Transformations taking place in the dairy sector in Poland in the years 1995–2020®

• Autorzy: Wiza Paulina Luiza

Warianty tytułu

PL

Przekształcenia zachodzące w sektorze mleczarskim w Polsce w latach 1995–2020®

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Polish dairy sector is subject to constant adjustment processes due to significant political events that took place in 1989–2020. The first was the systemic transformation, the consequences of which are visible in the entire Polish economy, the second was the accession to the European Union, and the third was the abolition of production quotas in 2015 and the Covid-19 pandemic lasting from March 2020. In the preparation of the article, literature on the subject was used, reports published by the Central Statistical Office in statistical yearbooks of agriculture and industry, as well as reports published by the Institute of Agricultural and Food Economics (IERiGŻ-PIB) in Warsaw, which were used to describe the causes and effects of phenomena occurring in the dairy sector in Poland in the years 1995-2020. The article uses simple descriptive and cause-effect methods. Based on the conducted analyzes, it was found that the integration with the EU resulted in the rebuilding of the institutional environment for agri-food producers and processors. Among all agricultural markets, the most dynamic changes took place in the dairy sector. It was related to extensive intervention mechanisms on the milk market in the EU, which limiting production and applying a wide range of subsidies for farmers.

PL

Polski sektor mleczarski podlega ciągłym procesom dostosowawczym ze względu na istotne wydarzenia polityczne, które miały miejsce w latach 1989–2020. Pierwszym z nich była transformacja ustrojowa, której konsekwencje są widoczne w całej polskiej gospodarce, drugim akcesja do Unii Europejskiej, zaś trzecim zniesienie kwotowania produkcji w 2015 roku oraz pandemia Covid-19 trwająca od marca 2020 roku. W opracowaniu artykułu wykorzystano literaturę przedmiotu, raporty publikowane przez GUS w rocznikach statystycznych rolnictwa i przemysłu, a także raporty publikowane przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ-PIB) w Warszawie, które posłużyły do opisania przyczyn i skutków zjawisk zachodzących w sektorze mleczarskim w Polsce w latach 1995-2020. W artykule zastosowano proste metody opisowe i przyczynowo-skutkowe. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że integracja z UE spowodowała przebudowanie otoczenia instytucjonalnego dla producentów i przetwórców rolno-żywnościowych. Spośród wszystkich rynków rolnych najbardziej dynamiczne zmiany zachodziły w sektorze mleczarskim, było to związane z rozbudowanymi mechanizmami interwencyjnymi na rynku mleka w UE, przejawiającymi się m.in. limitowaniem produkcji oraz stosowaniem szerokiego wachlarza dopłat dla rolników.

Słowa kluczowe

EN

dairy sector; market analysis; production concentration; effects of Covid-19; forecast

PL

sektor mleczarski; analiza rynku; koncentracja produkcji; koncentracja przetwórstwa; skutki Covid-19; prognoza

• Wydawca: Wyższa Szkoła Menadżerska
• Czasopismo: Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego
• Rocznik: 2021
• Tom: nr 1
• Strony: 95--105
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., fig., rys., tab.

