Personal and structural security from the perspective of social sciences

• Autorzy: Netczuk-Gwoździewicz Marzena

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.8124

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The subject of the research presented in this publication is personal and structural security in terms of social sciences. The article characterizes the evolution of the concepts of personal and structural security in terms of social sciences. The category of security may be found in many fields of science and its individual disciplines. This makes security a polysemantic concept and acquires diverse meanings depending on science, discipline or practice [33]. In social sciences, it is situated within the area of needs and values. Consequently by comparing the above-discussed classifications of security approaches, one may reasonably conclude that the coupling between personal security (which directly concerns individual subjects - the person/individual) and structural security (which indirectly concerns those involved in social relations) has the dimension of a relationship with double connotations. In the case of certain security systems, when the individual’s sense of security (personal security) is affected by a threat, the effective functioning of the system (structural security) depends to a large extent on the ability to act of officers who may be considered as components of individual subsystems [29]. Their ability to act under threat (personal security) determines the effectiveness of the specific security system (structural security), and hence the sense of security of ordinary citizens who expect it to be restored (personal security). The state’s duties with respect to personal security of the citizens include not only their obligation to recognise hazards, prevent them and eliminate their consequences but also a special duty to take action to provide soldiers and officers with adequate equipment for their tasks, training, legal regulations and a system of support in the event of any injury to health [30]. In the latter area, it is imperative to have an effective medical and psychological support system organized, both before and after being assigned to particular tasks. It is also essential to ensure an adequate level of legal safety, indicating precise boundaries of powers and responsibilities to the entities obliged to perform safety tasks. The results of the analysis discussed in the publication allow making a presumption that the link between personal security (relating directly to individual entities - a person / an individual) and structural security (relating indirectly to entities involved in social relations) has the dimension of a relationship with double connotations.

PL

Przedmiotem badań przedstawionych w niniejszej publikacji jest bezpieczeństwo personalne i strukturalne w ujęciu nauk społecznych. W artykule dokonano charakterystyki ewolucji pojęć bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego w ujęciu nauk społecznych. Kategoria bezpieczeństwa występuje w wielu dziedzinach nauki i jej dyscyplinach. Dlatego bezpieczeństwo jest pojęciem polisemantycznym, ma wiele znaczeń zależnych od dziedziny nauki, jej dyscypliny albo praktyki [33]. W dziedzinie nauk społecznych jest ono sytuowane w obszarze potrzeb i wartości. Porównując zatem omówione wyżej klasyfikacje ujęć problematyki bezpieczeństwa, można zasadnie uznać, iż sprzężenie pomiędzy bezpieczeństwem personalnym (dotyczącym bezpośrednio indywidualnych podmiotów – osoby/jednostki ludzkiej) a strukturalnym (dotyczącym pośrednio podmiotów zaangażowanych w relacje społeczne) ma wymiar relacji o podwójnych konotacjach. W przypadku części systemów bezpieczeństwa, gdy indywidualne poczucie bezpieczeństwa (bezpieczeństwo personalne) doznaje uszczerbku wskutek zagrożenia, sprawne funkcjonowanie systemu (bezpieczeństwa strukturalnego) zależy w znacznej mierze od zdolności do działania funkcjonariuszy będących komponentami poszczególnych podsystemów [29]. Od ich zdolności do działania w warunkach zagrożenia (bezpieczeństwo personalne) zależy zatem efektywność działania określonego systemu bezpieczeństwa (bezpieczeństwo strukturalne), a tym samym poczucie bezpieczeństwa zwykłych obywateli oczekujących jego przywrócenia (bezpieczeństwo personalne). Obowiązki państwa w obszarze bezpieczeństwa personalnego obywateli obejmują więc nie tylko zobowiązania do rozpoznawania zagrożeń, zapobiegania im i usuwania ich skutków, ale również szczególny obowiązek podejmowania działań na rzecz zapewnienia żołnierzom i funkcjonariuszom adekwatnego do powierzonych zadań wyposażenia, szkoleń, uregulowań prawnych oraz systemu wsparcia w przypadku powstania jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu [30]. W tym ostatnim obszarze szczególne znaczenie ma organizacja efektywnego systemu wsparcia medycznego, psychologicznego zarówno przed skierowaniem do realizacji wyznaczonych zadań, jak i po ich zakończeniu. Istotne znaczenie ma także zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa prawnego, wskazującego podmiotom zobowiązanym do wykonywania zadań z zakresu bezpieczeństwa jednoznaczne granice uprawnień i obowiązków.

