Powstańmy bracia wszyscy wraz – udział polskich absolwentów Akademii Górniczej w Leoben w zmaganiach o niepodległość i odbudowę Ojczyzny

• Autorzy: Bernacka M. , Chomicki G.

Warianty tytułu

EN

Brothers Let’s All Stand Together – participation of the Polish graduates of the Mining Academy in Leoben in the struggle for independence and the reconstruction of their motherland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Z okazji jubileuszu odzyskania niepodległości artykuł przypomina postaci polskich inżynierów górniczych, uczestników zmagań o suwerenną Ojczyznę. Niektórzy walczyli o niepodległość z bronią w ręku, po czym podjęli trud integrowania i modernizacji przemysłu wydobywczego. Ważną rolę odgrywała grupa absolwentów Akademii Górniczej w Leoben z przełomu XIX i XX w., którzy brali czynny udział w procesie industrializacji ziem polskich. W wolnym już kraju pracowali w różnych gałęziach górnictwa, by potem doznać goryczy okupacyjnej klęski i poniewierki. Pozostali jednak wierni ideałom patriotycznym przyswojonym w leobeńskim stowarzyszeniu studenckim. Nierzadko, zaniedbując prywatne interesy, poświęcili się służbie dla kopalni i z determinacją starali się poprawić warunki pracy górników. Więzy koleżeństwa, przyjaźni i korporacyjnej solidarności pomagały im przetrwać ciężkie chwile.

EN

On the anniversary of Poland reclaiming independence, the article commemorates the Polish mining engineers who partook in the struggle for a free motherland. Many of them fought for independence with a gun in hand and afterwards participated in the effort to integrate and modernise the mining industry. A key role was played by the graduates of the Mining Academy in Leoben at the turn of the 20th century. They actively took part in the industrialisation process on the Polish land. After the country was freed they worked in various branches of the mining industry only to feel the bitterness of German occupation and ill-treatment shortly after. They, however, remained faithful to their patriotic ideals they had learnt in the Leoben student association. Often, neglecting their personal interest, they sacrificed themselves in service of the mine and were determined to improve the working conditions of the miners. The bonds of camaraderie, friendship and corporate solidarity allowed them to survive those difficult times.

Słowa kluczowe

PL

polskie korporacje studenckie; Leoben; górnictwo; Akademia Górnicza

EN

Polish student associations; Leoben; mining industry; Mining Academy

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 74, nr 10
• Strony: 5--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 79 poz., fot.

Twórcy

autor

Bernacka M.

autor

Chomicki G.

