Związki geologii z historią jako podstawa tworzenia geoproduktów na obszarze Geoparku Przedgórze Sudeckie – fakty i perspektywy

Tarka, R.

doi:10.7494/geotour.2017.48-49.5

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Związki geologii z historią jako podstawa tworzenia geoproduktów na obszarze Geoparku Przedgórze Sudeckie – fakty i perspektywy

Autorzy

Tarka R.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7494/geotour.2017.48-49.5

Warianty tytułu

The relationship between geology and history as the basis for the creation of geo-products in the Sudetic Foreland Geopark – facts and perspectives

Języki publikacji

Abstrakty

Na obszarze Geoparku Przedgórze Sudeckie występuje wiele interesujących obiektów o wybitnych walorach geologicznych. Nabierają one szczególnego znaczenia zwłaszcza wtedy, kiedy powiązana jest z nimi działalność człowieka. Mogą to być stare wyrobiska podziemne, obiekty wykonane ludzką ręką, np. wały kultowe na Ślęży i Raduni, a także miejsca dawnej eksploatacji. Interesujące zarówno pod względem edukacyjnym, jak i turystycznym jest powiązanie miejsc wydobycia surowców skalnych z budowlami wykonanymi z pozyskanego materiału czy innymi artefaktami. Stąd także obiekty i miejsca, mające oba rodzaje walorów i stanowiące istotne dla regionu geostanowiska kulturowe. Ich potencjał zwiększa atrakcyjność turystyczną i może przyczynić się do zwiększenia ruchu turystycznego na opisywanym obszarze. W celu wyróżnienia najbardziej interesujących geostanowisk kulturowych leżących na obszarze Geoparku Przedgórze Sudeckie dokonano waloryzacji geoturystycznej 20 wybranych obiektów. Dzięki przeprowadzonej waloryzacji możliwa była ocena wartości merytorycznej, dydaktycznej i atrakcyjności turystycznej wytypowanych geostanowisk. Waloryzacja wykazała, że wiele opisywanych geostanowisk to miejsca bardzo atrakcyjne pod względem rozwoju turystyki. W dalszym ciągu jednak wiele do życzenia pozostawia poziom zagospodarowania turystycznego. Dużym problemem jest także promocja i niewielka ilość rzetelnych informacji, które można znaleźć w ogólnie dostępnych źródłach przekazu, w tym w Internecie. Przeprowadzona ocena pozwoliła na wyróżnienie 10 najbardziej cennych geostanowisk kulturowych na obszarze Przedgórza Sudeckiego – Geo-kultur TOP 10. Obiekty te powinny być objęte szczególnym zainteresowaniem władz, instytucji i organizacji lokalnych, gdyż znaczna część z nich wymaga podjęcia działań mających na celu poprawę ich bazy turystycznej. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe dzięki współpracy i wzajemnemu wsparciu tych instytucji. Dlatego istotne w tym przypadku może być podejmowanie inicjatyw przez Geopark Przedgórze Sudeckie, który może pełnić rolę organizacji koordynującej wspólne poczynania. Takie działania mogą się przyczynić do poprawy atrakcyjności turystycznej regionu, a co za tym idzie również jego rozwoju społeczno-gospodarczego.

The Sudetic Foreland Geopark area includes plenty of interesting objects of high geological value. Their value is highly increased when they originate from human activity. These may be old underground mine workings, objects made with human hands such as stone walls on Ślęża and Radunia mountains, or sites of former open-pit exploitation. Especially interesting in education and tourism is the connection between the area of mineral resources exploitation and both the structures, and the artifacts made from this material. Hence, such objects and areas are cultural geosites important for the region. Their presence increase the tourism value of the region and may also increase the tourist fl ow there. In order to identify the most interesting cultural geosites located in the Sudetic Foreland Geopark, geotourism valorization of 20 selected objects was run. Thanks to the valorization, it was possible to evaluate the substantive, educational and tourism attractiveness of selected geosites. Evaluation has shown that many described geosites have great potential for tourism despite still insuffi cient level of their development. There is also a problem of promotion and small amount of relevant information that can be found in public media, including the Internet. The evaluation enabled us to distinguish 10 most valuable cultural geosites in the area of the Sudetic Foreland – the Geo-culture TOP 10. These cultural geosites should be of particular interest to local authorities, institutions and organizations, as many of them require action to improve their tourism infrastructure. Achieving this goal will be possible through cooperation and mutual support of these institutions. Therefore, it may be important for the Sudetic Foreland Geopark to undertake actions and, possibly, to operate as a coordinator of joint activities. Such actions may contribute to the improvement of tourism attractiveness of the region and, consequently, to its socio-economic progress.

