Mineralogical and petrographical investigation of sediments from the Tell el Farkha archaeological site, The Nile Delta – Egypt

Słowioczek, E.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Mineralogical and petrographical investigation of sediments from the Tell el Farkha archaeological site, The Nile Delta – Egypt

Autorzy

Słowioczek E.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Badania mineralogiczno–petrograficzne osadów ze stanowiska archeologicznego Tell el-Farcha, Delta Nilu, Egipt

Języki publikacji

Abstrakty

The first stage focuses on field studies, during which a general geological profile was prepared and samples for laboratory tests were collected. In the next stage, laboratory analyses were conducted: with the use of binocular magnifying glasses, small fractions being the result of the slaking of fragments of the samples from the profile were examined. Then, mineralogical and petrographic examinations of dried bricks were conducted—these included determining the mineral and grainy composition of samples from light and dark bricks. Later, anthropogenic examinations of coals were conducted; the aim of the analysis was to determine their sorption properties. Finally, the results were presented, which included sketches, photographs, microphotographs, tables, and diagrams; the research was summarized, and conclusions that could be drawn from it were demonstrated. The paper helped solve interesting problems on the border of mineralogy, geology, and archeology. All of the conducted research is innovative in nature and contributes much new and important information helping explore this site and the activities of people from thousands of years ago.

W trakcie badań w pierwszym etapie skoncentrowano się na badaniach terenowych. Sporządzono generalny profil geologiczny oraz pobrano próbki konieczne do badań laboratoryjnych. W następnym etapie wykonano analizy laboratoryjne. Przy pomocy lupy binokularnej przyjrzano się drobnym frakcjom pochodzącym z rozlasowania fragmentów próbek z profilu. Potem przeprowadzono badania mineralogiczno-petrograficzne cegieł suszonych. Obejmowały one określenie składu mineralnego i ziarnowego próbek z cegieł jasnych i ciemnych. Później zajęto się badaniami antropogenicznych węgli. Celem analizy było określenie ich właściwości sorpcyjnych. Na zakończenie zaprezentowano wyniki badań, w których zawarto szkice, fotografie, mikrofotografie, tabele i diagramy oraz dokonano podsumowania badań i przedstawiono wnioski, jakie można z nich wyciągnąć. Powstanie pracy pozwoliło na rozwiązanie ciekawych problemów z pogranicza mineralogii, geologii i archeologii. Wszystkie przeprowadzone badania mają charakter nowatorski i wnoszą dużą ilość nowych i istotnych informacji pozwalających poznać stanowisko oraz aktywność ludzi przed tysiącami lat.

Słowa kluczowe

mineralogy fine fraction SEM Nile Delta Tell el-Farkha archaeology

mineralogia drobne frakcje SEM delta Nilu archeologia Tell el Farcha

Wydawca

nakł. Maciej Pawlikowski

Czasopismo

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

Rocznik

2016

Tom

nr 21

Strony

1--83

Opis fizyczny

Bibliogr. 80 poz., rys., tab., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Słowioczek E.

e.slowioczek@gmail.com

PhD Student, the Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, AGH- University of Science and Technology, 30 Mickiewicz Av., 30-059 Krakow, Poland

