Zmiany zawartości żelaza i manganu w glebie lekkiej nawożonej osadami ściekowymi i kompostami w czasie 6-letniego doświadczenia lizymetrycznego

• Autorzy: Rajmund A. , Bożym M.

Warianty tytułu

EN

The iron and manganese content changes in light soil fertilized with sewage sludge or composts during the 6-years lysimeter experiment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono zmiany zawartości żelaza (Fe) i manganu (Mn) w glebie lekkiej piaszczystej corocznie nawożonej osadami ściekowymi i kompostami z osadów na podstawie wieloletniego doświadczenia lizymetrycznego prowadzonego w latach 2008–2013. Badano również mobilność tych pierwiastków z wykorzystaniem 1 M HCl. Osady i komposty charakteryzowały się dużą zawartością żelaza, znacznie większą niż gleba wykorzystana w doświadczeniu lizymetrycznym. Zawartość manganu w glebach, osadach i kompostach była zbliżona. Nawożenie gleb osadami ściekowymi i kompostami z osadów w nieznacznym stopniu wzbogaciło glebę w żelazo i mangan. Żelazo w osadach i kompostach oraz glebie występowało głównie w formach niemobilnych, natomiast mangan – w mobilnych. W kolejnych latach trwania doświadczenia lizymetrycznego nie stwierdzono znaczących zmian w mobilności obydwu metali w badanej glebie.

EN

This scientific description covers iron (Fe) and manganese (Mn) content changes in light sandy soils fertilized with sewage sludge and composts, that was examined during long-term lysimeter experiment that took place in the years 2008–2013. The mobility of those elements using 1 M HCl was also measured. Sewage sludge and composts contained much more iron, than soils used in the lysimeter experiment, while the manganese content was at a similar level. Soils fertilized with sewage sludge and compost were slightly enriched in iron and manganese. The sludge, composts and soils contained mainly iron in immobile, while manganese in mobile forms. During the following years of lysimeter experiment, no significant changes in the mobility of both metals in soils were noticed.

Słowa kluczowe

PL

gleba lekka piaszczysta; kompost; mangan; osady ściekowe; żelazo

EN

compost; iron; light sandy soils; manganese; sewage sludge

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 17, z. 1
• Strony: 101--113
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz.

Twórcy

autor

Rajmund A.

• Dolnośląski Ośrodek Badawczy ITP we Wrocławiu, ul. Berlinga 7, 51–209 Wrocław

autor

Bożym M.