Słowa kluczowe

Przedgórze Sudeckie waloryzacja geoturystyczna geostanowisko kulturowe

Sudetic Foreland geotourism valorization cultural geosites

Wydawca

Wydawnictwa AGH
Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica

Czasopismo

Geotourism / Geoturystyka

Rocznik

2017

Tom

nr 1-2 (48-49)

Strony

61--84

Opis fizyczny

Bibliogr. 34 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Tarka R.

robert.tarka@uwr.edu.pl

Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, pl. M. Borna 9, 50-204 Wrocław

Bibliografia

1. Bobak D., 1997. Badania mezolitycznego stanowiska Jegłowa 2, gm. Przeworno. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 39: 395‒399.
2. Bobak D., 2000. Wyroby z kryształu górskiego z mezolitycznego stanowiska Jegłowa 2, W: Boguszewicz M., Boguszewicz A. & Wiśniewska D. (red.), Człowiek i środowisko w Sudetach, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, Wrocław: 63‒66.
3. Bobek W., 1996. Stara kopalnia w Gilowie. Góry i alpinizm, 6: 36.
4. Cloos H., 1922. Der Gebirgsbau Schlesiens und die Stellung seiner Bodenschätze. Verlag von Gebrüder Borntraeger, Berlin.
5. Dmytrowski P. & Kicińska A., 2011. Waloryzacja geoturystyczna obiektów przyrody nieożywionej i jej znaczenie w perspektywie rozwoju geoparków. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXIX: 11‒20.
6. Doktor M., Miśkiewicz K., Welc E.M. & Mayer W., 2015. Criteria of geotourism valorization specifi ed for various recipients. Geotourism, 42‒43: 25–38.
7. Franczak P. & Listwan K., 2015. Inwentaryzacja i waloryzacja zasobów przyrody nieożywionej jako podstawa wyznaczania nowych szlaków geoturystycznych, na przykładzie doliny Skawicy. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 17: 67‒74.
8. Furmankiewicz M. & Krzyżanowski K. 2008. Podziemne relikty kopalni niklu w Szklarach. W: Zagożdżon P. P. & Madziarz M. (red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury. Ofi cyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław: 51‒60.
9. Furmankiewicz M. & Wójcik D., 2009. Relikty dawnego górnictwa magnezytu koło Grochowej (Przedgórze Sudeckie). W: Zagożdżon P.P. & Madziarz M. (red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, t. 2, Ofi cyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław: 80‒93.
10. Głazek J., Oberc J. & Sulimski A., 1972. Odkrycie mioceńskich faun kręgowców w Przewornie. Przegląd Geologiczny, 21: 65‒71.
11. Goethe J. W., 1823. Die Mandelquartzführende Gebirgsart von Krummendorf gleicht sehr dem Itacolumit des Herrn von Eschwege. In: 7. Bulletin der naturwissenschaftichen Sektion der Schlesischen Gesellschaft für vaterländische Cultur, Breslau: 11.
12. Ihnatowicz A., Koźma J. & Wajsprych B., 2011. Wałbrzyski Obszar Geoturystyczny – inwentaryzacja geotypów dla potrzeb promocji geoturystyki. Przegląd Geologiczny, 59: 722‒731.
13. Jamrozik L., 1995, Tektonika osłony masywu granitoidowego Strzegom– Sobótka, W: Geologia i ochrona środowiska bloku przedsudeckiego. 50 lat badań geologicznych na Dolnym Śląsku. 66. Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Wrocław, 21‒24.09.1995, Annales Societatis Geologorum Poloniae, wyd. spec., cz. 1: 181–191.
14. Jawecki B., 2014. Kopalnie w krajobrazie powiatu strzelińskiego – wybrane przykłady zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych. Architektura Krajobrazu 4: 24‒34.
15. Jaworski K., 2008. Problem wytwórczości kamieni żarnowych w regionie sudeckim we wczesnym średniowieczu (Problem of quernproduction in the Sudety-mountain region in the early Middle Ages). W: Prichystal A., Krmicek L. & Halavínová M. (red.), Petroarchaeology in the Czech Republic and Poland at the beginning of the 21th century, Proceedings of the 4th International Petroarchaeological Symposium in Wrocław, October 11‒13, 2007, Moravské Zemské Muzeum, Brno: 75‒94.
