhalański B.M., Building polycentricity of the Metropolitan Region of Kraków and Katowice, Technical Transactions, 5-A/2008.
• [42] Podhalański B.M., Integrowanie przestrzeni metropolitalnych, Monografia 443, Wyd. PK, Kraków 2013.
• [43] Purchla J., Jak powstał nowoczesny Kraków, Wyd. Literackie, Kraków 1990.
• [44] Purchla J., Kraków w Europie Środka, BOSZ, Olszanica, Kraków 2008.
• [45] Salingaros N., Eight City Types and their Interactions. The “Eight-Fold” Model, Technical Transactions, 2/2017.
• [46] Samuels I., Panerai P., Castex J., Depaule J.Ch., Urban Forms. The Death and Life of the Urban Block, Architectural Press, Oxford, Burlington 2005.
• [47] Seibert K., Plan Wielkiego Krakowa, Wyd. Literackie, Kraków 1983.
• [48] Sotoca Garcia A., Massuet Villamajó M., The next city: low density territories in the metropolitan area of Barcelona, Technical Transactions, 1-A2/2012.
• [49] Sotoca A., Lessons from the world: Urban growth in the USA: from tracing boundaries to complex management: the Metro Portland case study, GRU Urbanism Reasearch Group 2014, http://urbact.eu/fileadmin/Projects/USE_ACT/documents_media/USEAct_III_report_ISTANBUL.pdf
• [50] Sudjic D., Język miast, Karakter, Kraków 2017.
• [51] ULAR 5 – Urban Landscape Renewal- Between City and Non-City, proceedings of Scientific Conference, Sulimowska-Ociepka A. et. al. (eds.), Silesian University of Technology, Faculty of Architecture, Gliwice 2010.
• [52] Urban Agenda for the EU ‘Pact of Amsterdam’, Agreed at the Informal Meeting of EU Ministers Responsible for Urban Matters on 30 May 2016 in Amsterdam, The Netherlands.
• [53] Urban Sprawl in Europe, The ignored challenge, European Commission, Directorate-General, Joint Research Centre, European Environment Agency, EEA REPORT, No. 10/2006.
• [54] Wejchert K., Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa 1974.
• [55] Węcławowicz-Bilska E., Directions of contemporary, spatial development of European cities, Technical Transactions, 3-A/2011.
• [56] Węcławowicz-Bilska E. et al. (eds.), Skuteczność planów zagospodarowania przestrzennego. Potrzeby i możliwości, materiały międzynarodowej konferencji naukowej, Instytut Projektowania Miast i Regionów, Wydział Architektury PK, Kraków 2004.
• [57] Ziobro A.B, Model interpretation of the metropolitan spatial structure in development plans of the Cracow and its region. Period 1960–2010, doctoral thesis, Faculty of Architecture, CUT, Cracow 2014.
• [58] Ziobrowski Z., Urbanistyczne wymiary miast, IRM, Kraków 2012.
• [59] Zipser T., Prediction of states, modelling of processes and building the decision, Architectus, No. 3(47)/2016.
• [60] Zuziak Z.K, Sterowanie procesami suburbanizacji w obszarze wzajemnych oddziaływań Katowic i Krakowa – spojrzenie z Krakowa, Czasopismo Techniczne, 15/2005.
• [61] Zuziak Z.K., O tożsamości urbanistyki, Wyd. PK, Kraków 2008.
• [62] [Zuziak, Z.K., Metropolitan form and sustainable mobility, Technical Transactions, 1-A/2010.
• [63] Zuziak Z.K., Urban structures and metropolitan planning, [in:] Węcławowicz-Bilska E. (ed.), New ideas in planning for territorial development, Vol. 2, The problems of metropolitan areas and big cities: collective work, Monografia 546, Wyd. PK., Kraków 2017.
• [64] Plan ogólny Krakowa (1967 r.), opracowany pod kier. Stanisława Hagera.
• [65] Plan Ogólny Krakowskiego Zespołu Miejskiego (1977), opracowany pod kier. Krystiana Seiberta.
• [66] Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa (1988), opracowany pod kier. Zygmunta Ziobrowskiego.
• [67] Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa (1994), opracowany pod kier. Zygmunta Ziobrowskiego.
• [68] Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego (2003), opracowane pod kier. Roberta Kuzianika.
• [69] Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa, t. I–III, załącznik do Uchwały nr CXII/1700/14 Rady Miasta Krakowa z 9 lipca 2014 r., Biuro Planowania Przestrzennego UM Krakowa, Kraków 2014.
• [70] Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Na Lata 2011–2020, przyjęta Uchwałą Nr XII/183/11 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 26 września 2011 r., s. 37, 111, 127.
• [71] www.stat.gov.pl/statystyka-miedzynarodowa/porownania-miedzynarodowe/tabliceo-krajach-wedlug-tematow/terytorium-i-ludnosc (access: 5.06.2017).
• [72] www.Cracow.pl/biznes/1140,artykul,liczby_o_Cracowie.html (access: 5.06.2017).
• [73] www.encyklopedia.pwn.pl (access: 5.06.2017).
• [74] www.unesco.org (access: 02.05.2017).
• [75] City Spatial Information System, http://msip.um.krakow.pl/obserwatorium (access: 29.10.2017).
• [76] http://obserwatorium.um.krakow.pl (access: 06.11.2017).

Uwagi

EN

Section "Architecture and urban planning"

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).