Wybrane implikacje zawodności rynku konkurencyjnego na przykładzie sektora energetycznego

• Autorzy: Kudełko M. , Kaszyński P.

Warianty tytułu

EN

Selected implications of market failure – example from the energy sector

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia związane z pojęciem efektywności alokacyjnej i jej roli w podejmowaniu optymalnych decyzji ekonomicznych. Skupiono uwagę na ekonomicznych skutkach zawodności rynku w sytuacji występowania efektów zewnętrznych – zarówno negatywnych, jak i pozytywnych. Scharakteryzowano je od strony teoretycznej, ilustrując konsekwencje ekonomiczne takiej sytuacji dla producentów (nadwyżka producentów), konsumentów (nadwyżka konsumentów) i otoczenia (koszty i korzyoeci zewnętrzne). Wskazano, że aby rynek dostarczał efektywny społecznie poziom produkcji, należy wprowadzić prawidłowo oszacowane subsydia dla producentów – w przypadku pozytywnych efektów zewnętrznych, albo podatek korygujący – w przypadku negatywnych efektów zewnętrznych. Ponadto, podano reguły decyzyjne, które są stosowane w analizie kosztów i korzyści – technice wspomagającej proces decyzyjny, podejmowany zarówno przez podmioty prywatne, jak i władzę publiczną. Wskazano szczególne przypadki ich stosowania w celu osiągnięcia efektywności alokacyjnej. Odstępstwem od ich stosowania jest realizacja postulatu osiągnięcia efektywności kosztowej, co jednak nie gwarantuje, że dany projekt, program lub polityka jest społecznie optymalna i pożądana. Te teoretyczne konsekwencje zawodności rynku znalazły swoje odbicie w przedstawionych obliczeniach modelowych dotyczących rozwoju krajowej energetyki. Podstawą analityczną wyników jest matematyczny model równowagi cząstkowej. Do oszacowania wielkości kosztów i korzyści społecznych wykorzystano zmiany nadwyżek konsumentów i producentów. Udowodniono, że zastosowanie kryterium maksymalizacji dobrobytu prywatnego może prowadzić do rozwiązań nieoptymalnych społecznie. Internalizacja właściwie oszacowanych kosztów zewnętrznych, czyli włączenie ich do kryterium decyzyjnego w sektorze energetycznym, może znacząco zwiększyć poziom osiąganego dobrobytu społecznego.

EN

This paper presents selected aspects of the effective allocation of resources, and examines the optimal decision making processes involved. The analysis focuses on the economic consequences of market failure within the context of external effects – both negative and positive. These consequences are described by illustrating theoretical economic implications for the producers (producer surplus), consumers (consumer surplus), and the environment (external costs and benefits). It is recommended that in order to achieve an effective level of production, either subsidies – properly assessed – to producers (in the case of positive externalities) or a correcting tax (in the case of negative externalities) should be imposed. In addition, the paper provides decision rules that are used in a costs-benefit analysis – a decision support tool for the processes undertaken by both private and public entities. Specific examples are described of the application of these rules in order to achieve allocation efficiency. An exception to their application concerns an aim to achieve cost efficiency, this however does not ensure that a particular project, program, or policy is socially efficient/optimal or desirable. These theoretical implications of a market’s failure are depicted by a model analyzing the national power sector development. Consumer and producer surpluses were the basis for estimating social costs and benefits. The paper proves that the use of the private welfare criterion may imply socially inefficient solutions. Internalization of correctly estimated external costs (in the sense that they are included in the decision-making criteria in the energy sector) has the potential to significantly increase the level of social welfare.

Słowa kluczowe

PL

niekorzystne i korzystne efekty zewnętrzne; analiza kosztów i korzyści; badania modelowe; sektor energetyczny

EN

positive and negative external effects; cost benefit analysis; modeling studies; energy sector

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Polityka Energetyczna
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 17, z. 3
• Strony: 243--256
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kudełko M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Zarządzania

autor

Kaszyński P.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Pracowania Polityki Energetycznej i Ekologicznej;

Bibliografia

• [1] JURDZIAK, L. 2012. Czy grozi nam ubóstwo? Analiza potencjalnych skutków unijnej polityki walki z globalnym ociepleniem dla gospodarstw domowych w Polsce. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 15, z. 3, Wydawnictwo IGSMiE PAN.
• [2] KAMIŃSKI, J. 2011. Market power in a coal-based power generation sector: The case of Poland. Energy Vol. 36, Issue 11, s. 6634–6644.
• [3] KAMIŃSKI, J. 2012. The development of market power in the Polish generation sector: A 10-year perspective. Energy Policy Vol. 42, s. 136–147.
• [4] KAMIŃSKI, J. 2014. A blocked takeover in the Polish power sector: A model–based analysis. Energy Policy Vol. 66, s. 42–52.
• [5] KUDEŁKO, M. 2002. Wybór instrumentów ekonomicznych w warunkach braku pełnej informacji. [W:] Instrumenty rynkowe w ochronie środowiska, Biblioteka Ekonomia i Środowisko nr 29, Jugowice–Wrocław.
• [6] KUDEŁKO, M. 2006. Internalisation of external costs in the Polish power generation sector: a partial equilibrium model. Energy Policy, Elsevier Science Vol. 34, Issue 18, December 2006.
• [7] KUDEŁKO, M. 2008. Internalizacja kosztów zewnętrznych powodowanych przez krajowy sektor energetyczny – analiza kosztów i korzyści. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 11, z. 1, Wydawnictwo IGSMiE PAN.
• [8] KUDEŁKO i in. 2011 – KUDEŁKO, M., SUWAŁA, W., KAMIŃSKI, J. i KASZYŃSKI, P. 2011. Modelowanie rynków energii dla różnych systemów dystrybucji uprawnień do emisji dwutlenku węgla. Studia, Rozprawy, Monografie nr 173, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Kraków.
• [9] KUDEŁKO, M. 2009. Metodyka szacowania kosztów zewnętrznych powodowanych przez producentów energii. Rynek Energii nr 3(82), Lublin.
• [10] KUDEŁKO i in. 2007 – KUDEŁKO, M., SUWAŁA, W. i KAMIŃSKI, J. 2007. Koszty zewnętrzne w energetyce – zastosowanie w badaniach modelowych. Studia, Rozprawy, Monografie nr 139, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Kraków.
• [11] NEEDS, New Energy Externalities Developments for Sustainability, External costs from emerging electricity generation technologies. Deliverable n° 6.1 – RS1a, 2009.
• [12] NEWEXT – New Elements for the Assessment of External Costs from Energy Technologies, coordinator Rainer Friedrich, Final Report to the European Commission, DG Research, Technological Development and Demonstration (RTD), IER, Germany, ARMINES / NSMP, France, PSI, Switzerland, Université de Paris I, France, University of Bath, United Kingdom, VITO, Belgium 2004.
• [13] ExternE – Externalities of Energy. Methodology 2005 Update, European Commission, 2005.
• [14] STRUPCZEWSKI, A. i RADOVIĆ, U. 2006. Koszty zewnętrzne wytwarzania energii elektrycznej w Polsce. Biuletyn Miesiêczny PSE Energetyka atomowa, Warszawa.