Górnictwo solne w Bośni i Hercegowinie oraz wybrane walory geoturystyczne rejonu Bałkanów – sprawozdanie z wyjazdowego seminarium naukowego PSGS

• Autorzy: Grzybowski Ł.

Warianty tytułu

EN

Salt mining in Bosnia and Herzegovina and selected geotourist values on the Balkans – report from the scientific expedition of the PSMA

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zapoznanie się z historią eksploatacji i m stanem górnictwa solnego w rejonie Tuzli było celem kolejnego seminarium naukowego Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego (PSGS), które odbyło się w maju 2016 r. Górnictwo solne w Bośni i Hercegowinie skoncentrowane jest w rejonie miasta Tuzla w północno-wschodniej części kraju. Obecnie, wydobycie soli prowadzi się metodą otworową ze złoża Tetima, oddalonego ok. 10 km od Tuzli. W przeszłości, w mieście Tuzla, działała podziemna kopalnia soli „Tušanj” oraz prowadzona była niekontrolowana eksploatacja otworowa, skutkująca znacznymi odkształceniami powierzchni, co stanowiło istotne zagrożenie dla miasta. Całkowite zaniechanie eksploatacji soli w Tuzli i przeniesienie działalności górniczej w rejon Tetimy, uchroniło miasto przed dalszymi zniszczeniami. Niemniej jednak, w centrum Tuzli nadal obserwuje się zjawisko subsydencji. Rejon, największego obniżenia powierzchni terenu (o 12 m), został zrekultywowany poprzez budowę sztucznych jezior, pełniących funkcję rekreacyjną. Dodatkowo, uczestnicy wyprawy pokonując trasę o długości ponad 2000 km, mieli okazję zapoznać się z różnorodnymi atrakcjami geoturystycznymi rejonu Bałkanów, w szczególności z efektami działania procesów krasowych w archipelagu wysp Kornati w Chorwacji czy Jaskini Postojnej na Słowenii.

EN

To learn about the history of salt exploitation and the current status of salt mining operations in the area of Tuzla was the objective of the subsequent scientific expedition of the Polish Salt Mining Association (PSMA), which took place in May 2016. Salt mining operations in Bosnia and Herzegovina are mainly based around the town of Tuzla in the north-eastern region of the country. At the moment, salt exploitation takes place through solution mining from the Tetima deposit, ca. 10 km away from Tuzla. An underground “Tušanj” salt mine used to operate in Tuzla previously, along with uncontrolled salt leaching that caused major subsidence of the ground, in itself a significant hazard for the town. Yet, further damage to the town was ultimately avoided by complete discontinuation of salt exploitation in Tuzla and transferring the mining operations to the Tetima area. Nevertheless, subsidence can still be observed in the centre of Tuzla. The area with most significant subsidence has been rehabilitated through development of artificial lakes, serving the recreational purposes. In addition, as the expedition participants covered the +2000km long route, they had the opportunity to observe the various geotourism attractions of the Balkans, particularly the effects of karst processes at the Kornati Archipelago (Croatia) and Postojna Cave (Slovenia).

Słowa kluczowe

PL

górnictwo solne; Bośnia i Hercegowina; Tuzla; złoże soli Tetima; szkody górnicze

EN

Salt mining; Bosnia and Herzegovina; Tuzla; Tetima salt deposit; mining damages

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
• Czasopismo: Przegląd Solny
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 12
• Strony: 56--65
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Grzybowski Ł.

• Tunak Pracownia Geologiczno-Inżynierska, Pl. Niepodległości 1, 62-510 Konin
• Instytut Geologii UAM, ul. Maków Polnych 16, 61-606 Poznań

Bibliografia

• AHMEDINOVIC R., HADZIHRUSTIC I. BIKEDIC D., 2002. The planned flooding of the salt-works „Tušanj” in Tuzla, Bosnia and Herzegovina. SMRI 2002 Fall Meeting. Bad Ischl (Austria), October 6-10, 2002.
• BRAŃKA S., KIRMIC A., 1996. Method of controlled blanket-free leaching of salt deposits. SMRI 1996 Spring Meeting. Houston (TX), April 15-16, 1996.
• DJURIC N., 2008. Ending the 100 years salt water industrial exploitation in mineral salt site in Tuzla. In: Rapantova N. & Hrkal Z.: Mine Water and the Environment. Ostrava (VSB – Technical University of Ostrava).
• HADZIHRUSTIC I., ORUC E., IBRELJIC I., 2000. The controlled exploitation ceasing of unprofitable and destabilised salt deposit in a water saturated massif. 8th World Salt Symposium. The Hague, May 7-11, 2000. Abstract Volume II: 1167-1169.
• HRVATOVIĆ H., 2006. Geological Guidebook through Bosnia and Herzegovina. Geological Survey of Federation of Bosnia and Herzegovina. Sarajevo.
• MANCINI F., STECCHI F., GABBIANELLI G., 2009. GIS-based assessment of risk due to salt mining activities at Tuzla (Bosnia and Herzegovina). Engineering Geology 109: 170-182.
• MARASOVIĆ K., MATETIĆ-POLJAK D., 2010. The use of decorative stone in Diocletian’s Palace in Split. Historia Antiqua 19: 89-100.
• MLAKAR M., FIKET Ž., GEČEK S., CUKROV N., CUCULIĆ V., 2015. Marine lake as in situ laboratory for studies of organic matter influence on speciation and distribution of trace metals. Continental Shelf Research 103: 1-11.
• NEZIROVIĆ S., 2016. Revitalization of degraded areas of the Tuzla basin and forming artificial lakes in the function of tourism development. Aerul si Apa. Componente ale Mediului (4248). Babes Bolyai University, Faculty of Geography, Department of Physical and Technical Geography, Cluj-Napoca.
• PERICA D., MARJANAC T., ANIČIĆ B., MRAK I., JURAČIĆ M., 2004. Small karst features (karren) of Dugi Otok island and Kornati archipelago coastal karst (Croatia). Acta Carsologica 33/1: 118-129.
• SUŠIĆ A., HODŽIĆ A., NUHANOVIĆ S., MILJANOVIĆ J., 2015. New leaching method on the rock salt deposit „Tetima” near Tuzla. Mining and Metallurgy Engineering Bor 1.
• ŠEBELA S., 2012. Postojna-Planina cave system, Slovenia. Encyclopedia of Caves. Elsevier, 618-624.
• ŠEBELA S., TURK J., 2014. Natural and anthropogenic influences on the year-round temperature dynamics of air and water in Postojna show cave, Slovenia. Tourism Management 40: 233-243.
• USGS 2012 Minerals Yearbook, Bosnia and Herzegovina, www. minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country,
• www.panonika.ba – Strona firmy zarządzającej kompleksem „Jeziora Panońskie”
• VRABAC S., FERHATBEGOVIĆ Z., DULOVIĆ I., JAHIĆ A., 2013. Biostratigraphic characteristics of the Badenian and Sarmatian of the rock salt deposit Tetima near Tuzla. International Workshop: Neogene and Quaternary Stratigraphy – Actual Terminology and Nomenclature. Belgrade, September 20, 2013. Abstract Volume: 15-17.
• ŽIC V., TRUESDALE V.W., GARNIER C., CUKROV N., 2012. The distribution of iodine in the Croatian marine lake, Mir – The missing iodate. Eustarine, Coastal and Shelf Science 115: 377-387.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).