Bibliografia

1. Abdine A.S., Deibis S., Lower Cretaceous–Aptian Sediments and Their Oil Prospects in the Northern Western Desert, Egypt, 8th Arab Petrology Congress Algiers, vol. 74, 1972, s 17.
2. Adams O., The Quest for Cooperation in the Nile Water Conflicts: The Case of Eritrea, „African Sociological Review”, vol. 11, nr 1, Dakar, Senegal, 2007, s. 95–105.
3. Beadnell H.J.L., The Topography and Geology of the Fayum Province of Egypt, Survey Department, Egypt, Cairo, 1905.
4. Becker R., Sultan M., Land Subsidence in the Nile Delta: Inferences from Radar Interferometry, „The Holocene”, vol. 19, nr 6, 2009.
5. Bell B., The Oldest Records of the Nile Floods, „The Geographical Journal”, vol. 136, nr 4, 1970, s. 569–573.
6. Butzer K.W., Archeology and Geology in Ancient Egypt, „Science”, vol. 132, nr 3440, 1960, s. 1617–1624.
7. Chen Z., Stanley D.J., Alluvial Stiff Muds (Late Pleistocene) Underlying the Lower Nile Delta Plain, Egypt: Petrology, Stratigraphy and Origin, „Journal of Coastal Research”, vol. 9, nr 2, 1993, s. 539–576.
8. Chłodnicki M., Ciałowicz K.M., Tell el-Farcha – Preliminary Report 2006, „Polish Archaeology in the Mediterranean”, Reports XVIII, Warszawa, 2008, s. 127–153.
9. Chłodnicki M., History of the research, [w:] M. Chłodnicki, K.M. Ciałowicz, A. Mączyńska (red.), Tell el-Farcha I. Excavations 1998–2011, Poznań–Kraków, 2012, s. 9– 15.
10. Ciałowicz K.M., Początki cywilizacji egipskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków, 1999, s. 6.
11. Ciałowicz K.M., Kość i złoto: początki sztuki egipskiej, Polskie Towarzystwo Prehistoryczne, Poznań, 2007.
12. Ciałowicz K.M., Dziesięć lat badań na Wzgórzu Kurczaka (Tell el-Farcha), „Alma Mater”, nr 99, 2008, s. 200–209.
13. Ciałowicz K.M., The Early Dynastic Administrative-Cultic Centre at Tell el-Farcha, „British Museum Studies in Ancient Egypt and Sudan”, nr 13, 2009, s. 83–123.
14. Ciałowicz K.M., Tell el-Farcha – zapomniana stolica Egiptu w Delcie Nilu, „PAUza Akademicka”, nr 99, Kraków, 2010, s. 1–4.
15. Ciałowicz K.M., Dębowska-Ludwin J., Tell el-Farcha and its Implications for Understanding the Earliest Architecture of Lower Egypt, „Studies in Ancient Art and Civilization”, nr 17 (17), Kraków, 2013, s. 25–40.
16. Ciałowicz K.M., Dębowska-Ludwin J., The origin of Egyptian Mastabas in the Light of Research at Tell el-Farcha, „Études et Travaux”, nr XXVI, 2013, s. 153–162.
17. Daszewski W.A., Marina el-Alamein – czyli odkrywanie nieznanego miasta, [w:] M.L. Bernhard (red.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981– 1994, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 1995, s. 53–60.
18. David A.R., The Pyramid Builders of Ancient Egypt: A Modern Investigation of Pharaoh’s Workforce, Routledge, London–New York, 1986.
19. Della Fina Giuseppe M.D., Archeologia. Wielkie odkrycia, pełni pasji badacze, metody i techniki prac, przeł. H. Borkowska, Świat Książki, Warszawa, 2009, s. 88–98.
20. Dębowska-Ludwin J., The Cemetery, [w:] M. Chłodnicki, K.M. Ciałowicz, A. Mączyńska (red.), Tell el-Farcha I. Excavations 1998–2011, Poznań–Kraków, 2012, s. 53– 75.
21. El Nady M.M., Ghanem M.F., Thickness Variations, Lithofacies Changes, and Time of Hydrocarbons Generation in the Khalda West Area, North Western Desert, Egypt, „Energy Sources, Part A: Recovery, Utilization, and Environmental Effects”, vol. 33, nr 23, 2011.
22. Emery V.L., Mud-Brick Architecture, UCLA Encyclopedia of Egyptology, 2011.
23. Gahna P.G., Archeologia świata, przeł. B. Gutowska-Nowak i in., Muza SA, Warszawa, 2003, s. 136–144.
24. Gałczyńska C.Z., Pierwsze sarkofagi egipskie w Polsce. Z historii zbiorów antycznych w Polsce, „Materiały Archeologiczne”, nr 39, Kraków, 2013, s. 241–262.
25. Gingerich P.D., Oligocene Age of the Gebel Qatrani Formation, Fayum, Egypt, „Journal of Human Evolution”, vol. 24, nr 3, Elsevier S&T, 1993, s. 207–218.
26. Godlewski W., Deir el-Naqlun – ermy, papirusy i malowidła, [w:] M.L. Bernhard (red.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981–1994, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 1995, s. 69–75.
27. Goetel F., Egipt, Wydawnictwo Zakładu Narodowego Imienia Ossolińskich, Lwów, 1927, s. 123
28. Gołofit-Szymczak M., Skowron J., Zagrożenia mikrobiologiczne w pomieszczeniach biurowych, „Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka”, nr 3, Warszawa, 2005, s. 29–31.
