Rozpoznanie wysadu solnego Wapno na tle tworzonych obrazów złoża

• Autorzy: Kolonko M. , Kolonko P. , Wachowiak J.

Warianty tytułu

EN

Recognition of the Wapno salt dome on the background of deposit imagery

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wysad solny Wapno był eksploatowany od początku XIX wieku. Początkowo eksploatowano margle kredowe, występujące ponad czapą gipsową tuż pod powierzchnią ziemi, następnie gips z czapy gipsowej i sól kamienną z wysadu solnego, którą nawiercono w 1871 r., na głębokości około 160 m p.p.t. Pierwsze nadanie górnicze na białą sól kamienną uzyskano w 1873 r. Podziemną eksploatację soli rozpoczęto w 1920 r., którą kontynuowano do 1977 r. Sól eksploatowano dwoma szybami na 8 poziomach eksploatacyjnych (III - VIII) na głębokości od 484 do 678 m p.p.t. W czasie działalności kopalni opracowano szczegółowo budowę wewnętrzną złoża oraz kształt i zasięg wysadu solnego i czapy gipsowej. Od początku eksploatacji kopalnia borykała się z zagrożeniem wodnym z warstw wodonośnych otaczających wysad, głównie z czapy gipsowej. Zagrożenie to wzrosło na początku lat 70. ubiegłego wieku. Szczególnie niebezpieczne były wycieki na poziomie III, w komorach 34, 36 i 37, które doprowadziły do zatopienia kopalni 5 sierpnia 1977 roku.

EN

The Wapno salt dome has been mined since the beginning of the 19th century. Initially, chalk marls, occurring above the gypsum cap and underneath the land surface, were extracted. Later, gypsum from the cap and rock salt from the very salt dome were mined. The salt dome was drilled to the depth of ca. 160 m below the ground in 1871. The first white salt mining concessions were obtained in 1873. Underground salt mining started in 1920 and was continued until 1977. Salt was extracted through two shafts and at eight operating levels (III-VIII) located at the depths from 484 to 678 m. During the mining operations, a detailed internal deposit shape and structure were identified, together with the range of both salt dome and gypsum cap. Since the beginning of salt extraction, the salt mine struggled against water hazard presented by the aquifers surrounding the salt dome, mainly those located in the gypsum cap. The hazard increased in the 1970’s. The leaks at Level II, Chambers 34, 36, and 37, turned out to be particularly dangerous and caused the mine flooding on 5 August 1977.

Słowa kluczowe

PL

Kopalnia Soli Wapno; wysad solny Wapno; wysady solne; tektonika solna; hydrogeologia złóż solnych; cechsztyn

EN

Wapno Salt Mine; salt dome Wapno; salt diapirs; salt tectonic; hydrogeology of salt deposits; zechstein

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
• Czasopismo: Przegląd Solny
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 10
• Strony: 85--100
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kolonko M.

• Główny Geolog Kopali Wapno oraz Kopalni Solno II w Inowrocławiu

autor

Kolonko P.

• Kopalnia Soli Kłodawa, emerytowany Główny Geolog

autor

Wachowiak J.

• Geosalt – Badania i ekspertyzy geologiczne złóż soli. Ul. Rzepichy 42, 30-240 Kraków

Bibliografia

• DADLEZ R., MAREK S., POKORSKI J. (red.), 1998. Atlas paleogeograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku w Polsce w skali 1:2 500 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• DEMBOWSKA J., 1964. Opracowanie stratygraficzne czterech wierceń w okolicy Kcyni. Biul. Inst. Geol., 175.
• DODAJ D., KUSKA E., 1977. Mapy geologiczne. W: Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej „Wapno”. OBRGSChem. Chemkop, Kraków.
• FRIEDBERG W., 1921. Kopalnia Soli w Wapnie koło Kcyni. Kosmos, 46.
• GARLICKI A., SZYBIST A., 1986. Osady salinarne polskiego cechsztynu z solami potasowo-magnezowymi. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 2: 391-404.
• JAWORSKI A., 1970. Budowa geologiczna antykliny Wapna na tle wyników badań sejsmicznych. Prz. Geol. 2: 90-95.
• KOLONKO M., 1961. Projekt prac geologicznych dla kopalni soli w Wapnie. Arch. ZKSCH.
• KOLONKO M., 1962. mapy geologiczne poziomów kopalnianych kopalni „Wapno”. Arch. Kopalniane, Urząd Gminy Wapno.
• MIDURA A., HAŁOŃ B., 1963. Opracowanie badań sejsmicznych w rejonie kopalni Wapno.
• POBORSKI J., 1947. Nowsze materiały do geologii złóż solnych w Wielkopolsce. Biul. PIG, 36.
• POBORSKI J., 1960. Cechsztyńskie zagłębie solne Europy Środkowej na ziemiach Polski. Prace Inst. Geol. nr 30 (2).
• POBORSKI J., PROCHAZKA K., WALA A., 1956. Sole potasowo-magnezowe w złożach Inowrocławia i Wapna. Acta Geol. Pol., 6.
• PROCHAZKA K., 1962. Przyczynek do znajomości złoża solnego w Wapnie. Roczn. PTG, 22 (4).
• RATAJCZAK R., 2000. Budowa geologiczna i problemy ochrony środowiska wysadu solnego Wapna w Wielkopolsce. Rozprawa dokt. Arch. IG UAM, Poznań.
• WACHOWIAK J. 2014. Przekroje geologiczne przez kompleks permo- mezozoiczny w rejonie wysadu Wapno. W: „Poprawa efektywności badań sejsmicznych w poszukiwaniach i rozpoznawaniu złóż gazu ziemnego w utworach czerwonego spągowca”. Archiwum Wydz. GGiOŚ AGH.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).