Zmienność litologiczna łupku miedzionośnego w obniżeniach reliefu białego spągowca w rejonie złóż rud miedzi Rudna i Sieroszowice

• Autorzy: Sokalska A.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0010.0112

Warianty tytułu

EN

Lithological variability of the Kupferschiefer in depressions of the Weissliegend relief in the area of the Rudna and Sieroszowice copper deposits

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki analiz przestrzennego zróżnicowania pionowego następstwa odmian litologicznych łupku miedzionośnego na obszarze trzech depresji stropu białego spągowca w granicach centralnej i północnej części złóż rud miedzi Rudna i Sieroszowice. Wyróżniono następujące odmiany litologiczne łupku: smolisty (ilasto-organiczny), ilasty i dolomityczny. W celu graficznej wizualizacji zmienności pionowych następstw wykonano zestawienia własnych profili litologicznych oraz profili pozyskanych z bazy danych KGHM wzdłuż 13 wyznaczonych linii przekrojowych. Próbki z profili własnych poddano analizie makroskopowej. Wyróżniono osiem typów pionowych następstw odmian litologicznych łupku, a następnie przeanalizowano częstość ich występowania wzdłuż linii przekrojowych i w poszczególnych strefach depresji. Na tej podstawie zarówno w profilach własnych, jak i kopalnianych stwierdzono najczęstsze sekwencje łupku smolistego z łupkiem dolomitycznym. W profilach przeanalizowanych przez autorkę dominowała sekwencja modelowa, zbudowana z łupku smolistego, ilastego i dolomitycznego oraz następstwo łupku smolistego i ilastego. Obecność takich profili stwierdzono wzdłuż czterech linii przekrojowych na obu skłonach Północnej Elewacji Rudnej, co wskazuje na lokalną zależność litologii od lokalizacji w obrębie depresji. Wystąpienia kilku profili z sekwencjami nietypowymi mogą sugerować większą zmienność warunków sedymentacji w usytuowanej najdalej w kierunku północno-wschodnim Depresji Tarnówka.

EN

The paper presents analyses of spatial diversity of the Kupferschiefer lithologies in the area of three top surface depressions of the Weissliegend relief in the central and northern part of the Rudna and Sieroszowice copper deposits. These are organic-rich (pitchy) shale, clay shale, and dolomitic shale. Sequences of author’s own lithological profiles and those received from the KGHM database were analyzed along 13 cross-section lines. Macroscopic studies were conducted on samples from author’s profiles. Eight types of lithological successions were distinguished and then the frequency of their occurrence along each cross-section and depression was analyzed. The most common sequence with organic-rich and dolomitic shale is observed both in author’s profiles as well as in the profiles received from the mine. In the profiles tested by the author, the dominant configurations were (1) organic-rich shale, clay shale and dolomitic shale (model sequence) and (2) organic-rich shale and clay shale. Such assemblages were observed in four cross-section lines on both slopes of the Northern Rudna Elevation, which suggests a local dependence between different lithological successions of shale and their location in the depression zones. Occurrences of a few profiles with non-standard shale sequences may suggest wider variability of sedimentation conditions in the north-easternmost Tarnówek Depression.

Słowa kluczowe

PL

łupek miedzionośny; depresja stropu białego spągowca; odmiany litologiczne; następstwa litologiczne; złoża miedzi Rudna i Sieroszowice

EN

Kupferschiefer; Weissliegend top surface depression; lithology; lithological succession; Rudna and Sieroszowice mines

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 468
• Strony: 199--208
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sokalska A.

• KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe, Zakład Geologii, ul. gen. W. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