29. Grabowska J., Polskie cuda w Egipcie, „Gazeta Wyborcza”, 29 kwietnia 2009, s. 17.
30. Hassan F.A., The Dynamics of a Riverine Civilization: A Geoarchaeological Perspective on the Nile Valley, Egypt, „World Archaeology”, vol. 29, nr 1, 1997, s. 51–54.
31. Hassan F.A., Barich B., Mahmoud M., Hemdan M.A., Holocene Playa Deposits of Farafra Oasis, Egypt and Their Palaeoclimatic and Geoarchaeological Significance, „Geoarchaeology”, vol. 16, nr 1, 2001, s. 29–46.
32. Hejmdalski W., Bezpieczeństwo i higiena prac archeologicznych- na przykładzie praktyk studenckich, „Bezpieczeństwo pracy – Nauka i Praktyka, nr 10, Warszawa 2010, s. 10.
33. Hendrickx S., Faltings D., Op de Beeck L., Raue D., Michiels C., Milk, Beer and Bread Technology during the Early Dynastic Period, „Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts Abteilung Kairo”, vol. 58, 2002, s. 277–304.
34. Jankiewicz U., Kiliszczyk A., Russel S., Charakterystyka właściwości proteolitycznych dwóch wybranych szczepów bakterii z rzędu Myxococcales, „Woda– Środowisko–Obszary Wiejskie, t. 12, z. 3 (39), Raszyn, 2012, s. 53–62.
35. Jucha M.A., Pottery from the Cemetery, [w:] M. Chłodnicki, K.M. Ciałowicz, A. Mączyńska (red.), Tell el-Farcha I. Excavations 1998–2011, Poznań–Kraków, 2012, s. 77– 86.
36. Kemp B.J., Starożytny Egipt: anatomia cywilizacji, przeł. J. Aksamit, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 2009.
37. Kholief M.M., Hilmy E., Shahat A., Geological and Mineralogical Studies of Some Sand Deposits in the Nile Delta, U.A.R., „Journal of Sedimentary Petrology”, vol. 39, nr 4, 1969, s. 1520–1529.
38. Kołątaj W., Majcherek G., Aleksandria, Kom el-Dikka. Między przyszłością a przeszłością, [w:] M.L. Bernhard (red.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981–1994, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 1995, s. 45–52.
39. Lamparska J., Egipt pierwszych faraonów, „National Geographic Polska”, nr 1(112), 2009.
40. Lipińska J., Deir el-Bahari. Świątynie Hatszepsut i Totmesa III, [w:] M.L. Bernhard (red.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981–1994, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 1995, s. 28–34.
41. Manchip White J.E., Starożytny Egipt: jego kultura i historia, przeł. W. Brodzki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1976, s. 7.
42. Mączyńska A., Pottery from the Central Kom, [w:] M. Chłodnicki, K.M. Ciałowicz, A. Mączyńska (red.), Tell el-Farcha I. Excavations 1998–2011, Poznań–Kraków, 2012, s. 115–145.
43. Michalak A., Pawlas K., Endotoksyny jako źródło środowiskowego oraz zawodowego zagrożenia dla zdrowia człowieka, „Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine”, t. 16, nr 2, Sosnowiec, 2013, s. 7–13.
44. Michałowski K., Od Edfu do Faras: polskie odkrycia archeologii śródziemnomorskiej, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1983.
45. Michel R.H., McGovern P.E., Badler V.R., Chemical Evidence for Ancient Beer, „Nature”, vol. 360, 1992, s. 24.
46. Michel R.H., McGovern P.E., Badler V.R., The First Wine & Beer. Chemical Detection of Ancient Fermented Beverages, „Analytical Chemistry”, vol. 65, nr 8, 1993, s. 408–413.
47. Mizerski W., Sylwestrzak H., Słownik geologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 173.
48. Moczulska K., Krakowskie zbiory sztuki starożytnej, Archeologia śródziemnomorska w Uniwersytecie Jagiellońskim 1897–1997: materiały sympozjum naukowego, Kraków, 1997, s. 95–109.
49. Mousa D.A., Abdou A.A., El Gendy N.H., Shehata M.G., Kassab M.A., Abuhagaza A.A., Mineralogical, Geochemical and Hydrocarbon Potential of Subsurface Cretaceous Shales, Northern Western Desert, Egypt, „Egyptian Journal of Petroleum”, vol. 23, nr 1, 2014, s. 67–78.
50. Murison R.G., History of Egypt, Edinburgh, 1951
51. Myśliwiec K., Tell Atrib, [w:] M.L. Bernhard (red.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981–1994, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 1995, s. 35–44
52. Ownby M.F., Petrographic Analysis of Pottery from Tell el-Farcha, The Nile Delta as a Centre of Cultural Interactions with Upper Egypt and the Southern Levant in 4th Millennium BC, Proceedings of the conference held in the Poznan Archaeological Museum, Poznań, Poland, 21–22 June 2013, „Studies in African” Poznań, 2014, s. 217–236.
53. Pawlikowski M., Geology and Geomorphology as Reasons for Location of Archaeological Sites. Egypt, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