Słowa kluczowe

EN

security; structural and personal security; classification of approaches to security issues

PL

bezpieczeństwo; bezpieczeństwo strukturalne i personalne; klasyfikacje ujęć problematyki bezpieczeństwa

• Wydawca: Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 81
• Strony: 77--87
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz.

Twórcy

autor

Netczuk-Gwoździewicz Marzena

• Akademia Wojsk Lądowych we Wrocławiu Wydział Nauk o Bezpieczeństwie

• https://orcid.org/0000-0003-1742-1138

Bibliografia

• 1. Bobrow D.B., Złożoność problematyki braku bezpieczeństwa. Implikacje redefinicji pojęcia, [in:] Bobrow D.B., Haliżak E., Zięba R., Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku, Fundacja Studiów Międzynarodowych “Scholar”, Warsaw 1997.
• 2. Borkowski J., Socjologia i psychologia społeczna: zarys wykładu, Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2003.
• 3. Brzeziński M., Kategorie bezpieczeństwa, [in:] Sulowski S., Brzeziński M. (ed.), Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, Dom Wydawniczy Elipsa, Warsaw 2009.
• 4. Czaputowicz J., Bezpieczeństwo międzynarodowe – pojęcie, uwarunkowania, zakres, [in:] Czaputowicz J. (ed.), Bezpieczeństwo europejskie. Koncepcje, instytucje, implikacje dla Polski, Wydawnictwo Ararat, Warsaw 1997.
• 5. Drabik K., Bezpieczeństwo personalne i strukturalne, Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, Warsaw 2013.
• 6. Hobbes T., Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw 1954.
• 7. Hołyst B., Bezpieczeństwo. Ogólne problemy badawcze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2014.
• 8. Hyb L., Ochrona i bezpieczeństwo ludności w Unii Europejskiej, [in:] Jaskiernia J., Spryszak K. (ed.), Regionalne systemy ochrony praw człowieka 70 lat po proklamowaniu Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Osiągnięcia – bariery – nowe wzywania i rozwiązania, vol. II, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019.
• 9. Jasudowicz T., Prawo do bezpieczeństwa – próba rekonstrukcji substancji międzynarodowej chronionej, [in:] W. Bednarek, S. Pikulski (ed.), Prawne i administracyjne aspekty bezpieczeństwa osób i porządku publicznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000.
• 10. Kisiała K., Jezierski T., Holistyczne rozumienie problemów bezpieczeństwa [in:] J. Czapska, J. Widacki (ed.), Bezpieczny obywatel – bezpieczne państwo, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1998.
• 11. Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP, Akademia Obrony , Warsaw 2011.
• 12. Kitler W., Podstawowe kategorie bezpieczeństwa narodowego, [in:] Kitler W., Skrabacz A., Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Towarzystwo Wiedzy Obronnej, Warsaw 2010.
• 13. Konieczny J., Wprowadzenie do bezpieczeństwa biznesu, Wydawnictwo Konsalnet, Warsaw 2004.
• 14. Kopczewski M., Pellowski W., Rokiciński K., Współczesne zagrożenia bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych, Wrocław 2017.
• 15. Koziej S., Między piekłem a rajem. Szare bezpieczeństwo na początku XXI wieku, Wydawnictwo Marszałek, Toruń 2008.
• 16. Krzykowski P., Środowisko bezpieczeństwa globalnego a bezpieczeństwo obywatela, [in:] Drabik K., Żyła M. (ed.), Bezpieczeństwo personalne wobec współczesnych zagrożeń i wyzwań, Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, Warsaw 2017.
• 17. Kukułka J., Bezpieczeństwo międzynarodowe w Europie Środkowej po zimnej wojnie, Agencja Scholar, Warsaw 1994.
• 18. Lisiecki M, Kwiatkowska-Basałaj B., Pojęcie bezpieczeństwa oraz prognostyczny model jego zapewniania, [in:] Tyrała P. (ed.), Zarządzanie bezpieczeństwem, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 2000.
• 19. Lisiecki M., Bezpieczeństwo w ujęciu systemowym, [in:] Widacki J., Czapska J. (ed.), Bezpieczny obywatel – bezpieczne państwo, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1998.
• 20. Liśniewska H., Bezpieczeństwo personalne funkcjonariuszy wybranych grup dyspozycyjnych, [in:] Drabik K., Żyła M. (ed.), Bezpieczeństwo personalne wobec współczesnych zagrożeń, Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, Warsaw 2017.
• 21. Madej M., Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warsaw 2007.
• 22. Małecka-Łyczek M., Prawne i instytucjonalne uwarunkowania bezpieczeństwa lokalnego, [in:] Osierda A. (ed.), Bezpieczeństwo lokalne. Zagrożenia, integracja, strategia działania, Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała 2008, pp. 9–16; E. Moczuk, Postrzeganie bezpieczeństwa publicznego w środowisku lokalnym. Raport z badań sondażowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2003.
