Fort Bema (P-Parysów) w Warszawie – adaptacja do funkcji rekreacji miejskiej

• Autorzy: Gleń Piotr , Głuszek Cezary

Identyfikatory

DOI

10.35784/teka.2837

Warianty tytułu

EN

Fort Bema (P-Parysów) in Warsaw – adaptation to the city recreation function

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł zajmuje się ideą synergicznej integracji dziedzictwa architektonicznego i przyrodniczego – na przykładzie obiektu pofortecznego. Przekształcenia zabytków zlokalizowanych w ścisłej zabudowie miejskiej stają się konieczne – ze względu na ich atrakcyjność turystyczną, poznawczą i historyczną. Obiekty architecture militaris nie mogą obecnie kontynuować swojego pierwotnego przeznaczenia. Aby obiekt mógł funkcjonować we współczesnych realiach konieczne jest nadanie mu współczesnych funkcji – co staje się warunkiem sine qua non ich zachowania i ochrony. Przesądzone tym samym jest wprowadzanie współczesnych uzupełnień historycznych struktur. Problem pojawia się w porozumieniu pomiędzy interesami użytkownika, inwestora a wymogami jakim musi sprostać projektant. Dodatkowym czynnikiem składowym całego procesu adaptacji/rewaloryzacji stają się również aspekty związane z dyskusją na temat możliwości dopuszczalnych zmian, przekształceń zgodnie z ewolucją myśli konserwatorskiej. Badania skoncentrowano na kwerendzie archiwalnej dotychczasowych opracowań konserwatorskich oraz wizji lokalnej terenu w celu weryfikacji stanu obiektu i stopnia/zakresu dokonanych prac adaptacyjnych. Na przykładzie Fortu Bema gdzie został zrealizowany program funkcjonalny dotyczący adaptacji fortu na przestrzeń wypoczynku i rekreacji miejskiej autorzy tekstu przedstawili skuteczne działania projektowo-konserwatorskie. W konkluzji postawiono hipotezę, że taki kierunek działań mógłby być zastosowany również w zespołach pofortecznych zlokalizowanych na obszarach o mniejszym stopniu zurbanizowania np. w Twierdzy Dęblin.

EN

This article deals with the idea of synergistic integration of architectural and natural heritage – on the example of a former fortress building. Transformations of monuments located in close urban development become necessary – due to their tourist, cognitive and historical attractiveness. Architecture militarise objects cannot currently continue their original purpose. In order for an object to function in contemporary realities, it is necessary to give it contemporary functions – which becomes a sine qua non condition for their preservation and protection. Doing so is the introduction of contemporary ad-ditions to historical structures. The problem arises in the agreement between the interests of the user, the investor and the requirements that the designer must meet. An additional component of the entire process of adaptation/revalorization are also aspects related to the discussion on the possibility of permissible changes, transformations in line with the evolution of conservation thought. The research was focused on the archival query of the previous conservation studies and the lo-cal inspection of the area in order to verify the condition of the object and the degree/scope of adaptation works carried out. On the example of Fort Bema, where a functional program was implemented, concerning the adaptation of the fort to the space of urban leisure and recreation, the authors of the text presented effective design and conservation activities. In conclusion, it was hypothesized that such a course of action could also be used in post-fortress complexes located in less urbanized areas, e.g. in the Dęblin Fortress.

Słowa kluczowe

PL

fortyfikacja; dziedzictwo; architektura militarna; adaptacja; Twierdza Warszawa

EN

fortification; heritage; military architecture; adaptation; Warsaw Fortress

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2021
• Tom: T. 17, nr 4
• Strony: 25--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., ryc.

Twórcy

autor

Gleń Piotr

• Katedra Architektury Współczesnej, Wydział Budownictwa i Architektury. Politechnika Lubelska, Wydział Budownictwa i Architektury, (Polska)

• https://orcid.org/0000-0002-2975-408X

autor

Głuszek Cezary

• Pracownia Ochrony i Konserwacji Zabytków, Zakład Dziedzictwa Architektonicznego i Sztuki, Wydział Architektury, Politechnika Warszawska (Polska)