• Politechnika Opolska, Wydział Mechaniczny, Katedra Inżynierii Środowiska

Bibliografia

• BARAN A., KACORZYK P., JASIEWICZ CZ., KASPERCZYK M. 2011. Wymywanie pierwiastków śladowych z gleby w zależności od rodzaju nawożenia łąki górskiej [The leaching of trace elements from soils in relation to different fertilisation of a mountain meadow]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 11. Z. 1 (33) s. 11–20.
• BAUMAN-KASZUBSKA H., SIKORSKI M. 2008. Możliwości rolniczego i przyrodniczego wykorzystania osadów ściekowych na przykładzie wybranych obiektów [Possibilities of agricultural and natural use of sewage sludge for example of chosen objects]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 526 s. 303–310.
• BAUMAN-KASZUBSKA H., SIKORSKI M. 2009. Selected problems of waste water disposal and sludge handling in the Mazovian Province. Journal of Water and Land Development. No 13b s. 149– 159.
• BAUMAN-KASZUBSKA H., SIKORSKI M. 2011. Charakterystyka ilościowa i jakościowa osadów ściekowych pochodzących z małych oczyszczalni ścieków w powiecie płockim [The quality and quantity characteristic of sewage sludge coming from small sewage treatment plants on the area of Plock county]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 25 s. 20–29.
• BAUZA-KASZEWSKA J., PALUSZAK Z., SKOWRON K. 2010. Wpływ kompostowania osadów ściekowych na liczebność wybranych grup drobnoustrojów autochtonicznych [The effect of sewage sludge composting on the density of selected groups of autochtonic thermophiles]. Woda-Środowisko- ObszaryWiejskie. T. 10. Z. 2 (30) s. 19–27.
• BENEDYCKI S., GRZEGORCZYK S., GRABOWSKI K., PUCZYŃSKI J. 2001. Zawartość składników pokarmowych w runi mieszanek pastwiskowych [Content of the nutrients in sward of pasture mixtures]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 479 s. 31–36.
• BRZEZIŃSKI M., SOSULSKI T. 2009. Wpływ wieloletniego nawożenia na zawartość ruchomych form manganu i żelaza w glebie lekkiej [The influence of long-term fertilization on the content of mobile forms of manganese and iron in the light soil]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 541 s. 73–79.
• CZEKAŁA J. 2012. Wpływ wieloletniego stosowania osadów ściekowych na zawartość miedzi, cynku i manganu w roślinach [Effect of long-term application of sewage sludge on the content of copper, zinc and manganese in plant]. Zeszyty Naukowe UP we Wrocławiu. Rolnictwo. T. 53. Nr 589 s. 33–41.
• CZEKAŁA J., DACH J., WOLNA-MARUWKA A. 2006. Wykorzystanie bioreaktora do badań modelowych kompostowania osadu ściekowego [The use of a bioreactor for model studies on sewage sludge composting]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 6. Z. 2 (18) s. 29–40.
• CZEKAŁA J., SAWICKA A. 2006. Przetwarzanie osadu ściekowego z dodatkiem słomy i trocin na produkt bezpieczny dla środowiska [Processing of sewage sludge with added straw and sawdust into a product safe for the environment]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 6. Z. 2 (18) s. 41–50.
• CZYŻYK F., KOZDRAŚ M. 2004. Właściwości chemiczne i kompostowanie osadów z wiejskich oczyszczalni ścieków [Chemical properties and composting of sludge from rural wastewater treatment plant]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 4. Z. 2a (11) s. 559–569.
• DMOCHOWSKI D., GAJKOWSKA-STEFAŃSKA L., DMOCHOWSKA A., PRESNAROWICZ R.K. 2011. Ocena przydatności specjacji metali ciężkich w miejskich osadach pofermentacyjnych do produkcji trawników rolowanych [Application of heavy metals speciation in assessing suitability of municipal post-fermentation sludge for producing roll-out grass] [online]. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska. Nr 53 s. 207–216 [Dostęp 01.10.2016]. Dostępny w Internecie: http://iks_pn.sggw.pl/z53/art5.pdf
• FALKOWSKI M., KUKUŁKA I., KOZŁOWSKI S. 2000. Właściwości chemiczne roślin łąkowych [Chemical properties of meadow plants]. Poznań. Wydaw. AR. ISBN 9788371602269 ss. 132.
• GONDEK K. 2009. Aspekty nawozowe i środowiskowe przemian i dostępności dla roślin wybranych pierwiastków w warunkach nawożenia różnymi materiałami organicznymi [The aspects of fertilizer and environmental changes and availability to plants of selected elements in the conditions of fertilization with various organic materials]. Zeszyty Naukowe UR w Krakowie. Ser. Rozprawy. Nr 452 ss. 146.
