Structure of areas of greenery within Cracow’s city blocks: Historical transitions and contemporary development in the context of adaptation to climate change

• Autorzy: Zachariasz Agata , Jopek Dorota , Kochel Laura

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK68SGREENERY

Warianty tytułu

PL

Struktura terenów zieleni w obrębie kwartałów zabudowy śródmiejskiej Krakowa – historyczne przemiany i współczesne zagospodarowanie w kontekście dostosowania do zmian klimatu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Urban greenery is not limited to parks and public gardens, but also singular trees, green roofs, walls that beneficially affect the city’s natural environment and minimize climate change consequences. This paper discusses the green areas of Cracow’s Old Town, an area of medieval origin, compact urban form, surrounded by a park (Planty) established at the site of demolished fortifications. It depicts the structure of the development of its town blocks while accounting for the presence of greenery. Comparative studies were performed based on data included in a catalog of gardens from central Cracow from 1997, developed by a team led by Janusz Bogdanowski, compared with the present-day state. The study assessed changes in the structure, use and accessibility of greenery, while accounting for applicable planning provisions and potential for alterations. The asset pool of biologically active areas was identified and the varieties and types of greenery present in the area were presented, which enabled the demonstration of the extent of its transformation and the potential for its expansion.

PL

Zieleń miejska to obecnie nie tylko parki i skwery, lecz także pojedyncze drzewa, zielone dachy, ściany, które korzystnie wpływają na środowisko przyrodnicze miasta i minimalizują skutki zmian klimatycznych. W artykule rozważano tereny zieleni Starego Miasta w Krakowie, obszaru o średniowiecznym rodowodzie, zwartej formie urbanistycznej, okolone parkiem (Planty) założonym w miejscu wyburzonych fortyfikacji. Pokazano strukturę kształtowania bloków urbanistycznych z uwzględnieniem obecności zieleni. Studia porównawcze przeprowadzono na podstawie danych zawartych w katalogu ogrodów centrum Krakowa z roku 1997, opracowanym przez zespół pod kierunkiem Janusza Bogdanowskiego, zestawionych ze stanem współczesnym. Oceniono zmiany zachodzące w strukturze i użytkowaniu zieleni oraz dostępności do niej, uwzględniono aktualne zapisy planistyczne oraz możliwość potencjalnych przekształceń. Określono zasób terenów biologicznie czynnych, ukazano rodzaje i typy zieleni występującej na badanym obszarze, co pozwoliło zobrazować stopień jego przekształceń i możliwości jego powiększenia.

Słowa kluczowe

EN

historical urban layout; greenery in block development; types of greenery and accessibility; block gardens; climate change

PL

historyczny układ urbanistyczny; zieleń w zabudowie kwartałowej; rodzaje zieleni; dostępność; ogrody śródblokowe; zmiany klimatyczne

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 68S
• Strony: 137--148
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Zachariasz Agata

• Faculty of Architecture, Cracow University of Technology

• https://orcid.org/0000-0002-9985-3083

autor

Jopek Dorota

• Faculty of Public Economy and Administration, Cracow University of Economics

• https://orcid.org/0000-0003-1504-771X

autor

Kochel Laura

• Faculty of Public Economy and Administration, Cracow University of Economics

• https://orcid.org/0000-0002-8909-2444

Bibliografia

• Archival materials / Archiwalia
• 1. Bogdanowski Janusz, “Karty katalogowe ogrodów”, Kraków 1975–1978, Archives of the Lesser Poland Voivodeship Conservator of Monuments (WMKZ).
• 2. Bogdanowski Janusz, “Ogrody śródblokowe Krakowa. Klasyfikacja i optymalizacja użytkowania”, Biuro Rozbudowy Krakowa 1979, typescript, Archives of the Lesser Poland Voivodeship Conservator of Monuments (WMKZ).
• Secondary sources / Opracowania
• 3. Bogdanowski Janusz, Problemy urbanistycznej rewaloryzacji zabudowy mieszkaniowej z przełomu XIX i XX w. na przykładzie Krakowa, “Ochrona Zabytków” 1980, vol. 33, No. 2.
• 4. Borowiejska-Birkenmajerowa Maria, Kształt średniowiecznego Krakowa, Kraków 1975. Kraków. Studia nad rozwojem miasta, ed. Jan Dąbrowski, Kraków 1957.
• 5. Kochel Laura, Kształtowanie krajobrazu w opracowaniach planistycznych na przykładzie Berlina, doctoral dissertation prepared at the Cracow University of Technology, 2019.
• 6. Krasnowolski B., Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, [in:] Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, ed. J. Wyrozumski, Kraków 2007, p. 357–426.
• 7. Krasnowolski Bogusław, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, p. 1, cz. 2, Kraków 2004.
• 8. Luchter Bogusław, Przemiany użytkowania ziemi w centralnej części Krakowa – byłej dzielnicy katastralnej Śródmieście w latach 1992–2012, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2014, No. 6 (930).
• 9. Łukacz Marek, Średniowieczne domy lokacyjnego Krakowa, “Czasopismo Techniczne” 2011, No. 7–A.
• 10. Motak Maciej, Historia rozwoju urbanistycznego Krakowa w zarysie: podręcznik dla studentów szkół wyższych, Kraków 2019.
• 11. Nature-Based Solutions to Climate Change Adaptation in Urban Areas. Theory and Practice of Urban Sustainability Transitions, ed. N. Kabisch, H. Korn, J. Stadler, A. Bonn, Cham 2017.
• 12. Parki i ogrody Krakowa w obrębie Plant z Plantami i Wawelem. Katalog parków i ogrodów w Polsce, vol. 1, ed. J. Bogdanowski, Warszawa 1997.
• 13. Zachariasz Agata, Zielony Kraków: dla przyjemności i pożytku Szanownej Publiczności, Kraków 2019.
• Legal acts / Akty prawne
• 14. Der Biotopflächenfaktor als ökologischer Kennwort Grundlagen zur Ermitttlung und Zielgrößenbestimmung Auszug, Landschaft Planen §Bauen, Berlin 1990.
• 15. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 IV 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. 2002, No. 75, item 690 as amended.
• 16. Uchwała Nr CXV/1547/10 Rady Miasta Krakowa z 3 XI 2010 w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą Park Kulturowy Stare Miasto.
• 17. Uchwała Nr XII/131/11 Rady Miasta Krakowa z 13 IV 2011 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru “Stare Miasto”.
• 18. Uchwała Nr XLII/544/12 Rady Miasta Krakowa z 4 IV 2012 w sprawie zatwierdzenia “Planu ochrony Parku Kulturowego Stare Miasto w Krakowie”.
• 19. Ustawa z 23 VII 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2018, item 2067 as amended.
• Electronic sources / Źródła elektroniczne
• 20. Kraków w liczbach, https://www.bip.krakow.pl/?m-mi=6353.
• 21. Plan adaptacji miasta Krakowa do zmian klimatu do roku 2030 (MPA), https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=114317.
• 22. Uchwała Rady Naukowej Instytutu Ochrony Przyrody PAN na temat zieleni miejskiej Krakowa, https://naukadlaprzyrody.pl/2020/12/12/uchwala-rady-naukowej-iop-pan-na-temat-zieleni-miejskiej-krakowa/.
• Press publications / Publikacje prasowe
• 23. Kursa Magdalena, Czy papież Franciszek pomoże w otwarciu klasztornych ogrodów w centrum Krakowa?, “Gazeta Wyborcza”, 11 III 2021.