Heptan-3-on. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Sapota A. , Kilanowicz A.

Warianty tytułu

EN

3-Heptanone

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Heptan-3-on (EBK) jest bezbarwną, łatwo palną cieczą, o przyjemnym owocowym zapachu. Należy do siedmiowęglowych monoketonów alifatycznych. Znalazł zastosowanie w przemyśle chemicznym jako rozpuszczalnik żywic syntetycznych i poliwinylowych, wosków oraz nitrocelulozy. Stosowany jest również w przemyśle perfumeryjnym jako środek zapachowy, a także dodatek zapachowy w wyrobach piekarniczych i ciastkarskich. Głównym skutkiem przewlekłego narażenia zawodowego na EBK jest nieznaczne działanie drażniące na skórę, przy czym na podstawie wyników badań na ochotnikach nie wykazano działania uczulającego związku. U zwierząt doświadczalnych heptan-3-on wykazywał umiarkowane działanie drażniące na oczy, skórę i błonę śluzową górnych dróg oddechowych, bez działania uczulającego. Po 6-godzinnym narażeniu inhalacyjnym na EBK o stężeniu 14010 mg/m3 obserwowano u szczurów objawy działania depresyjnego na ośrodkowy układ nerwowy: ataksję oraz objawy skrajnego wyczerpania. Związek ten podawany szczurom wielokrotnie drogą dożołądkową w dawce 2000 mg/kg m.c. powodował nieznaczną aksonopatię, obejmującą neurony obwodowe i rdzeń kręgowy. Objawów działania neurotoksycznego nie obserwowano jednak u szczurów pojonych roztworem EBK przez 120 dni, a także narażanych drogą inhalacyjną przez 24 tygodnie na EBK o stężeniu 3269 mg/m3. Brak jest danych dotyczących skutków odległych narażenia na heptan-3-on .Za efekt krytyczny, jak również podstawę do ustalenia wartości NDS narażenia na pary EBK, można przyjąć działanie neurotoksyczne związku. Po narażeniu przez 24 tygodnie na EBK o stężeniu 3269 mg/m3 nie obserwowano działania neurotoksycznego i drażniącego związku ani toksyczności narządowej i dlatego stężenie to przyjęto za wartość LOAEL. U badanych zwierząt wystąpił natomiast znamienny statystycznie spadek liczby leukocytów o 60% w porównaniu ze zwierzętami z grupy kontrolnej. Po zastosowaniu łącznego współczynnika niepewności równego 32, wyliczona wartość NDS wynosi 102,2 mg/m3. Wartość ta jest nieco większa od wartości NDS przyjętej w Unii Europejskiej na poziomie 95 mg/m3. Proponujemy przyjęcie takiej samej wartości NDS heptan-3-onu, jaka obowiązuje w Unii. Zaproponowane wartości powinny zabezpieczyć pracowników narażonych na pary EBK przed potencjalnym działaniem neurotoksycznym związku. Nie ma podstaw do ustalenia wartości NDSCh i DSB heptan-3-onu.

EN

Heptan-3-on (EBK) is a clear, flammable liquid with a pleasant fruit odour. It belongs to 7- carbonic aliphatic monoketones and is used in chemical industry as synthetic and polyamide resins, waxes and a nitrocellulose solvent. EBK is also used in the perfume industry as an odorant and odorizing additive in confectionery and baking goods. The main effect of long-term occupational exposure to EBK is slight irritating skin action, but on the basis of the results of investigations it does not demonstrate allergic action. In laboratory animals heptan-3-on showed a mild irritating effect on eyes, the skin and upper airways mucosa without allergic action. After 6-hour inhalatory exposure to EBK of 14010 mg/m3 concentration, symptoms of a depressive effect on CNS, ataxia and symptoms of exhaustion were observed in rats. EBK administered repeatedly intragastrically to rats in a dose of 2000 mg/kg b.m. caused slight axonopathy comprising peripheral neurons and the spinal cord. However, symptoms of neurotoxic action were not observed in rats drinking EBK solution for 12 days and in those exposed to EBK of 3269 mg/nr’ concentration for 24 weeks. There are no data concerning late outcome of the effect of exposure to EBK. Neurotoxic action of the compound may be regarded as a critical effect as well as a basis for determining a MAC (TWA) value for exposure to EBK vapours. After 24-week exposure to EBK of 3269 mg/m3 concentration neither neurotoxic and irritating action nor organ toxicity were observed and that is why this concentration was accepted as a LOAEL value. However, a statistically significant decrease of leucocytes (by 60%) was observed in the investigated animals as compared to the control group. After application of a total uncertainty coefficient = 32, the calculated MAC value is 102.2 mg/m3. This value is slightly greater than the MAC value accepted in the European Union (95 mg/m'’). We suggest accepting the same heptan-3-on MAC value as that in force in the European Union. The suggested values should protect employees exposed to EBK vapours against potential neurotoxic action of the compound. There is no basis for establishing hepton-3-on MAC (STEL) and BEI values.