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii

Bibliografia

• [1] Archiwum Państwowe w Katowicach, zespół Kopalnia „Walenty-Wawel” nr 353/167.
• [2] ARMB - Archiwum Rodzinne Magdaleny Bernackiej - współautorki artykułu - materiały niepublikowane.
• [3] ARMB - Górski J. do Łukasiewicza S., Poznań 11.09.1911, rękopis.
• [4] ARMB - Fingerchut M. do Łukasiewicza S, Leoben 18.12.1914, rękopis.
• [5] ARMB - Machalica F. do Łukasiewicza S., linia frontu koło Gorlic 3.03.1915, rękopis.
• [6] ARMB - Mieczkowski L. do Łukasiewicza S., Meran 24.04.1915, rękopis.
• [7] ARMB - Plenkiewicz R. do Łukasiewicza S., Wolanka 1.06.1916, rękopis.
• [8] ARMB - Herman S. do Łukasiewicza S., Wiedeń 18.01.1917, rękopis.
• [9] ARMB - Różycka J. o swoim bracie, do Łukasiewicza S., 29.07.1917, rękopis.
• [10] ARMB - Blitek J. do Łukasiewicza S. z 1919 r., rękopis.
• [11] ARMB - Federowski W. do Łukasiewicza S., Leoben 11.07.1923, rękopis.
• [12] ARMB – Lacheta A. (dyrektor kopalni „Walenty-Wawel” ) do Łukasiewicz H., Ruda Śląska 07.11.1974., maszynopis.
• [13] BERNACKA M., CHOMICKI G. 2017 – Polacy-studenci Akademii Górniczej w Leoben w zmaganiach o wolność i odbudowę Ojczyzny. W: Anna Gołębiowska (red.) - Amor patriae nostra lex – Oblicza polskiej niepodległości w literaturze dokumentu osobistego, dydaktyce i edukacji historycznej. Uniwersytet Opolski, Opole.
• [14] BIAŁAS S., SZYBIŃSKI A. 1959 - Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie w latach 1919-1959. Kronika, t. I, Kraków, s. 22.
• [15] BRZOZOWSKI S.1988-89 - Roman Zygmunt Rieger. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Kraków, http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/roman-zygmunt-rieger [dostęp 13-08-2018].
• [16] CYGAN W.K. 2006 - Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik Biograficzny, Barwa i Broń , tom 1 (A-F), 2 (G-K), 3 (L-O), 4 (P-S) i 5 (Ś-Ż).
• [17] FINGERCHUT M. 1935 - Ś.p. Tadeusz Gawlik. „Przemysł Naftowy”. R. 10, nr 18, s. 543-544.
• [18] GRANICZNY M., WOŁKOWICZ K., URBAN H., WOŁKOWICZ S. 2010 - Wkład geologów polskich w odkrycia złóż surowców mineralnych Syberii i dalekiego wschodu. „Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego” nr 439, s. 475-490.
• [19] GRANICZNY M., KACPRZAK J., URBAN H., ZDANOWSKI A. 2015-Wybrane ośrodki edukacji górniczej i nauk o Ziemi w Europie Środkowej i ich związki z Polską, „Przegląd Górniczy” nr 6, s 64 – 71.
• [20] GÓRECKI J., SERMET E. 2008 - Tradycje górniczej karczmy piwnej. W: Zagożdzon P.P., Madziarz M. (red). Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury. Wrocław, s. 69-80.
• [21] https://historia.agh.edu.pl/wiki/Jan_Zara%C5%84ski
• [22] JAROS J. (red.) 1987 - Kopalnie w latach 1922 – 1939. Kopalnia „Walenty-Wawel”. W: Kopalnia Wawel 1752-1987, Katowice , s. 72-73.
• [23] JAROS J. 1977 - Musioł Karol Alojzy. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 22, s. 288.
• [24] JAROS J. 1978 - Dzieje polskiej kadry technicznej w górnictwie (1136 - 1976), Śląski Instytut Naukowy Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 136 i 180.
• [25] JAROS J. 1983 - Eugeniusz Podgórzec. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 27, s. 94-95.
• [26] JAROS J. 1984 - Różycki Gustaw Michał. W: Orłowski B. (red.) Słownik polskich pionierów techniki, Katowice, s. 518-519.