• 23. Marczuk K. P., Bezpieczeństwo wewnętrzne w poszerzonej agendzie studiów nad bezpieczeństwem (szkoła kopenhaska i human security), [in:] Sulowski S., Brzeziński M. (ed.), Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, Dom Wydawniczy Elipsa, Warsaw 2009.
• 24. Morawska E.H., Obowiązki pozytywne państwa prawnego. Uwagi na tle prawa do sądu, [in:] Instytucje prawa konstytucyjnego w dobie integracji europejskiej. Księga jubileuszowa dedykowana prof. Marii Kruk-Jarosz, Wydawnictwo Sejmowe, Warsaw 2009; Czepek J., Zobowiązania pozytywne państwa w sferze praw człowieka pierwszej generacji na tle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2009.
• 25. Paruch W., Trembicka K., Typologie systemów bezpieczeństwa w XIX i XX wieku, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1996.
• 26. Pieprzny S., Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie administracyjnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2007.
• 27. Rechlewicz W., Elementy filozofii bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo z perspektywy historii filozofii i filozofii polityki, Difin, Warsaw 2012.
• 28. Rokicki B., Psychologiczne problemy walki zbrojnej, [in:] Dyrda M.J. (ed.), Psychologia w wojsku, Agencja Wydawnicza “Egros”, Warsaw 1997.
• 29. Rokicki B., Psychologiczne uwarunkowania poczucia bezpieczeństwa uczestników operacji pokojowych, [in:] Kanarski L., Rokicki B., Świniarski J. (ed.), Bezpieczeństwo personalne i strukturalne wobec wyzwań współczesnego świata, Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej. Instytut Nauk Humanistycznych, Warsaw 2000.
• 30. Rydlewski G., Kształt systemu instytucjonalnego bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce, [in:] Sulowski S., Brzeziński M. (ed.), Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wy brane zagadnienia, Wydawnictwo Elipsa, Warsaw 2009.
• 31. Sarnecki P., Właściwość organów terenowych w sprawach porządku i bezpieczeństwa publicznego w nowej strukturze lokalnych władz publicznych, Instytut Spraw Publicznych, Warsaw–Kraków 1999.
• 32. Stańczyk J., Formułowanie kategorii pojęciowej bezpieczeństwa, FNCE Wydawnictwo, Poznań 2017.
• 33. Stańczyk J., Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warsaw 1996.
• 34. Sulowski S., O nowym paradygmacie bezpieczeństwa w erze globalizacji, [in:] Sulowski S., Brzeziński M.(ed.), Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Elipsa, Warsaw 2009.
• 35. Szmyd P., Bezpieczeństwo jako wartość, refleksja aksjologiczna i etyczna, [in:] Tyrała P. (ed.), Zarządzanie bezpieczeństwem, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 2000.
• 36. Świniarski J., Bezpieczeństwo w ujęciu aksjologicznym, [in:] Lisiecki M. (ed.), Zarządzanie bezpieczeństwem – wyzwania XXI wieku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej, Warsaw 2008.
• 37. Świniarski J., Kawalerski P., Drogi i bezdroża securitologii, Wojskowa Akademia Techniczna, Warsaw 2019.
• 38. United Nations Development Programme Team, Human Development Report 1994, New York–Oxford 1994.
• 39. Wiśniewski A., System bezpieczeństwa wewnętrznego RP – aspekty adaptacyjne w procesie transformacji, [in:] Tyrała P. (ed.), Zarządzanie bezpieczeństwem, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 2000.
• 40. Wiśniewski B., Bezpieczeństwo w teorii i badaniach naukowych, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, Szczytno 2011.
• 41. Wołpiuk W.J., Bezpieczeństwo państwa i pojęcia pokrewne. Aspekty konstytucyjnoprawne, [in:] Sokolewicz W. (ed.), Krytyka prawa. Niezależne studia nad prawem. Bezpieczeństwo, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, p. 184; Czaputowicz J., Bezpieczeństwo międzynarodowe. Współczesne koncepcje, PWN, Warsaw 2019.
• 42. Wrzosek M., Teoretyczne i praktyczne aspekty procesu oceny zagrożenia militarnego, Akademia Obrony Narodowej, Warsaw 2015.
• 43. Zięba R., Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego: koncepcje, struktury, funkcjonowanie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warsaw 2001.
• 44. Zięba R., Kategoria bezpieczeństwa w nauce o stosunkach międzynarodowych, [in:] Bobrov D.B., Haliżak E., Zięba R. (ed.), Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warsaw 1997.