Podstawowe problemy chemicznej degradacji gleb Polski

• Autorzy: Mocek A. , Mocek A.

Warianty tytułu

EN

Basic problems associated with soil chemical degradation in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Gleby Polski charakteryzują się stosunkowo niewielką ilością materii organicznej bądź próchnicy (stanowi ona 95% wspomnianej materii). Ilość próchnicy w glebach naszego kraju waha się od ilości śladowych do 5-6%, przy czym średnio wynosi około 2,2%. Pod pojęciem próchnicy należy rozumieć mieszaninę (kompleks) związków organicznych i organiczno-mineralnych znajdujących się w glebie - szczególnie w jej wierzchniej warstwie - które stanowią różne etapy przetwarzania resztek roślinnych i zwierzęcych pod wpływem drobnoustrojów glebowych. W ostatnich latach obserwuje się tendencje zagrażające spadkowi tej cennej substancji. Jedną z przyczyn jest bardzo wyraźna obniżka stanu pogłowia, co prowadzi do spadku produkcji obornika. Sprzyja temu także przechodzenie części rolników z obór i chlewni głębokich na bezściołowe. Drugim czynnikiem sprzyjającym spadkowi próchnicy może być ograniczenie stosowania płodozmianów na korzyść monokultury zbożowej. Taki typ gospodarowania, poza brakiem stosowania obornika eliminuje niemal do zera również uprawę roślin na nawozy zielone oraz innych substytutów obornika, na przykład kompostów. Musi to w przeciągu kilkunastu łub kilkudziesięciu lat doprowadzić do spadku próchnicy, a tym samym obniżki produktywności gleb. Pomimo, iż przy pomocy obornika lub jego substytutów trudno zwiększyć ilość materii organicznej w glebie, to mogą one jednak stabilizować ilość tej cennej substancji w określonym czasie i rejonie.

EN

The study presents the most important issues associated with soil chemical degradation in Poland. They include: soil acidification, decline in organic matter content as well as contamination with mineral (heavy metals) and organic (polycyclic aromatic hydrocarbons - PAH) xenobiotics. The problem of acidification can be remedied relatively quickly by the application of appropriate quantities of lime. The trends towards decline of organic matter in soils can be inhibited by the application of appropriate crop rotation systems or organic fertilization (increased production of farmyard manure or its substitutes, such as: green manures, composts, sewage sludge etc.). The degree of contamination of Polish soils with heavy metals and PAHs is small. Approximately 97% of Polish soils fail to show contamination with heavy metals (0° and 1°) and about 80% of soils do not contain polycyclic aromatic hydrocarbons at dangerous concentrations (0° and 1).

Słowa kluczowe

PL

zakwaszenie gleby; zanieczyszczenie środowiska; ekologia; poziom zanieczyszczenia

EN

soil acidification; environmental pollution; ecology; level of contamination

• Wydawca: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2003
• Tom: nr 2
• Strony: 186--198
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Mocek A.

• Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu

autor

Mocek A.

Bibliografia

• Sz. Lekan, W. Sroczyński, Program ochrony gleb w latach 1996-2000 oraz w lalach 2001-2015, w: Program proekologicznego rozwoju wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do 2015 roku, Warszawa 1998
• Z. Prusinkiewicz, Leksykon ekologiczno-gleboznawczy, PWN, Warszawa 1994
• M. Andrzejewski, Znaczenie próchnicy dla żyzności gleb, w: Próchnica - rolnicze i ekologiczne znaczenie, ZPPNR 1991 z. 411
• ISRIC - UNEP, International Soil Reference and Information Center-United Nations Environment Programme: World Map on Status of Human-induced Soil Degradation, Wa- geningen, ISRIC, 1990
• E. Bolibrzuch, i in., Oznaczanie zawartości pierwiastków śladowych w glebach i roślinach metodami kolorymetrycznymi i spektrometrii atomowej, IUNG, Puławy 1978
• A. Kabata-Pendias i in., Podstawy chemicznego zanieczyszczenia gleb. Metale ciężkie, siarka i WWA, Biblioteka Monitoringu Środowiska, PIOŚ-INUG, Warszawa 1995
• B. Maliszewska-Kordybach, M. Mordarowicz, Problemy zanieczyszczenia środowiska i glebowego wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi i metody ich oznaczania, w: Związki organiczne w środowisku i metody ich oznaczania, PIOŚ, Warszawa 1987
• H. Terelak i in., Pierwiastki śladowe (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) w glebach użytków rolnych Polski, Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, IUNG, Puławy 2000
• Monitoring chemizmu gleb ornych Polski - program badań i wyniki wstępne, Biblioteka Monitoringu Środowiska, IOŚ, Warszawa 1999

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).