54. Pawlikowski M., Sedimentary Structures as Indicator of Natural Processes and Human Activity – Tell el Farcha aechaeological site. Nile Delta. Egypt, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
55. Pawlikowski M., Micro-Artefacts as Indicators of Human Activity. Tel el Farcha Archaeological Site. The Nile Delta Egypt, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
56. Pawlikowski M., Tel el Farcha. Mineralogical Investigation of Stone Raw Materials Used at the Site, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
57. Pawlikowski M., Mineralogical and Technological Investigation of Pottery and Raw Materials for Ceramic Production. Tel el Farcha, Nile Delta. Egypt, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
58. Pawlikowski M., Reconstruction of Gezira. Tel El Farcha Archaeological Site. Nile Delta, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
59. Pawlikowski M., Strzelczyk J., Mineralogical Investigation of Selected Phenomenon Present in Kom C. Tell el-Farcha Archaeological Site. The Nile Delta – Egypt, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
60. Pawlikowski M., Such J., Reconstruction of Gezira. Tel El Farcha Archaeological Site. Nile Delta, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
61. Pawlikowski M., Geological Reconstruction of Occupation Phases. Tel el Facha Archeological Site – Kom W. Nile Delta – Egypt, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 10, Kraków, 2010.
62. Pawlikowski M., Słowioczek E., Results of the Mineralogical Examination of the Dried Bricks from Tombs and Mastaba: Tell el-Farcha Archaeological Excavation Site, The Nile Delta, Egypt, „Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering”, CD nr 11, Kraków, 2012.
63. Pawlikowski M., Wasilewski M., Geology, Sedimentology and Mineralogy, [w:] M. Chłodnicki, K.M. Ciałowicz, A. Mączyńska (red.), Tell el-Farcha I. Excavations 1998–2011, Poznań–Kraków, 2012, s. 375–382.
64. Pawlikowski M., The Geoarchaeology of Occupied Wadis in Egypt, „Archaeologia Polona”, vol. 49:2011, Warszawa, 2013, s. 163–176.
65. Pawlikowski M., Why are There Very Few Archaeological Sites of the Early Holocene in the Egyptian Nile Valley? Geological and Geomorphological reasons, „Studies in Early Near Eastern Production, Subsistence, and Environment”, vol. 16, Berlin, 2013, s. 83–96.
66. Pawłowski S., Geograficzny krajobraz północnej części oazy Kharga, Książnica-Atlas, Lwów
67. Pośniak M., Sokół-Leszczyńska B., Łuczak M., Profilaktyka zatruć pokarmowych o etiologii bakteryjnej, cz. I, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, nr 4, Warszawa, 2006, s. 293–298.
68. Rawlinson G., A History of Ancient Egypt, vol. 1, New York–Philadelphia–Chicago, 1880.
69. Reisner G.A., The History of the Egyptian Mastaba, „Le Caire Imprimerie de l’Institut Français d’Archéologie Orientale”, t. LXVI, 1934.
70. Rosen A.M., BA Guide to Artifacts: Microartifacts and the Study of Ancient Societies, „The Biblical Archaeologist”, vol. 54, 1991, s. 97–103.
71. Said R., The Geology of Egypt, New York, 1962, s. 8–17.
72. Said R., The Geological Evolution of the River Nile, New York, 1981.
73. Sampsell B.M., The Geology od Egypt, The American University in Cairo Press, Kair, 2014
74. Sherwood S.C., Ousley S.D., Quantifying Microartifacts Using a Personal Computer, „Geoarchaeology”, vol. 10, 1995, s. 423–428.
75. Simms S.R., Heath K.M., Site Structure of the Orbit Inn: An Application of Ethnoarchaeology, „American Antiquity”, vol. 55, nr 4, 1990, s. 797–813.
76. Szolginia W., Architektura, Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych SIGMA NOT, sp. z o.o., Warszawa, 1992, s. 46, 96 i 104.
77. Tawadros E., Geology of North Africa, CRC Press/Balkema, London, 2012.
78. Tignor R.L., Egypt: A Short History, Princeton University Press, New Jersey, 2010.
79. Valentine M.J., Structure and Tectonics od the Southern Gebel Duwi Area Eastern Desert of Egypt, Department of Geology and Geography University of Massachusetts Amherst, Massachusetts, 1985.
80. Woodward J.C., Macklin M.G., Krom M.D., Williams M.A.J., The Nile: Evolution, Quaternary River Environments and Material Fluxes, „Large Rivers: Geomorphology and Management”, 2007, s. 261–292.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-e672415f-f499-4b0a-968f-569a8eb52ea3