Produkty chemii gospodarczej jako źródło zagrożenia środowiskowego i zdrowotnego

• Autorzy: Chmielewski Jarosław , Szpringer Monika , Rutkowski Arkadiusz , Wójcik Tomasz , Kondzielski Igor , Gonczaryk Agnieszka , Łuszczki Jarogniew J. , Gworek Barbara , Nowak-Starz Grażyna

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2020.3.18

Warianty tytułu

EN

Household chemistry products as a source of environmental and health risk

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dokonano identyfikacji środków chemicznych najczęściej występujących w miejscu zamieszkania, które w wyniku ich wykorzystania oraz ekspozycji niosą ryzyko wystąpienia stanów zagrożenia zdrowotnego i środowiskowego. W sposób szczególny omówiono zasady pierwszej pomocy oraz zabezpieczenia podstawowych funkcji życiowych w ramach medycznych czynności ratunkowych podejmowanych przez zespoły ratownictwa medycznego.

EN

A review, with 58 refs., of the chem. compds. most commonly used in the place of human residence and their use and exposure, risks of health and environmental hazards. The principles of first aid and securing basic life functions as part of med. rescue operations were discussed in particular.

Słowa kluczowe

PL

toksyny; chemia gospodarcza; ścieki komunalne; LAS; EDTA; AES

EN

toxins; household chemicals; municipal sewage; LAS; EDTA; AES

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 99, nr 3
• Strony: 449--456
• Opis fizyczny: Bibliogr. 58 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Chmielewski Jarosław

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11D, 00-548 Warszawa
• Wyższa Szkoła Rehabilitacji, Warszawa

autor

Szpringer Monika

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Rutkowski Arkadiusz

• Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie

autor

Wójcik Tomasz

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Kondzielski Igor

• Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Gonczaryk Agnieszka

• Urząd Marszałkowski, Warszawa

autor

Łuszczki Jarogniew J.

