Zanim powstało Polskie Towarzystwo Fizyczne

• Autorzy: Wróblewski Andrzej Kajetan
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule ukazano proces, który doprowadził do założenia Towarzystwa Fizycznego w Warszawie w styczniu 1919 roku. Zanim do tego doszło aktywność fizyków koncentrowała się wokół Koła Matematyczno-Fizycznego, Towarzystwa Kursów Naukowych i Pracowni Radiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a od listopada 1915 roku także w odrodzonym uniwersytecie i politechnice w Warszawie. Przedstawiono głównych aktorów wydarzeń, dzięki którym w kwietniu 1920 roku powstało Polskie Towarzystwo Fizyczne. Setną rocznicę jego utworzenia będziemy obchodzić w kwietniu 2020 roku na Nadzwyczajnym Zjeździe Fizyków Polskich w Warszawie.

Słowa kluczowe

PL

Koło Matematyczno-Fizyczne; Towarzystwo Kursów Naukowych i Pracowni Radiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; historia PTZ

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
• Czasopismo: Postępy Fizyki
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 70, z. 3
• Strony: 2--10
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys.

Twórcy

autor

Wróblewski Andrzej Kajetan

• Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego

Bibliografia

• [1] Sprawozdania z posiedzeń Koła Matematyczno-Fizycznego w Warszawie, red. przez L. Zarzeckiego. Rok 1906/7. Dodatek do tomu X „Wiadomości Matematycznych” i w tomach kolejnych.
• [2] Z dziejów rozwoju ûzyki. Wypisy z dzieł oryginalnych zebrali i przełożyli M. Grotowski, St. Landau, M. Sadzewiczowa i W. Werner, Warszawa, t.1 1913, t.2 1914.
• [3] W. Piotrowski, Koło Matematyczno-Fizyczne w Warszawie 1905–1915, Przegląd Historyczno-Oświatowy 32, nr 1, 39–54 (1989); K. Wuczyńska, Koło Matematyczno-Fizyczne w Warszawie a reforma nauczania matematyki i fizyki na początku XX wieku, Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiad. Mat. 20, 183–188 (1978).
• [4] Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej. Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych 1906–1916, praca zbiorowa pod red. Stanisława Orłowskiego, Warszawa 1917; [Towarzystwo Kursów Naukowych zmieniło nazwę na Wolna Wszechnica Polska dopiero w 1919.}
• [5] I. Stroński, Jan Kazimierz Danysz, Postępy Fizyki 5, 473–480 (1954).
• [6] J. Danysz, Sur les rayons beta de la famille du radium, C. 153, 339–341, 1066–88 (1911).
• [7] W. Billig, W dwudziestą rocznicę śmierci Ludwika Wertensteina, Postępy Fizyki 16, nr 6, 627–629 (1935).
• [8] J. Danysz i L. Wertenstein, Próba oddziaływania za pomocą promieni α na szybkość przemian promieniotwórczych, Sprawozdania TNW 7, 546–555 (1914); ci sami: Essai d’accélération des transformations radioactives, C. 161, 784 (1915).
• [9] J. J. Boguski, Jan Kazimierz Danysz, Sprawozdania TNW 7, 661–663 (1914); L. Wertenstein, Prace naukowe ś.p. Jana Danysza, tamże, 664–672 (1914).
• [10] L. Wertenstein, Ś.p. Jana Danysza praca ostatnia: ładunek promieni beta Ra B i C, Sprawozdania TNW 9, 929–952 (1916).
• [11] Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, rok IX, 1916; Rok X, 1917.
• [12] T. Manteuòel, Uniwersytet Warszawski w latach 1915/16–1934/35. Kronika, Warszawa 1936; Politechnika Warszawska 1915–1965, pod red. Eugeniusza Olszewskiego, PWN Warszawa 1965.
• [13] A. Zawadzki: Ś.p. prof. dr Marian Grotowski, Postępy Fizyki 2, 1–5 (1951); Marian Grotowski (8 IX 1882–28 I 1951),s. 51–53 w: J. Kita, S. Pytlas, Profesorowie Uniwersytetu Łódzkiego w latach 1945–1994. Pro memoria, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1995.
• [14] Z dziejów rozwoju ûzyki... patrz [2]. fi
• [15] Używał on początkowo takiej właśnie formy swego nazwiska i tak figuruje w pierwszych spisach wykładów uczelni warszawskich; następnie stopniowo pisał się jako Kowalski-Wierusz, a potem Wierusz-Kowalski. E. Stenz: Józef Wierusz Kowalski, Mathesis Polska 3, 1–4 (1928); L. Klecki: Ś.p. Józef Wierusz Kowalski, Sprawozdania PTF 4, 1–10 (1929) – zawiera bibliografię jego publikacji; J. Specht: Wśród fizyków polskich, 99–106, Lwów 1938; Alfons Kawski, W sześćdziesiątą rocznicę śmierci Józefa Wierusza-Kowalskiego, Postępy Fizyki 38, 479 (1987).
• [16] S. Werner, Wspomnienie o Profesorze Wacławie Wernerze, Brwinów 2103.
• [17] Sam tylko Wydział Lekarski miał w tym roku akademickim 538 studentów; patrz Tabela 2, s. 54 w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939, pod red. Andrzeja Garlickiego, Warszawa 1982. Politechnika Warszawska miała na Wydziale Chemicznym 138, na Wydziale Budowy Maszyn i Elektrotechnicznym – 273, a na Wydziale Inżynierii Budowlanej 146 studentów; patrz Politechnika Warszawska 1915–1965, op.cit., s. 46.
• [18] Spis wykładów w semestrze zimowym 1915/1916 i w semestrze letnim 1916, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1916.
• [19] Kalendarz Uniwersytecki, semestr letni 1915/16, opracował Jan Muszkowski, Warszawa 1916; Kalendarz Uniwersytecki Rok 2, semestr zimowy 1916/17, opracował Jan Muszkowski, Warszawa 1917.
• [20] L. Królikowski, Szkolnictwo dawnej Warszawy, s. 459, Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, 2008.
• [21] Cały budżet Uniwersytetu wynosił wtedy 60 000 rubli; patrz: Hanna Kolendo, Odrodzenie Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1915. Pierwszy skład wykładających, Roczniki UW, XIII, 1973, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1974.
• [22] W latach 1915/16 i 1916/17 TKN miało odpowiednio 1515 i 2428 studentów, podczas gdy UW 1039 i 1621, a PW 615 i 1136. Patrz: Uniwersytet Warszawski w latach 1915/16–1934/35, Kronika, oprac. Tadeusz Manteuòel, Warszawa 1936; Politechnika Warszawska 1915–1965, s. 340, Warszawa 1965; Sprawozdanie z działalności Wolnej Wszechnicy Polskiej w latach 1916/17–1918/19, Warszawa 1919.
• [23] Towarzystwo Fizyczne w Warszawie, Nauka Polska 2, 579–580 (1919).
• [24] J. Specht, Wśród fizyków Polskich, s. 189–221, Lwów 1938; J. Hurwic, Stanisław Kalinowski (1973–1946) w dziesiątą rocznicę śmierci, Postępy Fizyki 7, 254– 284 (1956).
• [25] J. Patkowski i Sz. Szczeniowski, Wacław Dziewulski, Acta Physica Polonica 7, 103–109 (1939).
• [26] A. Wolska, Zofia z Kowalczewskich Dobrowolska (1889–1979), Postępy Fizyki 30, 400–401 (1979).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).