• GONDEK K., FILIPEK-MAZUR B. 2004. Zmiany zawartości rozpuszczalnych form żelaza i manganu oraz związków próchnicznych w osadzie ściekowym kompostowanym i wermikompostowanym [Changes in the content of soluble forms of iron, manganese and humus compounds in composted and vermicomposted sewage sludge]. Acta Agrophysica. Vol. 4. Nr 3 s. 677–686.
• GORLACH E. 1991. Zawartość pierwiastków śladowych w roślinach pastewnych jako miernik ich wartości [The content of trace elements in fodder plants, as matter of their value]. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie. Z. 262 (34) s. 13–22.
• GUS 2015. Ochrona środowiska [Environment]. Warszawa. ISSN 0867-3217 ss. 565.
• HANEKLAUS S., KLASA A., HARMS H., NOWAK G., SCHNUG E. 1999a. Akumulacja żelaza, manganu, miedzi oraz cynku w roślinach i glebie w warunkach rolniczej utylizacji osadów ściekowych z północno-wschodniej Polski i wybranych aglomeracji miejskich. Cz. 1. Chemiczna charakterystyka osadów ściekowych i gleby [Accumulation of iron, manganese, copper and zinc in crops and soil in the conditions of agricultural utilization of sewage sludges originated from North--Eastern Poland and big Polish cities. P. 1. Chemical properties of sewage sludges and soil]. Inżynieria i Ochrona Środowiska. T. 2. Nr 2 s. 135–144.
• HANEKLAUS S., KLASA A., HARMS H., NOWAK G., SCHNUG E. 1999b. Akumulacja żelaza, manganu, miedzi oraz cynku w roślinach i glebie w warunkach rolniczej utylizacji osadów ściekowych z północno-wschodniej Polski i wybranych aglomeracji miejskich. Cz. 2. Akumulacja żelaza i manganu w roślinach [Accumulation of iron, manganese, copper and zinc in crops and soil in the conditions of agricultural utilization of sewage sludges originated from North-Eastern Poland and big Polish cities. P. 2. Accumulation of iron and manganese in crops]. Inżynieria i Ochrona Środowiska. T. 2. Nr 2 s. 145–152.
• JAKUBUS M. 2006. Ocena przydatności osadów ściekowych w nawożeniu roślin [The assessment of the usefulness of sewage sludge in plant fertilization]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 6. Z. 2 (18) s. 87–97.
• JAWORSKA H. 2012. Mangan całkowity oraz jego formy mobilne w wybranych glebach płowych z okolic Huty Miedzi Głogów [Total and mobile forms of manganese in the selected luvisols from the surroundings of Głogów copper works]. Proceedings of ECOpole. Nr 6(2) s. 731–736.
• KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych [Biogeochemistry trace elements]. Warszawa. PWN. ISBN 8301128232 ss. 399.
• KALEMBASA D., PAKUŁA K., BECHER M. 2001. Sekwencyjnie wydzielone frakcje żelaza i manganu z gleb wzbogaconych w żelazo [Sequential fractionation of iron and manganese in soils with high iron content]. Roczniki Gleboznawcze. T. 52. Suplement s. 183–190.
• KARCZEWSKA A. 2002. Metale ciężkie w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi – formy i rozpuszczalność [Heavy metals in soils polluted by emissions from copper smelters – forms and solubility]. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Rozprawy. ISSN 0867-7964 ss. 159.
• KARCZEWSKA A. 2004. Ocena znaczenia tlenków żelaza i manganu w sorpcji metali ciężkich w glebach zanieczyszczonych, w świetle ekstrakcji sekwencyjnej [Function on iron and manganese oxides in the sorption of heavy metals in polluted soils as related to the sequential extraction]. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny. T. 55. Suplement s. 119–126.
• KARCZEWSKA A. 2008. Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych [Soil protection and reclamation of degraded areas]. Wrocław. Wydaw. UP. ISBN 9788377171134 ss. 390.
• KONCEWICZ-BARAN M., GONDEK K., KOROL J. 2014. Wpływ stosowania osadu ściekowego przekształconego biologicznie i termicznie na zawartość manganu w roślinach i w glebie [Influence of biological and thermal transformed sewage sludge application on manganese content in plants and soil]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 37 s. 17–30.
• MARTYN W., NIEMCZUK B. 2011. Zawartość żelaza i glinu w profilach gleb rdzawych różnie użytkowanych [Content of iron and aluminium in the profiles of variously utilized rusty soils]. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych. Nr 48 s. 287–296.