• [27] JAROS J. 1985 - Przedpełski Józef Antoni. W: Polski Słownik Biograficzny t. 28, s. 706 - 707, Kraków.
• [28] JAROS J. 1986 - Salamandra – pamięci Kolegów Górników, „Przegląd Górniczy” nr 11-12, s. 401.
• [29] JAROS J. 1987 – Józef Rażniewski. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 30, s. 682-683.
• [30] JAROS J. 1987 - Salamandra – pamięci Kolegów Górników (2), „Przegląd Górniczy” nr 11/12, s. 63.
• [31] JAROS J. 1988 - Salamandra – pamięci Kolegów Górników (3), „Przegląd Górniczy” nr 11-12, s. 37.
• [32] JAROS J. 1989 - Gustaw Różycki. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 32, s. 518-519.
• [33] JAROS J. 1992 - „Salamandra” – pamięci Kolegów górników, „Przegląd Górniczy” nr 11-12, s. 20-21.
• [34] JONTES G. 1982 - Zur Geschichte der polnischen Studentenschaft in Leoben. In: F. Posch F., Roth P. W. (red.) -Zeitschrift des Historischen Vereins für Steiermark, Graz, s. 137-139.
• [35] KARBOWIAK A. 1910 - Młodzież polska akademicka za granicą 1795- 1910, Kraków, s. 73.
• [36] KIRKOR-KIEDRONIOWA Zofia 1989 - Wspomnienia, cz. 3, Lata 1920 - 1932 oraz wspomnienia i notatki z Powstania Warszawskiego, Kraków – Wrocław.
• [37] KĘDZIERSKI J. 1965 - Stanisław Jasiński. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 11, Kraków, s. 54.
• [38] KOSSUTH S. 1964 - Polacy – słuchacze Akademii Górniczej w Leoben, Katowice.
• [39] KOWOLIK P 1998 - Marian Skup. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 38, Kraków, s. 511.
• [40] KOZŁOWSKI E. 1979 - Stanisław Paderewski. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 24, s. 803, Kraków.
• [41] KRAWCZYK J. 2007 - Leopold Wiktor Szefer (1881 - 1970), „Przegląd Górniczy” nr 12, s. 54 - 56.
• [42] KRAWCZYK J. 2011 - Leopold Wiktor Szefer. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 47, s. 595-597, Kraków.
• [43] LANDAU Z. 1976 – Antoni Mińkiewicz (Minkiewicz). W: Polski Słownik Biograficzny, t. 21, http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/antoni-minkiewicz-minkiewicz [dostęp 13-08-2018].
• [44] ŁOZA S. 1938 – Czy wiesz kto to jest?, Warszawa.
• [45] MALARA J. - Jak kształtowały się władze górnicze (maszynopis), http://www.gwarkowie.pl/pliki/jerzy-malara-1068.pdf [ dostęp 14-08-2018].
• [46] MAGIERA W. 2011 - Sierota ministrem. Józef Kiedroń 1879-1932, Czeski Cieszyn, s. 16.
• [47] MIŃSKI K. 1961 - Życiorysy nafciarzy, biogram nr 86, maszynopis w Bibliotece Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie.
• [48] Nekrolog: Roman Brzezowski, „Czasopismo Górniczo-Hutnicze”, 1916-17, nr 4, s. 124-125.
• [49] Nekrolog: Ś.p. inż. górn. Ludwik Mieczkowski, „Przegląd Górniczo-Hutniczy” 1931, nr 5, s. 309-10.
• [50] NIESTRAWSKI M. 2018 - Polskie Wojska Lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921), t. 1, Początki, organizacja, personel i sprzęt, s. 248 i 255.
• [51] NIESTRAWSKI M. 2013 - Stanisław Jasiński (1891-1932), pułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego, https://www.infolotnicze.pl/2013/07/22/stanislaw-jasinski/ [dostęp 11-05-2018].
• [52] NOCUŃ M. 2003 - Okruchy Pamięci, „Tygodnik Powszechny” nr 45.
• [53] PAWŁOWSKI F. 1998 - Samodzielni pracownicy naukowo-dydaktyczni Akademii Rolniczej w Lublinie w latach 1944-1996, Lublin.
