Badania skuteczności działania wabików feromonowych w odławianiu inwazyjnej ćmy bukszpanowej (Cydalima perspectalis) w Polsce

• Autorzy: Bereś Paweł , Soika Grażyna , Jabłoński Tomasz , Grodner Jacek

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2022.9.2

Warianty tytułu

EN

Studies on efficiency of pheromone lures in trapping of invasive box-tree moth (Cydalima perspectalis) in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono wyniki badań przydatności pułapek chwytnych z nowo opracowanymi wabikami feromonowymi do odłowu motyli ćmy bukszpanowej (Cydalima perspectalis). Czynnikiem zwabiającym samce szkodnika były dyspensery z różnymi mieszankami feromonowymi, zawierającymi dwa izomeryczne aldehydy (E) i (Z) 11-heksadecenalu z dodatkiem topanolu jako antyutleniacza lub bez jego udziału. Dla celów komercyjnych zaproponowano nową, tanią i skuteczną pułapkę feromonową do monitorowania/kontroli ćmy bukszpanowej, która jest konkurencyjnym produktem dla podobnych środków obecnie dostępnych na rynku krajowym.

EN

(Z)-11-Hexadecenal and (E)-11-hexadecenal in a mass ratio of 4:1 (A) and 5:1 (B) were dissolved in hexane with or without the addn. of an antioxidant (2,6-di-tert-butyl-4-methylphenol). The org. solns. were applied to rubber carriers and put in sticky traps that were placed on the boxwood plantings in several places in Poland. In the periods from May to October 2020 and 2021, pheromone traps were controlled, counting the caught male moths of the boxwood moth. The most active lures were pheromone blends A with the addn. of the antioxidant, placed on a gray rubber cap. Their effectiveness was similar to the com. pheromone lures.

Słowa kluczowe

PL

feromon płciowy; ćma bukszpanowa; dyspenser feromonowy; pułapka lepowa; synteza stereoselektywna; heksadecenale

EN

sex pheromone; box-tree moth; pheromone dispenser; sticky trap; stereoselective synthesis; hexadecenals

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 101, nr 9
• Strony: 638--645
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., tab

Twórcy

autor

Bereś Paweł

• Instytut Ochrony Roślin - PIB, Terenowa Stacja Doświadczalna w Rzeszowie

autor

Soika Grażyna

• Instytut Ogrodnictwa - PIB, Skierniewice

autor

Jabłoński Tomasz

• Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary

autor

Grodner Jacek

• Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Przemysłu Organicznego, ul. Annopol 6, 03-236 Warszawa

Bibliografia

• [1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów, Dz.Urz. UE 309/71.
• [2] Rozporządzenie (WE) nr 1107/2009 dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/ EWG, Dz.Urz. UE 309/1.
• [3] J. Bury, T. Olbrycht, K. Mazur, P. Babula, P. Czudec, Fragm. Faun. 2017, 60, 101.
• [4] H. Wan i in., J. Appl. Entomol. 2014, 138, 715.
• [5] E.O. Kruger, Entomol. Zeitschrift 2008, 118, 81.
• [6] T. Blaik, G. Hebda, J. Masłowski, Przyroda Sudetów 2016, 19, 121.
• [7] P.K. Bereś, P. Ziętara, M. Nakonieczny, Ł. Kontowski, M. Grzbiela, M. Augustyniak, Diversity 2022, 14, 22.
• [8] S. Götting, Development of eco-friendly methods for monitoring and regulating the box tree pyralid, Cydalima perspectalis (Lepidoptera: Crambidae), an invasive pest in ornamentals, praca doktorska, Darmstat University of Technology, Darmstat 2017, https://tuprints.ulb.tu-darmstadt.de/6855/1/Dissertation%20Stefanie%20G%C3%B6ttig.pdf, dostęp maj 2022 r.
• [9] F.L.G. Leuthardt, S. Ramin, Jahrbuch der Baumpflege 2011, Haymarket Media, Braunschweig 2011.
• [10] P.K. Bereś, https://www.dionp.pl/cma-bukszpanowa-w-polsce-wlatach-2012-2020/, dostęp maj 2022 r.
• [11] https://ebts.org/box-moth-and-caterpillar/, dostęp maj 2022
• [12] H. Alkan Akıncı, O. Kurdoğlu, Kastamonu Univ. J. Forestry Faculty 2019, 19, 144.
• [13] I. Strachinis i in., Hell. Plant Prot. J. 2015, 8, 66.
• [14] C.G. Fora i in., J. Hortic. For. Biotechnol. 2016, 20, 31.
• [15] L. Lukacs i in., Agricultura 2019, 111, 210.
• [16] W. Karnkowski, https://piorin.gov.pl/files/userfiles/wnf/nowe_ zagrozenia/c._perspectalis.pdf, dostęp maj 2022.
• [17] K. Kawazu i in., J. Chem. Ecol. 2007, 33, 1978.
• [18] J. Kim, I.K. Park, J. Asia. Pac. Entomol. 2013, 16, 474.
• [19] H.C. Brown, H.D. Lee, S.U. Kulkarni, J. Org. Chem. 1986, 51, 5282.
• [20] A.M. Sorochiroskaya, B.G. Kovalev, J. Org. Chem. USSR 1991, 27, 621.
• [21] B.A. Cheskis, N.M. Ivanova, A.M. Moiseenkov, O.M. Nefedov, Bull. Acad. Sci. USSR 1990, 39, 2296.
• [22] Pat. USA 2013231499 (2013).
• [23] Zgł. pat. pol. P-440063 (2021).
• [24] N. Ragoussis, Tetrahedron Lett. 1987, 28, 93.
• [25] I. Liblikas, E. Mõttus, A. Nilson, Proc. Estonian Acad. Sci. Chem. 1996, 45, 146.
• [26] S.B. Bedford i in., J. Chem. Soc. Perkin Trans. I 1996, 13, 1505.
• [27] Z. Shi-Jie, H. Wei-Xiao, Synthetic Comm. 2010, 40, 3093.
• [28] B. Breit i in., Chem. Europ. J. 2010, 16, 3423.
• [29] A. Kumari i in., Chem. Asian J. 2019, 14, 2278.
• [30] Pat. USA 2009124676 (2009).
• [31] J. Grodner, Sprawozdanie wewnętrzne IPO nr 10225 (2014), praca niepublikowana.
• [32] Pat. pol. 215367 (2013).
• [33] D.D. Perrin, W.L.F. Armango, Purification of laboratory chemicals, Pergamon Press, Oxford 1988.
• [34] C.-H. Tan i in., Angew. Chem. Int. Ed. 2012, 51, 2382.
• [35] Pat. USA 2019322607 (2019).

Uwagi

1. Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).

2. W pracy wykorzystano wyniki badań, które uzyskano podczas realizacji tematu statutowego Instytutu Ogrodnictwa - PIB (projekt nr ZORpSz/4/2016 - d. 3.1.1).

3. Praca dofinansowana ze środków na działalność bieżąca, subwencja (Decyzja MNiSW 21/CŁ-Inst./2020 z dnia 29.06.2020 r.).