Słowa kluczowe

PL

heptan-3-on; narażenie zawodowe; działanie drażniące

EN

3-heptanone; occupational exposure; irritation

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 1 (31)
• Strony: 55--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sapota A.

• Akademia Medyczna 90-419 Łódź al. Kościuszki 4

autor

Kilanowicz A.

• Akademia Medyczna 90-419 Łódź al. Kościuszki 4

Bibliografia

• 1. ACGIH (1998) Documentation of the threshold limit values and biological exposure indices. Ethyl buthyl ketone. 6th ed., 941-2.
• 2. ACGIH (1999) Guide to occupational exposure values. ACGIH, Cincinnati, USA.
• 3. Arctander 5.(1969) Perfume and flavor chemicals. Aroma Chemicals. S. Arctander, Montclair, vol. 1, No.1173.NJ.
• 4. Browning E. (1965) Toxicity and metabolism of industrial solvents. London, Elsevier, p. 433.
• 5. CHEMINFO, d’base (luty 1998) Canadian Center for Occupational Health and Safety.
• 6. Di Vincenzo G.D. i in. (1982) Possible role of metabolism in 5-nonanone neurotoxicity. Neurotoxicology 3, 55-63.
• 7. Duth Expert Committee for Occupational Standards. Health based recommended occupational exposure limits for 7/8 - carbon chain aliphatic monoketones: 2-heptone, 3-heptanone, ethylamylketone, methylisoamylketone (1990) Directorate General of Labour, the Netherlands, RA 14/90.
• 8. Fenaroli’s handbook of flavor ingredients (1975) [Red.] Furia T.E., Bellanca N. 2nd éd., vol.l. CRC Press, Cleveland, OH, p. 233.
• 9. Gaunt I.F. (1994) Short-term toxicity of methyl amyl ketone in rats. Food-Cosmet-Toxicol; 10,(5): 625-36, l1.Genium. Material safety data sheet. No. 306. Scenectady. NY, Genium Publishing Corporation, cyt. za OSHA, 1999.
• 10. Homan E.R., Maronpot R.R.. (1978) Neurotoxic evaluation of some aliphatic ketones; Camagie- mellon Institute of Research, Chemical Hygiene Fellowship, Pittsburgh, Pennsylvania, Toxicology and Applied Pharmacology, vol. 45, 312.
• 11. HSDB, d’base (grudzień 1999).
• 12. INCHEM, d’base (1998). Pocket guide on CD-ROM. NIOSH, Tomes.
• 13. Katz G.V. i in. (1980) Comparative nerotoxicity and metrabolism of ethyl-n-butyl ketone and methyl- n-butyl ketone in rats. Toxicol. Appl. Pharmacol. 52, 153-158.
• 14. Krasavage W.J., O’Donoghue J.L., DiVincenzo G.D. (1982) Ketones. W: Patty’s industrial hygiene and toxicology. [ Red.] G.D. Clayton, F.E. Clayton. New York, John Wiley & Sons, 3rd rev. ed., vol. 2C, Toxicology, pp. 476-4763,.
• 15. NIOSH (1997) Pocket guide, (TM) on CD-ROM. 5-Methyl-3-heptanone. Micromedex Inc., v.33. Occupational exposure limits. European Commission, 1998.
• 16. O’Donoghue J.L. i in. (1984) Further studies in ketone neurotoxicity and interactions. Toxicol. Appl. Pharmacol. 72: 201-209.
• 17. OSHA, d’base (1999) Occupational Safety & Health Administration U.S. Department of Labour. Patty’s industrial hygene and toxicology (1994) [Red.] Clayton G.D., Clayton F.E. 4th ed. New York, John Wiley & Sons Inc., 1993-1994, cyt. za HSDB.
• 18. Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 21.08.1997 r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia. DzU, załącznik do nr 105, poz. 671.
• 19. RTECS, d’base (luty 1999).
• 20. Sanz P. i in. (1995) In vitro quantitative structure - activity relationship assessment of pyrole adducts production by y-diketone - forming neurotoxity solvents. Toxic, in Vitro, v.9(5), 783-787.
• 21. The MERCK index (1989) An encyclopedia of chemicals, drugs and biologicals. 11 ed. MERCK&Co., Inc, Rahway N.J., USA.
• 22. TLVs and BEIs (1999) Threshold limit values for chemical substances and physical agents biological exposure indices Cincinnati OH.