• [54] Praca zbiorowa 1932 - Politechnika Lwowska, jej stan obecny i potrzeby, Lwów, s. 7 i 198. (Biblioteka Politechniki Krakowskiej).
• [55] Praca zbiorowa 1992 - 110 lat górniczych organizacji technicznych 1892- 2002, s. 193-194.
• [56] Praca zbiorowa 2000 - Chyrowiacy. Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo - Wychowawczego oo. Jezuitów w Chyrowie 1886-1939, oprac. L. Grzebień, J. Kochanowicz, J. Niemiec, Kraków, s. 348.
• [57] PRZEDPEŁSKI J. 1907 - Czytelnia Polska akademików górniczych w Leoben. [W:] Kamiński Z. (red) Pamiętnik I-go Zjazdu Polskich Górników Krakowie w roku 1906. Lwów, s. 209-214.
• [58] „Przegląd Górniczo-Hutniczy” 1922, nr 3, s. 273.
• [59] „Przegląd Górniczo-Hutniczy” 1923, nr 2, s. 167.
• [60] „Przegląd Górniczo-Hutniczy” 1924, nr 1, s. 98.
• [61] RAGUS E. 2007 - Przyczynki do historii Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa. Suplement do monografii, Katowice, s. 5-6.
• [62] ROTH P.W. 1990 - 150 Jahre Montanuniversität Leoben Aus ihrer Geschichte. Uniwersytet Loeben, Graz, s. 43 -76.
• [63] SAMUJŁO J. 1937 - J. Franciszek Brzezowski. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, s. 42, Kraków.
• [64] SAMUJŁO J. 1965 - Antoni Kamieński. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 11, s. 527, Kraków.
• [65] SOZAŃSKI J. 2000 - Inżynier Maksymilian Fingerchut. Wiek Nafty, Zeszyty Naukowo-Historyczne Muzeum Przemysłu Naftowego w Bóbrce, R. nr 4, s. 21.
• [66] STROJNOWSKA D., KLOCEK K. 2008 – Bracia Hniłkowie. Kraków.
• [67] SPRINGER R. 2013 - Gdzie twoje korzenie, Katowice, s. 57-58.
• [68] SZMIDTKE Z. 2012 - Stanisław Herman. W: Piłatowicz J. (red.) Słownik Biograficzny Techników Polskich, t. 22, Warszawa, s. 32-35.
• [69] WOJCIĘGOWSKA D., BERNACKA M. 2017 - Inżynier górniczy Józef Górski rodem z Borzejewa. W: Łożyński (red.), Sierakowskie Zeszyty Historyczne, t. 18, Sieraków, s. 129-156.
• [70] Wspomnienia obozowe M. Fingerchuta, rękopis, nr inw. 70673, Wspomnienia t. 40, s.1-7. Archiwum Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
• [71] Wspomnienie o Maksymilianie Fingerchucie jego córki Anny, rękopis, archiwalia rodzinne.
• [72] Wspomnienie o Marcelim Osadcy. „Przegląd Górniczo-Hutniczy” 1916-17, nr 1, s. 25.
• [73] WYSZCZELSKI L. 2006 - Wojsko polskie w latach 1918-1921, s. 157.
• [74] WYSZCZELSKI L. 2008 - Polska myśl wojskowa 1918-1939 na tle dokonań światowych. W: Zieliński J. (red.), 90 lat polskiego lotnictwa wojskowego – wyzwania przyszłości, Dęblin, s. 21.
• [75] ZAKRZEWSKI S. 1912 - Organizacja akademickiej młodzieży górniczej. W: Kamiński Z. (red.), Pamiętnik II Zjazdu Polskich Górników i Hutników we Lwowie w roku 1911. Lwów, s. 95-103.
• [76] ZECHENTER W. 1931 - Dlaczego należy być przyjacielem harcerstwa. W: 10-lecie Harcerstwa w Jaworznie 1921-1931, Kraków, s. 32.
• [77] Zjazd koleżeński członków Czytelni Polskiej akademików górniczych w Leoben i zebranie górniczo-hutnicze, Kraków, 6 – 8 października 1900. Drohobycz, Drukarnia A. H. Żupnika, http://winntbg.bg.agh.edu.pl/skrypty2/0185/ [dostęp: 31-05-2017].
• [78] ŻÓŁKOWSKA-KĄDZIELOWA T. 2013 - Żółkowscy, Warszawa.
• [79] Życiorysy profesorów i asystentów AGH w Krakowie, zeszyt specjalny wydany nakładem uczelni, Kraków 1965, s. 36-37.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).