Zespoły plejstoceńskiej fauny (zbiory Muzeum Geologicznego PIG-PIB) w ujęciu stratygraficznym, geologicznym i tafonomicznym

Woroncowa-Marcinowska, K.; Pawłowska, K.; Żarski, M.; Urban, J.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zespoły plejstoceńskiej fauny (zbiory Muzeum Geologicznego PIG-PIB) w ujęciu stratygraficznym, geologicznym i tafonomicznym

Autorzy

Woroncowa-Marcinowska K. , Pawłowska K. , Żarski M. , Urban J.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Woroncowa-Marcinkowska_Zespoly_Prz.Geol._1_2017.pdf

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

The Pleistocene mammal assemblages from the Geological Museum of PGI-NRI; a stratigraphical, geological and taphonomic approach

Języki publikacji

Abstrakty

The paper presents 15 collections of bones of mammals (15 sites, 357 specimens) from the Geological Museum of the Polish Geological Institute, which were gathered during the firsthalf of the 20th century. This is the first study of these collections. The remains of J Urban woolly mammoth, woolly rhinoceros, bison, reindeer, horse and predators, and other bones complement the record of their occurrence in central Europe during the last glaciation. The geological position was established for most sites based on both published sources and own research (Kadzielnia and Sitkówka quarries). The collections were obtained from fluvial (woolly mammoth and rhinoceros), aeolian (mammoth remains) and cave sediments (taxonomic diversity of mammals with predominance ofpredators). It has been confirmed that typical Pleistocene sediments of the Kadzielnia quarry occur only in the Jaskinia Jeleniowska Cave and Schronisko nad Przepaścią Cave. The analysis of the literature suggests that the majority of bones representing all collections are ofVistulian (Würm) age, mainly the Grudziądz Interstadial.

Słowa kluczowe

szczątki ssaków pleistocen ujęcie geologiczne

mammal remains Pleistocene geological context

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2017

Tom

Vol. 65, nr 1

Strony

53--62

Opis fizyczny

Bibliogr. 57 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Woroncowa-Marcinowska K.

tatiana.woroncowa-marcinowska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny-PIB, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Pawłowska K.

koka@amu.edu.pl

Instytut Geologii,Uniwersytet im. AdamaMickiewicza w Poznaniu, ul. B. Krygowskiego 12, 61-680 Poznań

autor

Żarski M.

marcin.zarski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny-PIB, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Urban J.

urban@iop.krakow.pl

Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. A. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

Bibliografia

1. BACA M., MACKIEWICZ P., STANKOVIC A., POPOVIC D., STEFANIAK K., CZARNOGÓRSKA K., NADACHOWSKI A., GĄSIOROWSKI M., HERCMAN H. & WEGLENSKI P. 2014 - Ancient DNA and dating of cavebearremains from Niedźwiedzia Cave suggest early appearance of Ursus ingressus in Sudetes. Quater. Inter., 339/340: 217-223.
2. BIELECKA M. 1967 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Sandomierz. Wyd. Geol., Warszawa.
3. BIERNAT S. 1964 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000 ark. Pyskowice. Wyd. Geol., Warszawa: 1-43.
4. BIEROŃSKI J., SOCHA P. & STEFANIAK K. 2007 - Jaskinia masywu Śnieżnika Kłodzkiego. [W:] Materiały 41. Sympozjum Speleologicznego, Kletno: 9-21.
5. BUTRYM J., HENKIEL A. & PĘKALAK. 1988 -Osady czwartorzędowe w Krasicach nad Sanem. Przewodnik LIX Zjazdu PTG, Przemyśl, 16-18 IX 1988. