Charakterystyka i proweniencja piaskowców z gotyckiego portalu bazyliki św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu

• Autorzy: Zboińska Katarzyna , Bartz Wojciech

Identyfikatory

DOI

10.7306/2019.44

Warianty tytułu

EN

Characterization and provenance of sandstones from the gothic portal of St. Elizabeth of Hungary basilica in Wrocław

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The St. Elizabeth of Hungary Basilica is one of the most important and recognizable monuments of Wroclaw - the capital of Lower Silesia (SWpart of Poland). The origin of the church dates back to the beginning of the 13th century. The basilica received its present Gothic form in the 14th-15th centuries. At the foot of the church tower, overlooking the buildings of the nearby Market Square, there is a late-Gothic portal built in 1456. This is the oldest portal of the basilica. Adjacent to it, there are epitaphs of wealthy Wroclaw burghers. These monuments are the top-class works of Silesian stonemasonry and also an interesting example of the use of natural stone in constructing architectural details. From the portal and three epitaphs (devoted to the Krapps’family, Georg Althoff Scholz and Hans Schulz von Wolkovitz), atotal often samples of clastic rock were collected. These were subjected to detailed petrographic and mineralogical studies in order to determine the provenance of the stone material. The research confirmed that these architectural details were made of quartz sandstones. The probable source of this material was the Cretaceous joint sandstones from the North-Sudetic Basin (Conacian, upper joint sandstone - Rakowice type).

Słowa kluczowe

PL

piaskowce; petrografia; pochodzenie; portal gotycki; epitafia

EN

sandstones; petrography; provenance; Gothic portal; epitaphs

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 67, nr 9
• Strony: 749--757
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Zboińska Katarzyna

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, pl. Maksa Borna 9, 50-204Wrocław

autor

Bartz Wojciech

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Dolnośląski, al. Jaworowa 19, 53-122 Wrocław

