The Kamion interphase as a warm climatic oscillation during the Plenivistulian/Late Vistulian transition

• Autorzy: Forysiak Jacek , Dzieduszyńska Danuta A.

Identyfikatory

DOI

10.4467/21995923FQ.24.003.21035

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the stratigraphic scheme of the late Plenivistulian and early Late Vistulian on the territory of Poland, the Bölling interphase is recognised as the first warming. However, there is some evidence collected at different research sites that points to an earlier warm oscillation. It has been termed Kamion, after the site where biogenic sediments deposited about 18,000 to 16,800 cal BP were first documented. The aim of this paper is to present other such sites in Poland and to discuss the potential evidence for this warming in global paleoclimatic data.

Słowa kluczowe

EN

Late Vistulian; Kamion oscillation; biogenic deposits; Polish Lowlands

PL

Późny Vistulian; oscylacja Kamion; osad biogeniczny; Niziny Polskie

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Folia Quaternaria
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 92
• Strony: 69--78
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Forysiak Jacek

• Katedra Geologii i Geomorfologii, Uniwersytet Łódzki, ul. Narutowicza 88, Łódź, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0084-4436%3B

autor

Dzieduszyńska Danuta A.

• Katedra Geologii i Geomorfologii, Uniwersytet Łódzki, ul. Narutowicza 88, Łódź, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-2284-2183

