Zmiana dotychczasowego obszaru występowania polskich mołdawitów na podstawie nowego znaleziska z rejonu Opola

• Autorzy: Paszcza Karolina

Identyfikatory

DOI

10.7306/2022.33

Warianty tytułu

EN

Change of the current area of occurrence of Polish moldavites on the basis of a new find from the Opole region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The moldavites are Miocene tektites foundin Central Europe. Their presence in the Badenian sediments are rare due to fluvial reworking in the area. In the clay sediments of the Poznań Formation, in the Dębina profile, one moldavite was found, which is the fourth tektite from these sediments from Poland. It had dimensions of 14 X 10 X 8 mm and a weight of 1.03 gram. The glass surface was richly ornamented, and indicates a quick deposition, without any long-distance fluvial abrasion. Currently, depending on the age ofthe sediments in which they occur, two substrewn fields of Ries-same-age and redeposited moldavites were characterized in SW Poland.

Słowa kluczowe

PL

mołdawit; tektyt; glina; miocen; obszar występowań; Polska

EN

moldavite; tektite; clay; Miocene; strewn field; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2022
• Tom: Vol. 70, nr 12
• Strony: 864--867
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Paszcza Karolina

• Wydział Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

• https://orcid.org/0000-0002-7663-7476

Bibliografia

• 1. ARTEMIEVA N.A., WÜNNEMANN K., KRIEN F., REIMOLD W.U., STÖFFLER D. 2013 - Ries crater and suevite revisited - Observations and modeling. Part II: Modeling. Meteorit. Planet. Sci., 48: 590-627.
• 2. BADURA J., PRZYBYLSKI B. 2004 - Evolution of the Late Neogene and Eopleistocene fluvial system in the foreland of the Sudetes Mountains (southwest Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 74: 43-61.
• 3. BRACHANIEC T. 2017 - The most distal moldavite findings from Lower Silesia, Poland. Carnet. Géol., 17: 139-144.
• 4. BRACHANIEC T. 2019 - Relationship between the abrasion of tektite clasts and their host sedimentary facies, Pleistocene, SW Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 89: 83-90.
• 5. BRACHANIEC T. 2020a - A scheme for moldavite fluvial abrasion based on observations from natural river stream. Meteorit. Planet. Sci., 55: 2171-2183.
• 6. BRACHANIEC T. 2020b - Moldavite finds in Middle Miocene (Langhian Stage) deposits of southwestern Poland. Carnet. Géol., 20: 241-247.
• 7. BRACHANIEC T. 2022 - Współczesne obszary występowania mołdawitów - wnioski z eksperymentu transportowania ich przez Nysę Łużycką. Prz. Geol., 70: 61-65.
• 8. BRACHANIEC T., SZOPAK., KARWOWSKI Ł. 2014 - Discovery of the most distal Ries tektites found in Lower Silesia, southwestern Poland. Meteorit. Planet. Sci., 49: 1315-1322.
• 9. BRACHANIEC T., SZOPAK., KARWOWSKI Ł. 2015 - A new discovery of parautochthonous moldavites in southwestern Poland, Central Europe. Meteorit. Planet. Sci., 50: 1697-1702.
• 10. BRACHANIECT., SZOPAK., KARWOWSKI Ł. 2016 - New moldavites from SW Poland. Acta Geol. Pol., 66: 99-105.
• 11. BUCHNER E., SCHMIEDER M. 2009 - Multiple fluvial reworking of impact ejecta - A case study from the Ries crater, southern Germany. Meteorit. Planet. Sci., 44: 1051-1060.