Bibliografia

• 1. BŁASZCZYK J.K., 1981 — Wpływ paleomorfologii stropu białego spągowca na zmienność facjalną serii złożowej w Zagłębiu Lubińskim. Geol. Sud. 16, 1: 195–217.
• 2. BŁASZCZYK J.K., 1982 — Dwudzielność facjalna serii węglanowej w najniższych częściach dolnego cechsztynu w Lubińskim Zagłębiu Miedziowym. Rudy i Met. Nieżel., 4: 151–156.
• 3. HARAŃCZYK C., 1967 — Pozycja facjalna cechsztyńskich ołowionośnych łupków ilastych. Prz. Geol., 5: 545–550.
• 4. JAROSZ J., ZALESKA M., 1977 — Piaskowiec anhydrytowy w złożu rud miedzi Rudna. Rudy i Met. Nieżel., 12: 664–668.
• 5. JERZYKIEWICZ M., KIJEWSKI P., MROCZKOWSKI J., TEISSEYRE A.K., 1976 — Geneza osadów białego spągowca monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudet., 11, 1: 57–90.
• 6. KACZMAREK W., 2006 — Zróżnicowanie mineralizacji miedziowej a wykształcenie litologiczne białego spągowca w kopalniach LGOM. [pr. doktor.], niepubl. UWr, Wrocław.
• 7. KACZMAREK W., ROŻEK R., ŚLIWIŃSKI W., 2005 — Zależność występowania bilansowego okruszcowania miedziowego od wykształcenia litologicznego serii złożowej w LGOM (Monoklina przedsudecka). Kwart. IGSMiE PAN, 21, 1: 217–229.
• 8. KACZMAREK W., ŚLIWIŃSKI W., ROŻEK R., SUCHAN J., 2004 — Ore mineralisation of anhydritic sandstones in the Rudna Mine. Pr. Specjalne PTM, 24: 211–214.
• 9. KONSTANTYNOWICZ–ZIELIŃSKA J., 1990 — Petrografia i geneza łupków miedzionośnych monokliny przedsudeckiej. Rudy i Met. Nieżel., 5/6: 128–138.
• 10. OSZCZEPALSKI S., 1985 — Sedymentacja utworów cechsztyńskich wapienia podstawowego w rejonie Wrocławia. Prz. Geol., 33, 4: 192–199.
• 11. OSZCZEPALSKI S., 1988 — Środowisko sedymentacji cechsztyńskiego łupku miedzionośnego w południowo–zachodniej Polsce. Prz. Geol., 36, 4: 223–230.
• 12. OSZCZEPALSKI S., 1989 — Kupferschiefer in southwestern Poland: sedimentary environments, metal zoning, and ore controls. W: Sediment–hosted stratiform copper deposits (red. R.W. Boyle i in.). Geol. Ass. Can. Spec. Pap., 36: 571–600.
• 13. OSZCZEPALSKI S., 2007 — Paleogeografia obszaru złożowego monokliny przedsudeckiej. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A. (red. A. Piestrzyński i in.): 104–107. Wyd. II. KGHM Cuprum Sp. z o.o., Lubin.
• 14. OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., 1983 — Miedzionośność utworów permu na obszarze przylegającym do złoża Lubin–Sieroszowice. Prz. Geol., 31, 7: 437–443.
• 15. OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., 1987 — Paleogeography and sedimentary model of the Kupferschiefer in Poland. W: The Zechstein facies in Europe (red. T.M. Peryt): 189–205. Springer, Heidelberg.
• 16. PERYT M., OSZCZEPALSKI S., 2007 — Stratygrafia serii złożowej. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A. (red. A. Piestrzyński i in.): 108–111. Wyd. II. KGHM Cuprum Sp. z o.o., Lubin.
• 17. RYDZEWSKI A., ŚLIWIŃSKI W., 2007 — Litologia skał złożowych. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A. (red. A. Piestrzyński i in.): 111–115. Wyd. II. KGHM Cuprum Sp. z o.o., Lubin.
• 18. SALSKI W., 1968 — Charakterystyka litologiczna i drobne struktury łupków miedzionośnych monokliny przedsudeckiej. Kwart. Geol., 12, 4: 855–871.
• 19. ŚLIWIŃSKI W., 2000 — Rozwój mineralizacji miedziowej w utworach permu monokliny przedsudeckiej – uwarunkowania sedymentacyjno-diagenetyczne. Acta Univ. Wratisl., 2197, Pr. Geol.-Miner., 68: 7–36.
• 20. ŚLIWIŃSKI W., KACZMAREK W., 2004 — Piaskowce anhydrytowe a rozmieszczenie mineralizacji miedziowej w LGOM. W: Mat. Konf. Polska Konferencja Sedymentologiczna; VIII Krajowe Spotkanie Sedymentologów, Zakopane.
• 21. ŚLIWIŃSKI W., KACZMAREK W., 2006 — Morfologia elewacji stropu białego spągowca w LGOM. W: Mat. Konf.: II Polska Konferencja Sedymentologiczna; IX Krajowe Spotkanie Sedymentologów, Zwierzyniec.
• 22. WEDEPOHL K.H., 1964 — Untersuchungen am Kupferschiefer in Nordwestdeutschland: Ein Beitrag zur Deutung der Genese bituminoser Sedimente. Geochim. et Cosmochim. Acta, 28: 305–364.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).