System obszarów chronionych a działalność gospodarcza człowieka

• Autorzy: Lisowska-Mieszkowska E.

Warianty tytułu

EN

The system of protected areas and man’s economic activity environmental services in the theory of economics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W powszechnym mniemaniu działalność gospodarcza na obszarach chronionych w ogóle nie jest prowadzona. Jest to niesłuszne przekonanie, wynikające z kojarzenia określenia „obszar chroniony” z rezerwatem lub parkiem narodowym, bez uświadamiania sobie istnienia także innych, mniej restrykcyjnych form ochrony przyrody i krajobrazu. W rzeczywistości obszary chronione zajmują w Polsce ponad 30% powierzchni kraju, z czego parki narodowe i rezerwaty stanowią tylko niewielką część, a znaczna większość to parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu, czyli formy ochrony obszarowej utworzone w przeciwieństwie do parków narodowych stosunkowo niedawno. Objęcie danego obszaru ochroną ustawową wiąże się z wprowadzeniem szeregu ograniczeń służących ochronie walorów przyrodniczych i krajobrazowych, a w pewnej mierze także kulturowych i historycznych. Ograniczenia te są bardzo zróżnicowane w zależności od tego, jaką formą ochrony został objęty dany obszar i jakie są główne cele ochrony, ale tak naprawdę tylko objęcie ochroną ścisłą rzeczywiście oznacza zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Taki typ ochrony dotyczy przede wszystkim terenów rezerwatów i częściowo parków narodowych. Na większości obszarów chronionych prowadzenie działalności gospodarczej jest dopuszczalne i w różnych formach ma miejsce, co stanowi naturalna konsekwencję faktu, że w większości są to rejony zamieszkane przez ludzi. Oczywiste jest, że działalność taka stanowi obciążenie dla środowiska obszarów chronionych, trudno jednak wyobrazić sobie, aby nie prowadzono jej w ogóle na 1/3 powierzchni Polski. Zapewne wiele osób zaangażowanych w ochronę przyrody z chęcią wyeliminowałoby każdą działalność gospodarczą przynajmniej z terenów parków narodowych, nie wydaje się to jednak realne. Co więcej, taka inicjatywa nie spotkałaby się zapewne z entuzjastycznym przyjęciem ze strony miejscowej ludności, często postrzegającej objęcie danego obszaru ochroną ustawową jako źródło wyłącznie kłopotów. Wydaje się, że w chwili obecnej częścią strategii ochrony przyrody w Polsce powinno być nie tylko wykluczanie zagrażających środowisku przejawów działalności ludzkiej z terenów najcenniejszych przyrodniczo, ale także umiejętne integrowanie aktywności gospodarczej z celami ochronnymi, tam gdzie działalność gospodarcza jest prawnie dopuszczona. Ważne jest, aby przedsiębiorcy działający w rejonach o wysokich walorach przyrodniczych lub krajobrazowych zdawali sobie sprawę z wpływu jaki wywierają na otaczające ich środowisko, ponieważ od ich świadomości ekologicznej zależy stan przyrody będącej bogactwem nas wszystkich.

EN

The national protected areas system covers about 30% of Poland’s territory. Only a small part of this region is totally excluded from economic use. Most protected areas are inhabited and certain forms of economic activities, including production, are allowed there. Small firms, employing fewer than ten employees, dominate the area. They create a certain negative impact on the environment. Due to the significant value of the environment of protected areas, environmental consciousness of businessmen operating there is of especially great importance.

Słowa kluczowe

PL

obszary chronione; działalność gospodarcza człowieka; ochrona środowiska

EN

economic activity area; protected areas; environment protection

• Wydawca: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2006
• Tom: nr 2
• Strony: 185--198
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Lisowska-Mieszkowska E.

• Instytut Ochrony Środowiska

Bibliografia

• 1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz.U. nr 92, poz. 880.
• 2. Ustawa z dnia 16 października 1991 roku o ochronie przyrody. Dz.U. nr 114, poz. 492, z późn. zm.
• 3. Stacjonarna „Baza danych o obszarach chronionych” prowadzona w Instytucie Ochrony Środowiska, stan z grudnia 2005 roku
• 4. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz.U. nr 92, poz. 880.
• 5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. Dz.U. nr 257, poz. 2573.
• 6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. Dz.U. nr 87, poz. 796.
• 7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu. Dz.U. 2003 r. nr 1, poz. 12.
• 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Dz.U. nr 165, poz. 1359.
• 9. Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, red. B. Fiedor, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2002.
• 10. M. Walczak i in., Obszary chronione w Polsce, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2001.
• 11. E. Baran, B. Grzybek, Uwarunkowania rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach prawnie chronionych, w: Gospodarowanie na obszarach chronionych, red. A. Bołtromiuk, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.
• 12. I. Szczepaniak, M. Wigier, Rola małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) przemysłu spożywczego w rozwoju obszarów chronionych, w: Gospodarowanie na obszarach chronionych, red. A. Bołtromiuk, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.
• 13. B. Roszkowska, Alternatywne formy gospodarowania na obszarach chronionych subregionu puszczy Białowieskiej, w: Gospodarowanie na obszarach chronionych, red. A. Bołtromiuk, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.
• 14. A. Sadowski, Potencjał turystyczny województwa podlaskiego – szanse i zagrożenia związane z jego wykorzystywaniem, w: Gospodarowanie na obszarach chronionych, red. A. Bołtromiuk, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.
• 15. E. Baran, B. Grzybek, Uwarunkowania rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach prawnie chronionych, w: Gospodarowanie na obszarach chronionych, red. A. Bołtromiuk, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.