• 12. DYJOR S., KVACEK Z., ŁAŃCUCKA-ŚRODONIOWA M., PYSZYŃSKI W., SADOWSKA A., ZASTAWNIAK E. 1992 - The younger Tertiary deposits in the Gozdnica region (WS Poland) in the light of recent paleobotanical research. [W:] Zastawniak E. (red.), PolishBotanical Studies. PAN, Kraków: 1-133.
• 13. HAŁUSZCZAK A. 2011 - Stanowisko B2/2: „Rusko” (k/Jaroszowa. Odkrywka „Stanisław N”). [W:] Żelaźniewicz A., Wojewoda J., Ciężkowski W. (red.), Mezozoik i Kenozoik Dolnego Śląska. WIND, Wrocław: 46-53.
• 14. HURTIG M. 2019 - Experimental study of abrasion of tektites and other glasses in the course of fluvial transport over long distances. 50th Lunar and Planetary Science Conference: 1169.
• 15. KOEBERL C., BRANDSTÄTTER F., NIEDEMMAZR G., KURAT G. 1988 - Moldavites from Austria. Meteoritics, 23: 325-332.
• 16. LANGE J.-M. 1996 - Tektite glasses from Lusatia (Lausitz), Germany. Chemie der Erde, 56: 498-510.
• 17. PASZCZAK. 2021 - Nowe znaleziska polskich tektytów z obszaru niecki żytawskiej. Prz. Geol., 69: 244-247.
• 18. PRZYBYLSKI B., BADURA J., CZERWONKA J.A., KRZYSZKOWSKI D., KRAJEWSKA K., KUSZELL T. 1998 - The preglacial Nysa Klodzka fluvial system in the Sudetic Foreland, southwestern Poland. Geol. Sudet., 31: 171-196.
• 19. RODOVSKÁ Z., MAGNA T., ŽÁK K., SKÁLA R., BRACHANIEC T., VISSCHER C. 2016 - The fate of moderately volatile elements in impact events-Lithium connection between the Ries sediments and central European tektites. Meteorit. Planet. Sci., 51: 2403-2415.
• 20. SCHMIEDER M., KENNEDY T., JOURDAN F., BUCHNER E., REIMOLD W.U. 2018 - Ahigh-precision 40Ar/39Ar age for the Nördlinger Ries impact crater, Germany, and implications for the accurate dating of terrestrial impact events. Geochim. Cosmochim. Acta, 220: 146-157.
• 21. ŠEVČÍK J., KVAČEK Z., MAI D.H. 2007 - A new mastixioid florula fromtektite-bearing deposits in South Bohemia, Czech Republic(Middle Miocene, Vrábce Member). Bull. Geosci., 82: 429-426.
• 22. SKÁLAR., JONÁŠOVÁ S., ŽÁK K., ĎURIŠOVÁ J., BRACHANIEC T., MAGNA T. 2016 - New constraints on the Polish moldavite finds: a separate sub-strewn field of the central European tektite field or re-deposited materials? J. Geosci., 61: 171-191.
• 23. SŁODKOWSKA B. 2002 - Palinostratygrafia utworów formacji poznańskiej w środkowej części Niżu Polskiego. Prz. Geol., 50: 261-262.
• 24. STÖFFLER D., ARTEMIEVA N.A., PIERAZZO E. 2002 - Modeling the Ries-Steinheim impact event and the formation of the moldavite strewn field. Meteorit. Planet. Sci., 37: 1893-1907.
• 25. SZOPA K., BADURA J., BRACHANIEC T., CHEW D., KARWOWSKI Ł. 2017 - Origin of parautochthonous Polish moldavites - a palaeogeographical and petrographical study. Ann. Soc. Geol. Pol., 87: 1-12.
• 26. SZYNKIEWICZ A. 2011 - Wiek utworów neogenu w Zachodniej części Dolnego Śląska. [W:] Żelaźniewicz A., Wojewoda J., Ciężkowski W. (red.), Mezozoik i Kenozoik Dolnego Śląska. WIND, Wrocław: 11-18.
• 27. TRNKA M., HOUZAR S. 2002 - Moldavites: a review. Bull. Czech Geol. Survey, 77: 283-302.
• 28. ŽÁK K., SKÁLA R., ŘANDA Z., MIZERA J., HEISSIG K., ACKERMAN L., DURIŠOVÁ J., JONÁŠOVÁ Š., KAMENÍK J., MAGNA T. 2016 - Chemistry of Tertiary sediments in the surroundings of the Ries impact structure and moldavite formation revisited. Geochim. Cosmochim. Acta, 179: 287-311.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2024)