Twórcy

autor

Wiza Paulina Luiza

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0003-2355-9811

Bibliografia

• [1] Biuletyn Informacyjny ARR nr 4, 2009.
• [2] CZAKOWSKI D. 2013. „Rynek mleka przed i po akcesji Polski do Unii Europejskiej : kierunki zmian”(Milk Market before and after Polish Accession to the European Union : Directions of Changes).” Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 15 (4): 94–99.
• [3] EUROSTAT 2021. [https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/apro_mk_farm/default/table?lang=en], [online access: 10.02.2021].
• [4] FALKOWSKI J., J. KOSTROWICKI. 2001. Geografia rolnictwa światowego. Warszawa: PWN.
• [5] FIRLEJ K. 2014. Kierunki i perspektywy rozwoju wybranych branż przemysłu rolno-spożywczegow Polsce. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.ISBN: 048/WE-KSZ/01/2014/S/4244.
• [6] FOOD FORESIGHT. 2020. “Food Foresight: Impactof COVID-19 on the agri-food sector in Centraland Eastern Europe”, [https://www.eitfood.eu/food–foresight], [online access: 10.02.2021].
• [7] GORYNIA M., B. JANKOWSKA. 2011. Wejście Polski do strefy euro a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonalizacja polskich przedsiębiorstw.Warszawa: Difin.
• [8] GRODEA M. 2016. “Milk processing and collectionin Romania – an analysis across regions. Agrarian Economy and Rural Development – Realitiesand Perspectives for Romania.” 7th Edition of theInternational Symposium. The Research Institutefor Agricultural Economy and Rural Development(ICEADR). Bucharest: 196–201.
• [9] GUS 2021. [https://stat.gov.pl/], [dostęp. 19.09.2019].
• [10] HAMULCZUK M., S. STAŃKO. 2009. Ekonomiczne skutki likwidacji kwot mlecznych w Unii Europejskiej – wyniki symulacji z wykorzystaniem modelu Agmemod. Zag. Ekon. Roln., nr 4: 11–13.
• [11] JUDZIŃSKA A., W. ŁOPACIUK. 2012. Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na zmiany w rolnictwie.Warszawa: IERiGŻ-PIB: 12–29.
• [12] KASZTELAN P. 2008. Kwotowanie produkcji mleka – stan obecny oraz perspektywa likwidacji.Zesz. Nauk. SGGW w Warszawie, seria Problemy Rolnictwa Światowego, t. 4(XIX), Warszawa: Wyd.SGGW: 229–230.
• [13] KIRYLUK-DRYJSKA E., A. BAER-NAWROCKA.2013. „Międzynarodowa konkurencyjność polskich produktów mleczarskich w warunkach liberalizacji rynku mleka. (International competitivenessof Polish dairy products in the conditions ofmilk market liberalization)”.Gospodarka Narodowa 3(259): 101–118.
• [14] ŁUKASIŃSKI W. 2006. „Rynek mleka i jego przetworów w Polsce w latach 1989–2005 (The Milk Market and Its Products in Poland in 1989–2005).”Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 3 (48): 118–128.
• [15] MALAK-RAWLIKOWSKA A. 2014. Dairy production developments and farm strategies in Poland,[w:] A. Kupers, A. Rozstalnyy, G. Keane (red.), Cattle husbandry in Eastern Europe and China. Structure,development paths and optimisation, Wageningen:99–113.
• [16] MICHNA W. 2011. „Dotychczasowe próby restrukturyzacji wsi i rolnictwa”, [W:] W. Michna, K. Firlej,K. Wierzbicki, (red.), Wybrane problemy wizji rozwoju wsi i rolnictwa w pierwszej połowie XXI wieku.Warszawa: IERiGŻ–PIB: 12–14.
• [17] MIERZWA D. 2009. „Polskie mleczarstwo w warunkach globalizacji.” Roczniki Naukowe SERiA XI(3):252.
• [18] NIEŻURAWSKI L. 1993. Ekonomika i organizacja przemysłu spożywczego. Toruń: Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
• [19] NOWAK M. M. 2016. „Baza surowcowa przemysłu mleczarskiego w ujęciu regionalnym.” SERiA, XVIII(5): 189–196.
• [20] OBIDZIŃSKA E. 2001. „Branża mleczarska.” Boss-Rolnictwo, nr 23(594).
• [21] PARZONKO A. 2013. „Globalne i lokalne uwarunkowania rozwoju produkcji mleka. (Global and localconditions for the development of milk production)”.Rozprawy Naukowe i Monografie. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, nr 426:1–216.
• [22] PIETRZAK M., P. SZAJNER. 2006a. „Przetwórstwo,handel i spożycie mleka i produktów mlecznych w Polsce w latach 2003–2005 oraz prognozowane kierunki zmian.” Rocz. Nauk Rol., seria G, t.93, z. 1: 92–93.
• [23] PIETRZAK M., P. SZAJNER. 2006b. „Raport o stanie i perspektywach rozwoju branży mleczarskiej w Polsce.”, [w:] Raport o stanie i perspektywach przemysłu rolno-żywnościowego, Rada Gospodarki Żywnościowej, Warszawa, 217–279.
• [24] RAPORT IERIGŻ-PIB. 2008. „Programy Wieloletnie 2005–2009”, nr 101.
• [25] RASZ H. 2009. „Rynek mleka w latach 2004–2009.”Biuro Analiz Sejmowych (BAS), nr 16 (24): 1–14.ISSN 1899–1114.
• [26] ROMAN M. 2014. „Zmiany w produkcji i przetwórstwie mleka po przystąpieniu polski do Unii Europejskiej.(Changes in the Production and Processingof Milk after the Polish Accession to the EuropeanUnion). Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 16 (3): 259–264.
• [27] Rynek mleka – stan i perspektywy. 1999–2020: Analizy Rynkowe. nr 16–59, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• [28] SEREMAK-BULGE J. (RED.). 2005. „Rozwój rynku mleczarskiego i zmiany w jego funkcjonowaniuw latach 1990–2005.” IERiGŻ, Warszawa, 111.
• [29] SMOLEŃSKI Z. 1998. „Przeobrażenia spółdzielni mleczarskich i koncepcje nowych zasad statutowych oraz symulacyjne scenariusze rozwoju popytu i podaży produktów mleczarskich.” [w:] E. Skawińska(red.), Uwarunkowania rozwoju mleczarstwa polskiegow procesie integrowania Polski z Unią Europejską,Tom II – konkurencyjność i perspektywy, Toruńska Szkoła Zarządzania, Toruń.
• [30] SZCZEPANIAK I., Ł. AMBROZIAK., J.DROŻDŻ. 2020. „Wpływ pandemii COVID-19 na przetwórstwo spożywcze i eksport rolno-spożywczy Polski. (Impact of the COVID-19 pandemic on foodprocessing and Polish agri-food exports).” Ubezpieczeniaw Rolnictwie – Materiały i Studia, 1(73): 117–139, DOI: 10.48058/urms/73.2020.3.
• [31] SZNAJDER M. 1999. Ekonomia Mleczarstwa. Poznań:Wyd. Akademii Rolniczej w Poznaniu.
• [32] ŚMIGIELSKA D. 2021. „Rynek mleka I/2021.(Milkmarket I/2021)”. Warszawa: Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka.
• [33] WIGIER M. 2012. Wpływ instrumentów WPR na polską gospodarkę żywnościową. [W:] A. Kowalski,M. Wigier, M. Dudek (red.), Konkurencyjność gospodarki żywnościowej w warunkach globalizacji i integracji europejskiej. Warszawa: IERiGŻ-PIB: 82–83.
• [34] https://www.wrp.pl/zniesienie–kwot–mlecznych–sprzyja–rozwojowi–produkcji–mleka–polsce/ [onlineaccess: 10.02.2021].
• [35] https://pfhb.pl/aktualnosci/prognozy–na–2021–r [onlineaccess: 10.02.2021].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).