Bibliografia

• [1] Ammann B., van Raden U. J., Schwander J., Eicher U., Gilli A., Bernasconi S. M., van Leeuwen J. F. N., Lischke H., Brooks S. J., Heiri O., Nováková K., van Hardenbroek M., von Grafenstein U., Belmecheri S., van der Knaap W. O., Magny M., Eugster W., Colombaroli D., Nielsen E., Tinner W., Wright H. E., 2013. Responses to rapid warming at Termination 1a at Gerzensee (Central Europe): Primary succession, albedo, soils, lake development, and ecological interactions. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 391: 111–131.
• [2] Balwierz Z., 2010. Analiza pyłkowa osadów torfowiska Żabieniec. In: Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (Eds), Torfowisko Żabieniec: warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 179–188.
• [3] Cichosz-Kostecka A., Mycielska-Dowgiałło E., Manikowska B., 1991. Late Glacial aeolian processes in the light of sediment analysis from Kamion profile near Wyszogród. Zeitschrift für Geomorphologie, N. F. Suppl-Bd. 90: 45–50.
• [4] Dylik J., 1963. Nowe problemy wiecznej zmarzliny plejstoceńskiej. Acta Geographica Lodziensia 17: 5–93.
• [5] Dylik J., 1972. Rôle du ruissllement dans le modélé périglaciaire. Gottinger Geographische Abhandlungen 69: 169–180.
• [6] Dzieduszyńska D. A., 2019. Timing of environmental changes of the Weichselian decline (18.0–11.5 ka cal BP) using frequency distribution of 14C dates for the Łódź region, Central Poland. Quaternary International 501: 135–146.
• [7] Dzieduszyńska D., Forysiak J., 2015. Late Glacial organic sediments in palaeogeographical reconstructions (cases from the Łódź region). Bulletin of Geography. Physical Geography Series 8: 47–57.
• [8] Dzieduszyńska D., Forysiak J., 2019. Chronostratigraphy of the Late Vistulian in Central Poland and the correlation with Vistulian glacial phases. Studia Quaternaria 36(2): 137–145.
• [9] Dzieduszyńska D., Petera-Zganiacz J., Roman M., 2020. Vistulian periglacial and glacial environments in central Poland: an overview. Geological Quarterly 64(1): 54–73.
• [10] Forysiak J., 2012. Record of changes in the natural environment of the Late Weichselian and Holocene preserved in the sediment of peatlands of the Łódź Region. Acta Geographica Lodziensia 99: 1–164.
• [11] Forysiak J., Borówka R.K., Pawłowski D., Płóciennik M., Twardy J., Żelazna-Wieczorek J., Kloss M., Żurek S., 2010. Rozwój zbiornika Żabieniec w późnym glacjale i jego znaczenie dla paleoekologii i paleogeografii. In: Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (Eds), Torfowisko Żabieniec: warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 191–202.
• [12] Forysiak J., Okupny D., Obremska M., Antczak-Orlewska O., Płóciennik M., Pawłowski D., Baradyn D., Kotrys B., Luoto T. P., Nevalainen L., Borówka R. K., 2023. Changes in habitat conditions in a Late Glacial fluviogenic lake in response to climatic fluctuations (Warta River valley, central Poland). Geological Quarterly 67(1): 1–23.
• [13] Głowacki M., 2006. Geneza zbiorników akumulacji biogenicznej koło Brodów na Wysoczyźnie Lubskiej w świetle badań morfologicznych i litologicznych (summary: Genesis of biogenic accumulation reservoirs near Brody in the Lubska highland in light of morphological and lithological investigations). Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geogr. Fiz. 57: 21–34.
• [14] Goździk J., 1980. Zastosowanie morfoskopii i graniformametrii do badań osadów w kopalni węgla brunatnego „Bełchatów”. Studia Regionalne IV/9: 101–114.
• [15] Housley R. A., MacLeod A., Nalepka D., Jurochnik A., Masojć M., Davies L., Lincoln P. C., Bronk Ramsey Ch., Gamble C. S., Lowe J. J., 2013. Tephrostratigraphy of a Lateglacial lake sediment sequence at Węgliny, southwest Poland. Quaternary Science Reviews 77: 4–18.
• [16] Jary Z., Marks L., 2024. Stratygrafia późnego glacjału w Europie Środkowej. In: Margielewski W., Stachowicz-Rybka R. (Eds), I Kongres Polskiej Unii Czwartorzędu. Polqua 2024. Czwartorzęd Karpat Zachodnich: od morfogenezy po zapis w osadach, Kraków, 2–6 września 2024. Zeszyt abstraktów. POLQUA & Instytut Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
• [17] Jurochnik A., Nalepka D., 2013. Late Glacial and Holocene plant cover in Węgliny, Lubsza Plain, southwest Poland, based on pollen analysis. Acta Palaeobotanica 53: 191–233.
• [18] Kalicki T., Kusztal P., 2021. Macromeanders in Central Europe: A case study from Holy Cross Mountains region (Poland). In: Cunha P., Fontana A., Panin A. (Eds), Evolution of fluvial systems at different time scales. Fluvial Archives Group (FLAG) Biennial online meeting, Abstracts. Moscow, IGRAS: 31–34.
• [19] Kasse C., Huijzer A. S., Krzyszkowski D., Bohncke S. J. P., Coope G. R., 1998. Weichselian Late Pleniglacial and Late-glacial depositional environments, Coleoptera and periglacial climatic records from central Poland (Bełchatów). Journal of Quaternary Science 13(5): 455–469.
• [20] Klatkowa H., 1996. Symptoms of the permafrost presence in Middle Poland during the last 150 000 years. Biuletyn Peryglacjalny 35: 45–86.
• [21] Klatkowa H., Załoba M., 1992. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Warta. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 1–40.
• [22] Kolstrup E., 1980. Climate and stratigraphy in northwestern Europe between 30.000 B.P. and 13.000 B.P., with special reference to the Netherlands. Mededelingen Rijks Geologische Dienst 32-15: 181–253.
• [23] Kolstrup E., 2007. Lateglacial older and younger coversand in northwest Europe: chronology andrelation to climate and vegetation. Boreas 36: 65–75.
• [24] Kozarski S., 1995. Deglaciation of northwestern Poland: environmental conditions and geosystem transformation (~20 ka → 10 ka BP). Dokumentacja Geograficzna 1.