• Instytut Medycyny Wsi, Lublin

autor

Gworek Barbara

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

autor

Nowak-Starz Grażyna

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

Bibliografia

• [1] M. Trzciołek, Rynek Chem. 2006, 3, 18.
• [2] R. Zieliński, Surfaktanty. Budowa, właściwości, zastosowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Poznań 2009.
• [3] D. Bajpai, V.K. Tyagi, J. Oleo Sci. 2007, 56, nr 7, 327.
• [4] E. Tomal, Chem. Zdrowie Środ. 2010, 1, 10.
• [5] A. Wojtas, M. Dąbek, G. Piotrowska, Inż. Ekol. 2008, nr 20, 42.
• [6] U. Kotowska, M. Jasińska, Inż. Ochr. Środ. 2011, 14, nr 3, 223.
• [7] W. Qi, B. Müller, B. Pernet-Coudrier, i in., Sci. Total Environ. 2014, 472, 789.
• [8] Ch. Moschet, E.L.M. Vermeirssen, H. Singer, Ch. Stamm, Hollender J. Water Res. 2015, 71, 306.
• [9] L. Kong, K. Kadokami, S. Wang, i in., Chemosphere 2015, 122, 125.
• [10] M. Kuzmanović, A. Ginebreda, M. Petrović, D. Barceló, Sci. Total Environ. 2015, 503, 289.
• [11] J. Schwarzbauer, S. Heim, Water Res. 2005, 39, 4735.
• [12] H.T. Duong, K. Kadokami, S. Pan, i in., Chemosphere 2014, 107, 462.
• [13] Q. Bu, Q. Luo, D. Wang, i in., Chemosphere 2015, 138, 519.
• [14] F. Potami, S. Castiglioni, E. Zuccato, i in., Environ. Sci. Technol. 2006, 40, nr 7, 2442.
• [15] R.P. Schwarzenbach, B.I. Escher, K. Fenner, i in., Science 2006, 313, 1072.
• [16] GUS, Ochrona środowiska 2018, Warszawa 2018, 60.
• [17] J. Przondo, Związki powierzchniowo czynne i ich zastosowanie w produktach chemii gospodarczej, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2004. 456 99/3(2020)
• [18] L. Tymczyna, L. Saba, Przegl. Hodowl. 2000, 68, nr 11, 25.
• [19] A. Strugała-Wilczek, M. Bebek, A. Rodak, Inż. Ekol. 2013, 32, 172.
• [20] B. Orzechowski, Słupskie Pr. Biol. 2005, 2, 49.
• [21] J. Perkowski, M. Szadkowska-Nicze, S. Bzdon, E. Łada, Prace Inst. Elektrotech. 2008, 234, 5.
• [22] B. Ranke-Rybnicka, J. Płachta, D. Życiński, Roczn. PZH 1995, 46, nr 2, 175.
• [23] A. Gniadek, E. Marcisz, Probl. Hig. Epidemiol. 2014, 5, nr 3, 522.
• [24] J. Formański, Psychologia środowiskowa, PZWL, Warszawa 2004.
• [25] F. Kokot, Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych, PZWL, Warszawa 2009.
• [26] Rozporządzenia (WE) nr 648/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie detergentów (tekst mający znaczenie dla EOG), Dz. U. L 104 z 8 kwietnia 2004 r.; https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG: 2004R0648:20070112:PL:PDF, dostęp 13 października 2019 r.
• [27] Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach, Dz. U. 2011, nr 63, poz. 322 z późn. zm.; http://prawo. sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20110630322, dostęp 13 października 2019 r.
• [28] I. Szajner-Milart, [w:] Ostre zatrucia u dzieci - zasady postępowania, (red. I. Szajner-Milart i E. Wójcik-Skierucha), PZWL, Warszawa 2000.
• [29] S.L. Greene, P.I. Dargan, A.L. Jones, Postgrad. Med. J. 2005, 81, 954, 204.
• [30] R.L. Franklin, G.B. Rodgers, Pediatrics 2008, 122, nr 6, 1244.
• [31] G. Skotnicka-Klonowicz, A. Rutkowska, A. Janota, i in., Probl. Hig. Epidemiol. 2014, 95, nr 2, 400.
• [32] M.J. Kózka, M. Perek, A. Kruszecka-Krówka, E. Miller, Piel. Zdrowie Publ. 2018, 8, nr 1, 5.
• [33] J.K. Sadlik, Probl. Forensic Sci. 2004, 57, 113.
• [34] H. Zielińska-Duda, J. Koszczyńska, M. Czerwionka-Szaflarska, Pediatria Współczesna, Gastroenterol. Hepatol. Żyw. Dziecka 2011, 13, nr 4, 218.
• [35] T. Jackowska, M. Grzelczyk-Wielgórska, Postępy Nauk Med. 2014, 9, 628.
• [36] D. Owsianik, Analiza zatruć dzieci hospitalizowanych w latach 2010- 2014, w Szpitalu Wojewódzkim nr 2 w Rzeszowie, praca doktorska, Wydział Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2016; https://repozytorium.ur.edu.pl/bitstream/handle/item/1437/Analiza%20 zatru%C4%87%20dzieci.%20Owsianik%20D.pdf?sequence=6&isAllowed= y, dostęp 3 października 2019 r.
• [37] H. Ziółkowska, Nowa Pediatria 2009, 2, 29.
• [38] J.K. Piotrowski, Podstawy toksykologii. Kompendium dla studentów szkół wyższych, Wydawnictwo WNT, Warszawa 2017.
• [39] E. Matuszczak, J. Kruk, W. Dębek, Pediatria Polska 2007, 82, nr 4, 349.
• [40] N. Beates, Paediatric toxicology. Handbook of poisoning in children, Stockton Press, New York 1997.
• [41] J. Szajewski, R. Feldman, M. Glińska-Serwin, Leksykon ostrych zatruć, PZWL, Warszawa 2000.
• [42] M. Łukasik-Głębocka, M. Naskręt, J. Górny, K. Sosada, i in., Postępy Nauk Med. 2010, 9, 718.
• [43] M. Szewczyńska, E. Dobrzyńska, M. Pośniak, Bezp. Pracy 2010, 2, 8.
• [44] W. Roczniak, M. Babuśka-Roczniak, K. Zahaczewski, H. Marek, i in., Med. Ogólna Nauki Zdrowiu 2017, 23, nr 1, 68.
• [45] A. Rutkowski, D. Karkowska, M. Czarny-Działak, i in., Przem. Chem. 2019, 98, nr 10, 1608.
• [46] Z. Rybicki, Intensywna terapia dorosłych, Wydawnictwo Makmed, Lublin 2009.
• [47] L. Panasiuk, M. Król, E. Szponar, J. Szponar, Ostre zatrucia, PZWL, Warszawa 2010.
• [48] I. Jarocka, P. Jakubów, A. Kulikowska, i in., Postępy Nauk Med. 2010, 9, 732.
• [49] M. Wojewódzka-Żelezniakowicz, N. Halim, i in., Postępy Nauk Med. 2010, 9, 709.
• [50] A. Rutkowski, K. Działak, E. Bujak-Rogala, J. Chmielewski, Na Ratunek 2019, 1, 21.
• [51] A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika. Medycyna praktyczna, Kraków 2015.
• [52] G. Koren, Clin. Chem. 1997, 43, 222.
• [53] A. Burzec, E. Mess, M. Ornat, I. Pirogowicz, Współ. Pielęgniarstwo Ochr. Zdrowia 2019, 6, nr 3, 98.
• [54] A. Zawadzki, Medycyna ratunkowa i katastrof. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2006.
• [55] J.A. Vale, K. Kulig, J. Toxicol. Clin. Toxicol. 2004, 42, nr 7, 933.
• [56] F. Kokot, Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych, PZWL, Warszawa 2009.
• [57] Polska Rada Resuscytacji, Wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji 2015, Kraków 2015.
• [58] M. Łyp, J. Chmielewski, A. Rutkowski, I. Stanisławska, B. Gworek, M. Szpringer, Przem. Chem. 2017, 96, nr 12, 2476.

Uwagi

1. Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).

2. Projekt finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Regionalna Inicjatywa Doskonałości" w latach 2019-2022, nr projektu 024/RID/2018/19, kwota fonansowania 11 999 000,00 zł.