Identyfikacja włókien do celów konserwatorskich. Cz. 4, Słomy zbożowe, esparto, bagassa

• Autorzy: Kozielec Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2020.5.2

Warianty tytułu

EN

Identification of fibres for conservation purposes. Part 4, Cereal straws, esparto, bagasse

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Czwarta część artykułu poświęcona jest zagadnieniu wykrywania włókien roślinnych pochodzących z roślin trawiastych, takich jak: słomy zbożowe, esparto oraz wytłoki z trzciny cukrowej (bagassa). Przedstawiono krótki rys technologiczny i historyczny tychże surowców oraz dokonano przeglądu wyrobów z nich wytwarzanych, które trafiają do pracowni konserwatorskich. Zasadniczą część opracowania stanowi temat przewodni – identyfikacja włókien, w której przedstawiono podstawowe cechy morfologiczne komórek, będących przedmiotem analiz mikroskopowych próbek. Zwrócono uwagę na dużą różnorodność komórek roślin trawiastych, co powoduje pewne utrudnienia związane identyfikacją gatunkową tej grupy roślin używanych szczególnie w papiernictwie, dla którego wytwarzane i mielone masy stanowią wyzwanie analityczne. Są więc one trudniejsze w badaniach niż włókniste wyroby rzemieślnicze, będące także przedmiotem prac konserwatorskich i badawczych.

EN

The fourth part of the article is dedicated to the issue of detecting plant fibers originating from grass plants such as cereal straws, esparto and sugar cane bagasse (bagassa). A brief technological and historical outline of these raw materials was presented, and a review of products made from them, which are sent to conservation atelies, was carried out. The main part of the study is the theme - identification of fibers, which presents the basic morphological features of cells that are subject to microscopic analysis of samples. Attention was paid to the large variet of grass plant cells, which causes some difficulties related to the species identification of this group of plants used especially in papermaking, for which the produced and refined pulps pose an analytical challenge. Therefore, they are more difficult to research than fibrous handicrafts, which are also the subject of conservation and research works.

Słowa kluczowe

PL

identyfikacja włókien; mikroskopia; konserwacja papieru; słoma; trawa; Poaceae

EN

fibers identification; microscopy; paper conservation; straw; grasses; Poaceae

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2020
• Tom: R. 76, nr 5
• Strony: 277--285
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz.

Twórcy

autor

Kozielec Tomasz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Katedra Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry, ul. Sienkiewicza, 30/32 87-100 Toruń

Bibliografia

• [1] [anon] 1842. „To Miles Berry , of the Office for Patents, 66, Chancery-line, in the country of Middlesex, patent agent, for an invention or discovery, by which certain textile or fibrous plants are rendered applicable to making paper....”. The London Journal of Arts and Scences; and Repertory of Patent Inventions 19 (121): 413-415.
• [2] [anon] 1916. „Shoes of Esparto Straw Which Outwear Leather”. Popular Science Monthly 89 (3): 375. konserwacja papieru.
• [3] [anon] 1952. „Review of the Commercial Attempts to Use Bagasse as a Paper-Making Material”. W: Study of Newsprint Expansion: A Progress Report to Subcommittee No. 5 of the Committee on the Judiciary, House of Representatives, United States. Department of Commerce. Washington. 103-105.
• [4] Baranow N. A., Dobrowolski D. S. 1955. „Technologia papieru”. Warszawa.
• [5] Carter John, Pollard Graham. 1971. „An Enquiry Into the Nature of Certain Nineteenth Century Pamphlets”. New York.
• [6] Cichocki Władysław. 1922. „Papiernictwo. Krótki opis wyroby papieru, tektury, masy drzewnej, celulozy drzewnej i słomianej”. Warszawa.
• [7] Clapperton George. 1894. „Practical Paper-Making”. London.
• [8] Dąbrowski Józef. 2009. „Badania trwałości papierów dokumentowych opublikowane w 1887 r. w Warszawie”. http://docplayer. pl/19379239-Badania-trwalosci-papierow-dokumentowych-opublikowane- w-1887-r-w-warszawie.html (dostęp: 2020.04.28). 93-123.
• [9] Hejnowicz Zygmunt. 1980. „Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych”. Warszawa.
• [10] Herman Ryszard. 1864. „O handlowo-przemysłowym użytku ciał roślinnych”. Lwów.
• [11] Hortal José A. García. 1993. „Constituyentes fibrosos de pastas y papeles. Morfologia Analisis Microscopico”. Terrassa.
• [12] Ilvessalo-Pfäffli Marija-Sisko. 1995. „Fiber Atlas. Identification of Papermaking Fibers”. Berlin-Heidelberg.
• [13] Kozielec Tomasz. 2020. „Identyfikacja włókien dla celów konserwatorskich. Cz. 3. Włókna z dużą zawartością ligniny”. Przegląd Papierniczy 76 (4): 210-2016.
• [14] Maddox H. A. [1909?]. „Paper. Its History, Sources, and Manufacture”. London.
• [15] Munsell Joel. 1870. „A Chronology of Paper and Paper-Making”. Albany.
• [16] Ogrodowska Barbara. 1983. „Świąteczne zdobnictwo wnętrz”. Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 37 (1-2): 95-112.
• [17] PN-P-50116-04:1992. „Papier, tektura i masy włókniste. Oznaczanie składu włóknistego. Część 4: Próba wybarwiania odczynnikiem Graff „C”.
• [18] Rainey Thomas J., Covey Geoff. 2016. „Pulp and paper production from sugarcane base”. W: Sugarcane-based biofuels and bioproducts. Red. O’ Hara Ian M., Mundree Sagadevan G. Hoboken (New Jersey). 259-280.
• [19] Sarnecki Kazimierz. 1958. „Z historii papiernictwa w dawnej Polsce”. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 3 (2): 223-241. Za: Gulnickij W. A. 1950. Bumażnaja Promyszlennost 25 (2): 7.
• [20] Seki Yoshikuni. 1948. „History of Bagasse Paper in Japan”. Journal of the Japanese Technical Association of the Pulp and Paper Industry 2 (2): 33-35, 65b. [tekst jap.; abstrakt ang.]
• [21] Semkowicz Aleksander. 1948. „Introligatorstwo”. Kraków.
• [22] Sindall R. W. 1906. „Paper Technology”. London.
• [23] Surmiński Janusz. 1997. „Budowa i morfologia surowców i mas włóknistych”. Poznań.
• [24] Szajner Piotr. 2015. „Światowy rynek trzciny cukrowej”. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie 15(30) (2): 140-149.
• [25] Szwarcsztajn Edward. 1956. „Technologia mas celulozowych i papieru. Cz. 1. Surowce włókniste przemysłu celulozowo-papierniczego”. Łódź.
• [26] T. R. 1900. „Alfa”. Wszechświat 19 (32): 497-504.
• [27] Tymochowicz Mariola. 2017. „Słoma w kulturze tradycyjnej”. Studia Etnologiczne i Antropologiczne 17: 146-160.
• [28] Weiss H. B. 1952. „Jacob Christian Schäffer, 1718-1790. Clergyman, Entomologist, Papermaker, Scholar”. Journal of the New York Entomological Society 60 (4): 241-244.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).