• NIEMIEC W., ZDEB M. 2013. Plantacja wierzby energetycznej nawożona osadami ściekowymi [Plantation of energetic willow fertilizing by municipal sewage sludge]. Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture. T. 30. Z. 60 (1/13) s. 67–78.
• NOMEDA S., VALDAS P., CHEN S.Y., LIN J.G. 2008. Variations of metal distribution in sewage sludge composting. Waste Management. No. 28 s. 1637–1644.
• NOWOSIELSKI O. 1959. Dostępne formy manganu a potrzeby nawozowe [Available forms of manganese and fertilizing needs of soils]. Roczniki Gleboznawcze. T. 7 (1) s. 139–170.
• RAJMUND A., BOŻYM M. 2013. Ocena zawartości metali ciężkich w wiejskich osadach ściekowych i kompostach w aspekcie ich przyrodniczego wykorzystania [An assessment of the contents of heavy metals in sewage sludge from rural area and composts, in the aspect of their natural use]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 13. Z. 4(44) s. 103–113.
• RESZEL R., GŁOWACKA A. 2004. Wpływ wapnowanego osadu ściekowego oraz jego mieszanek z ziemią spławiakową i popiołem ze słomy na zawartość Fe i Mn w glebie lekkiej i kukurydzy [The influence of lime-treated sewage sludge and its mixtures with sugar-beet washing earth and straw ash on Fe and Mn contents in light soil and maize]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 502 s. 967–972.
• ROGOŻ A. 2000. Wpływ odczynu gleby na zawartość i pobranie manganu przez kukurydzę i tytoń [The influence of soil pH on the content and uptake of manganese by maize and tobacco]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 472 s. 587–596.
• SIKORSKI M., BAUMAN-KASZUBSKA H. 2008. Wybrane problemy gospodarki osadami ściekowymi na terenach wiejskich [Selected problems of sewage sludge management in rural areas]. Inżynieria i Ochrona Środowiska. Nr 11(3) s. 343–353.
• SUCHKOVA N., TSIRIPIDIS I., ALIFRAGKIS D., GANOULIS J., DARAKAS E., SAWIDIS TH. 2014. Assessment of phytoremediation potential of native plants during the reclamation of an area affected by sewage sludge. Ecological Engineering. No. 69 s. 160–169.
• SYKUT S., RUSZKOWSKA M., WOJCIESKA U., KUSIO M. 1998. Zawartość manganu w roślinach jako wskaźnik stopnia zakwaszenia gleby [Manganese content in plants as a test of soil acidification degree]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 456 s. 233–236.
• SYMANOWICZ B., KALEMBASA S. 2009 Wpływ stosowania odpadowych materiałów organicznych i ich mieszanin na zmiany zawartości żelaza i molibdenu w glebie i życicy wielokwiatowej (Lolium multiflorum Lam.) [The influence of application on the waste organic materials and their mixtures on the changes of content iron and molybdenum in soil and Italian ryegrass (Lolium multiflorum Lam.)]. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych. Nr 40 s. 660–668.
• Uchwała nr 88 Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2016 r. w sprawie „Krajowego planu gospodarki odpadami 2022”. MP 2016 poz. 784.
• WALTER I., MARTINEZ F., CALA V. 2006. Heavy metal speciation and phytotoxic effects of three representative sewage sludges for agricultural uses [online]. Environmental Pollution. No. 139 s. 507–514. [Dostęp 28.09.2016]. Dostępny w Internecie: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0269749105003143
• WANG C., LI X.C., MA H.T., QIAN J., ZHAI J.B. 2006. Distribution of extractable fractions of heavy metals in sludge during the wastewater treatment process [online]. Journal of Hazardous Materials. A. Vol. 137. Iss. 3 s. 1277–1283. [Dostęp 28.09.2016]. Dostępny w Internecie: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304389406004018
• WYSOKIŃSKI A. 2011. Zawartość żelaza i manganu w roślinach nawożonych osadami ściekowymi kompostowanymi z CaO i popiołem z węgla brunatnego [The content of iron and manganese In plants fertilized with sewage sludge composted with CaO and brown coal ash]. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych. Nr 49 s. 108–116.
• WYSOKIŃSKI A., KALEMBASA S. 2009. Wpływ sposobu alkalizacji oraz kompostowania osadów ściekowych na zawartość glinu, manganu i litu w roślinach [online] [The influence of alkalizing and composting proces of sewage sludge on alluminium, lithium and manganese content In plants]. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych. Nr 41 s. 505–515. [Dostęp 01.10.2016]. Dostępny w Internecie: http://www.ios.edu.pl/pol/pliki/nr41/nr41_58.pdf

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).