Bibliografia

• 1. ANTKOWIAK Z. 1991 -Kościoły Wrocławia. Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu.
• 2. BARTZ W., KIERCZAK J., GĄSIOR M., WANAT P. 2015 - Historical materials from the post-Cisterian abbey in Kamieniec Ząbkowicki (southwestern Poland) - application of mineralogical methods for identification of source of raw materials. Arch. Anthrop. Sci., 9 (2): 279-291.
• 3. EHLING A. 1999 - Die oberkretazischien Bausandsteine Schlesiens. Dissertation, Universität Hannover.
• 4. FÖLDVARI M. 2011 - Handbook of thermogravimetric system of minerals and its use in geological practice. Occasional Papers of the Geological Institute of Hungary: 213.
• 5. FOLK R.1980 - Petrology of sedimentary rocks. Hemphill Publishing Company.
• 6. GLAPA W., SROGA C. 2011 - Piaskowce dolnośląskie - zagospodarowanie i eksploatacja złóż w latach 2002-2010. Zesz. Nauk. Inst. Gosp. Sur. Min. i Energ. PAN, 81: 209-226.
• 7. GÖTZE J., PLÖTZE M., HABERMANN D. 2001 - Origin, spectral characteristic and practical applications of the cathodoluminescence (CL) of quartz - a review. Mineralogy and Petrology, 71: 225-250.
• 8. KAMIEŃSKI M., KUBICZ A. 1962 - Kwasoodporność piaskowców Gór Świętokrzyskich i Dolnego Śląska na tle ich własności petrograficznych. Wyd. Geol.
• 9. KLEMENTOWSKI J., MARCINÓW K. 2006 - Tempo wietrzenia piaskowcowych zabytków architektury Dolnego Śląska. Prz. Geol., 54 (12): 1044-1046.
• 10. KOBYLEC K. 2008 - Tendencje w gospodarowaniu piaskowcami budowlanymi w Polsce. Gosp. Sur. Min., 24 (4): 175-191.
• 11. KRYZA R. 2011 - Kamień w architekturze i sztuce - od Asuanu do Żagania. [W:] Żelaźniewicz A., Wojewoda J., Ciężkowski W. (red.), Mezozoik i kenozoik Dolnego Śląska. WIND, Wrocław: 195-209.
• 12. LABUS M. 2011 - Parametry przestrzeni porowej jako determinanty podatności na wietrzenie surowców skalnych dolnośląskich piaskowców ciosowych. Wyd. Pol. Śl.
• 13. LASOTA C., PIEKALSKI J. 1996 - Kościół św. Elżbiety we Wrocławiu w świetle badań archeologicznych. Wyd. UWr.
• 14. LORENC M.W., MAZUREK S. 2010 - Wybrane, nowe propozycje atrakcji geoturystycznych z Dolnego Śląska. Geoturystyka, 3-4 (22-23): 3-18.
• 15. MACIEJEWSKA B. 1997 - Elżbietańska fara. Wyd. Wratislavia.
• 16. MICHNIEWICZ J. 1996 - Niszczenie górnokredowych piaskowców ciosowych w zabytkach Wrocławia pod wpływem zanieczyszczeń atmosferycznych. Prz. Geol., 44 (3): 271-274.
• 17. MILEWICZ J. 1961 - Uwagi o piaskowcach budowlanych rejonu Bolesławca-Lwówka Śląskiego. Prz. Geol., 9 (4): 186-190.
• 18. PETTIJOHN F.J., POTTER P.E., SIEVER R. 1987 - Sand and sandstone. Springer-Verlag.
• 19. PRELL M., ZAGOŻDŻON K.D. 2011 - Kamień naturalny w wybranych obiektach komercyjnych Wrocławia. Pr. Nauk. Inst. Górn. PWr., 133 (40): 109-121.
• 20. RAMACHANDRAN V.S, PAROLI R.M., BEAUDOIN J.J., DELGADO A.H. 2002 - Handbook of thermal analysis of construction materials. Noyes Publications, William Andrew Publishing.
• 21. RODUIT N. 2007 - JMicroVision: un logiciel d’analyse d’images pétrographiques polyvalent. http://www.jmicrovision.com.
• 22. SKOCZYLAS J. 1991 - Geologia a historia kultury materialnej w Wielkopolsce. Prz. Geol., 39 (7-8): 337-339.
• 23. SKOCZYLAS J., GUNIA P. 2016 - Zastosowanie wiedzy geologicznej w archeologii. Prz. Geol., 64 (9): 734-738.
• 24. SZCZEPANIAK M. 2015 - Procesy diagenetyczne w wybranych piaskowcach Dolnego Śląska i ich znaczenie dla romańskiej architektury południowej Wielkopolski. Bogucki Wyd. Nauk.
• 25. WALENDOWSKI H. 2009 - Piaskowiec z Długopola. Minimonografie polskich kamieni budowlanych. Nowy Kamieniarz, 42 (6): 66.
• 26. WALENDOWSKI H. 2010 - Piaskowiec z Płakowic. Minimonografie polskich kamieni budowlanych. Nowy Kamieniarz, 50 (7): 110.
• 27. WANDRYCHOWSKA D. 2013a - Kościół p.w. św. Elżbiety, Wrocław. Południowy portal na elewacji wieży. Program prac konserwatorskich - weryfikacja i zmiana programu po udostępnieniu obiektu z poziomu rusztowań. Arch. Dolnośl. Woj. Kons. Zabytków we Wrocławiu.
• 28. WANDRYCHOWSKA D. 2013b - Kościół p.w. św. Elżbiety, Wrocław. Epitafium rodziny Krappów. Program prac konserwatorskich - weryfikacja i zmiana programu po udostępnieniu obiektu z poziomu rusztowań. Arch. Dolnośl. Woj. Kons. Zabytków we Wrocławiu.
• 29. WANDRYCHOWSKA D. 2013c - Kościół p.w. św. Elżbiety, Wrocław. Epitafium Georga Althoffa Scholza. Program prac konserwatorskich - weryfikacja i zmiana programu po udostępnieniu obiektu z poziomu rusztowań. Arch. Dolnośl. Woj. Kons. Zabytków we Wrocławiu.
• 30. WANDRYCHOWSKA D. 2013d - Kościół p.w. św. Elżbiety, Wrocław. Epitafium Hansa Schulza von Wolkowizt. Program prac konserwatorskich - weryfikacja i zmiana programu po udostępnieniu obiektu z poziomu rusztowań. Arch. Dolnośl. Woj. Kons. Zabytków we Wrocławiu.
• 31. WANDRYCHOWSKA D. 2013e - Kościół p.w. św. Elżbiety, Wrocław. Epitafium Ehrenfrieda Fellnera i jego żony. Program prac konserwatorskich - weryfikacja i zmiana programu po udostępnieniu obiektu z poziomu rusztowań. Arch. Dolnośl. Woj. Kons. Zabytków we Wrocławiu.
• 32. WYRWICKIR. 1988 - Analiza derywatograficzna skał ilastych. Wyd. UW.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).