16. Jaworski K. & Pankiewicz A., 2010. Wielkomorawski gród z przełomu IX i X wieku w Gilowie koło Niemczy na Przedgórzu Sudeckim, Rocznik Dzierżoniowski, 19: 5‒10.
17. Kondracki J., 2002. Geografi a regionalna Polski. PWN, Warszawa. 18. Kowalczyk A., 2010. Turystyka geologiczna (geoturystyka). W: Kowalczyk A. (red.), Turystyka zrównoważona. PWN, Warszawa: 96‒126.
18. Kowalczyk A., 2010. Turystyka geologiczna (geoturystyka). W: Kowalczyk A. (red.), Turystyka zrównoważona. PWN, Warszawa: 96‒126
19. Krawczyk, E. & Lorenc, M.W., 2010. Problem niewykorzystanego potencjału dawnych kamieniołomów na przykładzie Wieżycy i Chwałkowa (Dolny Śląsk). Geoturystyka, 2: 27‒34.
20. Kruczek Z. 2014. Frekwencja w atrakcjach turystycznych. POT, Kraków– Warszawa. https://www.pot.gov.pl/component/rubberdoc/ doc/4905/raw [10.01.2018]
21. Krzyżanowski K. & Wójcik., 2007. Kopalnia złota pod szczytem Ślęży. Sudety, 70: 12‒13. Przeworno. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 39: 395‒399.
22. Lisowska E., 2013. Wydobycie i dystrybucja surowców kamiennych we wczesnym średniowieczu na Dolnym Śląsku, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
23. Lorenc, M.W. & Mazurek, S., 2010. Wybrane, nowe propozycje atrakcji geoturystycznych z Dolnego Śląska. Geoturystyka, 3–4: 3‒18.
24. Majerowicz A., 1972. Masyw granitowy Strzegom–Sobótka. gia Sudetica, 6: 7‒96.
25. Migoń P. & Sobczyk A., 2009. Opracowanie metodyki waloryzacji i waloryzacja geostanowisk Karkonoskiego Parku Narodowego i jego otuliny. W: Knapik R., Jała Z., Sobczyk A., Migoń P., Aleksandrowski P., Szuszkiewicz A., Krąpiec M., Madej S. & Krakowski K. (red.), Inwentaryzacja i waloryzacja geostanowisk Karkonoskiego Parku Narodowego i jego otuliny oraz wykonanie mapy geologicznej tego obszaru. Karkonoski Park Narodowy, Ministerstwo Środowiska: 5–16,
26. Oberc-Dziedzic T. & Madej S., 2014. Geologia zachodniej części Geoparku Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. W: Tarka R., Jawecki B. & Moskwa K. (red.), Walory przyrodnicze Wzgórz Niemczańsko- Strzelińskich, T. 2, Wrocław: 71‒80.
27. Rosen-Przeworska J., 1963. Przeżytki celtyckie i celto-scytyjskie na obszarze Polski. Archeologia Polski, vol. VIII: 69–124.
28. Sachanbiński M., 1979. Kamienie szlachetne i ozdobne Śląska. Ossolineum, Wrocław.
29. Solarska A. & Jary Z., 2010. Geoheritage and Geotourism Potential of the Strzelin Hills (Sudetic Foreland, SW Poland). ISJ Geographica Pannonica, 14: 118‒125.
30. Tarka R., 2012. Koncepcja utworzenia geoparku na obszarze Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. W: Tarka R. & Moskwa K. (red.), Walory przyrody nieożywionej Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, Wrocław: 37–47.
31. Walendowski H., 2008. Serpentynit (Nasławice k. Jordanowa Śl.). Nowy Kazimierz, 30: 68.
32. Wójcik D. & Krzyżanowski K., 2012. Poszukiwania chryzoprazów w Braszowicach, W: Zagożdżon P.P. & Madziarz M. (red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, t. 4, Ofi - cyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław: 401–410.
33. Zgłobicki W., Warowna J., Baran-Zgłobicka B., Gajek G. & Jezierski W., 2015. Turystyka kulturowa a geoturystyka: walory turystyczne geostanowisk kulturowych w Polsce. Turystyka Kulturowa, 6: 51‒67.
34. Żelaźniewicz A., Aleksandrowski P., Buła Z., Karnkowski P.H., Konon A., Oszczypko N., Ślączka A., Żaba J. & Żytko K., 2011. Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław. www.kngpan.agh.edu.pl/wp-content/uploads/Regionalizacja_ Tektoniczna_Polski_20111.pdf [10.01.2018

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-e499c1ca-af63-4663-a931-1e7cb7b0ea73