• [25] Kruczkowska B., Błaszkiewicz M., Jonczak J., Uzarowicz Ł., Moska P., Brauer A., Bonk A., Słowiński M., 2020. The Late Glacial pedogenesis interrupted by aeolian activity in Central Poland – records from the Lake Gościąż catchment. Catena 185: 104286.
• [26] Litt T., Brauer A., Goslar T., Merkt J., Bałaga K., Müller H., Ralska-Jasiewiczowa M., Stebich M., Nagendank J. F. W., 2001. Correlation and synchronisation of Lateglacial continental sequences in northern central Europe based on annually laminated lacustrine sediments. Quaternary Science Reviews 20: 1233–1249.
• [27] Magyari E., Vincze I., Orban I., Bíro T., Pal I., 2018. Timing of major forest compositional changes and tree expansions in the Retezat Mts during the last 16,000 years. Quaternary International 477: 40–58.
• [28] Manikowska B., 1985. O glebach kopalnych, stratygrafii i litologii wydm Polski środkowej. Acta Geographica Lodziensia 52: 1–137.
• [29] Mangerud J., Andersen S.T., Berglund B.E., Donner J.J., 1974. Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification. Boreas 3: 109–128.
• [30] Marks L., 2023. Quaternary stratigraphy of Poland – current status. Acta Geologica Polonica 73(3): 307–340.
• [31] Marks L., Makos M., Szymanek M., Woronko B., Dzierżek J., Majecka A., 2019. Late Pleistocene climate of Poland in the mid-European context. Quaternary International 504: 24–39.
• [32] Marks L., Bitinas A., Błaszkiewicz M., Börner A., Guobyte R., Rinterknecht V., Tylmann K., 2023. Chapter 30: Northern Central Europe: glacial landforms from the Bølling-Allerød Interstadial. In: Palacios D., Hughes P. D., García-Ruiz J. M., Andrés N. (Eds), European Glacial Landscapes: Last Deglaciation: 297–304. Elsevier, Amsterdam.
• [33] Michczyńska, D.J ., Dzieduszyńska, D. A., Petera-Zganiacz, J., Wachecka-Kotkowska, L., Krzyszkowski, D., Wieczorek, D., Ludwikowska-Kędzia M., Gębica P., Starkel L., 2022. Climatic oscillations during MIS 3-2 recorded in sets of 14C and OSL dates – a study based on data from Poland. Radiocarbon 64: 1373–1386. https://doi.org/10.1017/RDC.2022.69.
• [34] Michczyńska D. J., Dzieduszyńska D. A., Gębica P., Krzyszkowski D., Ludwikowska-Kędzia M., Petera-Zganiacz J., Wachecka-Kotkowska L., Wieczorek D., 2024. Collective analysis of radiocarbon and luminescence dating results from fluvial deposits in central and southern Poland in the context of INTIMATE stratigraphy. Geological Quarterly 68: 29. http://dx.doi.org/10.7306/gq.1757
• [35] Nowaczyk B., Okuniewska-Nowaczyk I., 1999. Wiek osadów biogenicznych i wybranych zdarzeń geomorfologicznych w Guzowie koło Lubska w świetle datowania radiowęglowego i palinologicznego. In: Pazdur A., Bluszcz A., Stankowski W., Starkel L. (Eds), Geochronologia górnego czwartorzędu Polski, w świetle datowania radiowęglowego i luminescencyjnego, WIND, Wrocław: 265–275.
• [36] Orban I., Birks H. H., Vincze I., Finsinger W., Pal I., Marinova E., Jakab G., Braun M., Hubay K., Bíro T., Magyari E., 2018. Treeline and timberline dynamics on the northern and southern slopes of the Retezat Mountains (Romania) during the late glacial and the Holocene. Quaternary International 477: 59–78.
• [37] Pini R., Furlanetto G., Valle F., Badino F., Wick L., Anselmetti F.S., Bertuletti P., Fusi N., Morlock M. A., Delmonte B., Harrison S. P., Maggi V., Ravazzi C., 2022. Linking North Atlantic and Alpine Last Gflacial Maximum climates via a high-resolution pollen-based subarctic forest steppe record. Quaternary Science Reviews 294: 107759.
• [38] Płóciennik M., Forysiak J. 2024. Chironomidae jako indykatory ocieplenia klimatu w czasie oscylacji kamion. In: Margielewski W., Stachowicz-Rybka R. (Eds) I Kongres Polskiej Unii Czwartorzędu. Polqua 2024. Czwartorzęd Karpat Zachodnich: od morfogenezy po zapis w osadach, Kraków, 2–6 września 2024. Zeszyt abstraktów. POLQUA & Instytut Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
• [39] Płóciennik M., Self A., Birks H. J. B., Brooks S. J., 2011. Chironomidae (Insecta: Diptera) succession in Żabieniec bog and its palaeo-lake (central Poland) through the Late Weichselian and Holocene. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 307: 150–167.
• [40] Rasmussen S. O., Bigler M., Blockey S. P., Blunier T., Buchardt S. L., Clausen H. B., Cvijanovic I., Dahl-Jensen D., Johnsen S. J., Fischer H., Gkinis V., Guillevic M., Hoek W., Lowe J. J., Pedro J. B., Popp T., Seierstad I. K., Steffensen J. P., Svensson A. M., Vallelonga P., Vinther B., Walker M. J., Wheatley J. J., Winstrup M., 2014. A stratigraphic framework for abrupt climatic changes during the Last Glacial period based on three synchronized Greenland ice-core records: refining and extending the INTIMATE event stratigraphy. Quaternary Science Reviews 106: 14–28.
• [41] Toucanne S., Soulet G., Riveiros N. V., Boswell S. M., Dennielou B., Waelbroeck C., Bayon G., Mojtahid M., Bosq M., Sabine M., Zaragosi S., Bourillet J. F., Mercier H., 2021. The North Atlantic Glacial Eastern Boundary Current as a key driver for ice-sheet – AMOC interactions and climate instability. Paleoceanography and Paleoclimatology 36(3): 2020PA004068.
• [42] Vescovi E., Ravazzi C., Arpenti E., Finsinger W., Pini R., Valsecchia V., Wicke L., Ammann B., Tinnera V., 2007. Interactions between climate and vegetation during the Lateglacial period as recorded by lake and mire sediment archives in Northern Italy and Southern Switzerland. Quaternary Science Reviews 26: 1650–1669. Wasylikowa K., 1964. Vegetation and climate of the Late-Glacial in Central Poland based on investigations made at Witów near Łęczyca. Biuletyn Peryglacjalny 13: 261–417.
• [43] Wasylikowa K., 1999. Przemiany roślinności jako odbicie procesów wydmotwórczych i osadniczych w młodszym dryasie i holocenie na stanowisku archeologicznym w Witowie koło Łęczycy. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Ser. Arch. 41: 43–80.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2025).