• https://orcid.org/0000-0001-5774-413X

Bibliografia

• [1] E. Stach, „Krakow Fortress and Fortress Cultural Parks – Opportunities and Threats”, Archit. Kraj., t. 4, s. 18−29, sty. 2013. Google Scholar
• [2] Popis i J. Kwiatkowska-Malina, „Zabudowa cennych obszarów przyrodniczych w strukturze miasta w wyniku braku miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Urbanization of Valuable Natural Areas within the City Structure as a Result of Lack of Local Spatial Development Plans”, Stud. KPZK 2011 No 142, 2011, Dostęp: lis. 08, 2021. [Online]. Dostępne na: https://journals.pan.pl/dlibra/publication/111410/edition/96682. Google Scholar
• [3] W. Pokojska, Urban exploring – city – heritage – identity. Kraków : Jagiellonian University Press, 2015. Dostęp: lis. 08, 2021. [Online]. Dostępne na: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/18406. Google Scholar
• [4] P. Molski, „Adaptacja – formy i uwarunkowania”, w Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, Warszawa – Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, 2009, s. 87−98. [Online]. Dostępne na: https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/35936326/adaptacja-with-cover-page-v2.pdf?Expires=1636210399&Signature=BCt0AsZbC2zUYitLGouAEbvo1SD1-7CTeJ3-VdjDWIPb7-0~v6qKa51NDDZHQcvE4S2jXoOkenHYeTnjjHNemSb0Yc5NlU0dnXIC3xD3adfUXzca9UmiVUTfUN7cvYhP1rHxLXdd0dh927jJtvKa6Y5DpihDRFqJbjXFMo9iEJmr4O~NK-d2ORD-GUzNSkGvEHS42PsgJzgkP2Rj~rXRP3hh6apXWtL0sTLONW~TrV2oXmrh3a92vzhlFxVUBXEwaxl-oubSL3sDpTelU9f8PujX7oMD1ff1qBLTiaEP~5IBryXPY6s1e-7dftZSf26k5NcnNm~dW8kLyQgzwMGkQw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA. Google Scholar
• [5] M. Ciski i K. Rzasa, „Cultural Parks in the Spatial Planning System in Poland”, w 2018 Baltic Geodetic Congress (BGC Geomatics), cze. 2018, s. 145−149, doi: 10.1109/BGC-Geomatics.2018.00033. DOI: https://doi.org/10.1109/BGC-Geomatics.2018.00033 Google Scholar
• [6] Lipińska, „Turystyka dziedzictwa kulturowego – wybrane aspekty ochrony prawnej parku kulturowego”, Tur. Kult., t. 3, nr 0, Art. nr 0, mar. 2011. Google Scholar
• [7] K. Pałubska, „Tereny XIX-wiecznej Twierdzy Warszawa jako elementy struktury rekreacyjnej miasta”, Monografia, Department of Preservation of Historical Buildings and Monuments, Warszawa 2009. Dostęp: grudz. 02, 2021. [Online]. Dostępne na: https://repo.pw.edu.pl/info/phd/WUT286645/. Google Scholar
• [8] E. Wojtoń, „Nowa funkcja w starych murach – rewitalizacja terenów fortecznych jako szansa na rozwój i promocję na wybranych przykładach”, Probl. Rozw. Miast, nr 4, s. 77−91, 2012. Google Scholar
• [9] Głuszek, „The valuation of the wall-earth fortress facilities – background of the problem”, Archit. ISSN 1429−7507, 2018, doi: 10.5277/ARC180407. Google Scholar
• [10] P. Molski, „Ochrona i zagospodarowanie wybranych zespołów fortyfikacji nowszej w Polsce”, Pr. Nauk. Politech. Warsz. Ser. Archit., t. nr 3, s. 3−132, 2007. Google Scholar
• [11] M. Górski, „Konserwatorskie zasady adaptacji dzieł obronnych fortyfikacji nowszej w kontekście funkcji dydaktycznej zabytku”, w Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, Warszawa – Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, 2009, s. 29−42. [Online]. Dostępne na: https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/35936326/adaptacja-with-cover-page-v2.pdf?Expires=1636210399&Signature=BCt0AsZbC2zUYitLGouAEbvo1SD1-7CTeJ3-VdjDWIPb7-0~v6qKa51NDDZHQcvE4S2jXoOkenHYeTnjjHNemSb0Yc5NlU0dnXIC3xD3adfUXzca9UmiVUTfUN7cvYhP1rHxLXdd0dh927jJtvKa6Y5DpihDRFqJbjXFMo9iEJmr4O~NK-d2ORD-GUzNSkGvEHS42PsgJzgkP2Rj~rXRP3hh6apXWtL0sTLONW~TrV2oXmrh3a92vzhlFxVUBXEwaxl-oubSL3sDpTelU9f8PujX7oMD1ff1qBLTiaEP~5IBryXPY6s1e-7dftZSf26k5NcnNm~dW8kLyQgzwMGkQw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA. Google Scholar
• [12] Różańska i M. Kaczyńska, „Fort Bema w Warszawie – jako przykład zagospodarowania zabytkowego obiektu militarnego”, Archit. Kraj., t. nr 3, 2011, Dostęp: lis. 06, 2021. [Online]. Dostępne na: http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BAR8-0016-0012. Google Scholar
• [13] Głuszek, „Fortyfikacje twierdzy Warszawa jako przedmiot ochrony konserwatorskiej, wartości zabytkowe”, w Zespół XIX-wiecznych fortyfikacji Twierdza Warszawa: konsultacje i założenia do projektu planu ochrony parku kulturowego zespołu XIX-wiecznych fortyfikacji Twierdzy Warszawa, Miasto Stołeczne Warszawa, 2009, s. 11−15. Google Scholar
• [14] K. Pałubska, Zespół XIX-wiecznych fortyfikacji Twierdza Warszawa: konsultacje i założenia do projektu planu ochrony parku kulturowego zespołu XIX-wiecznych fortyfikacji Twierdzy Warszawa. Miasto Stołeczne Warszawa, 2009. Google Scholar
• [15] L. Królikowski, Twierdza „Warszawa”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994. Google Scholar
• [16] J. Wronkowska, „Pozawzrokowe doświadczanie przestrzeni a problem deprywacji sensorycznej współczesnego środowiska zurbanizowanego”, Architectus, nr 2(58), s. 147−162, 2019, doi: 10.5277/arc190212. Google Scholar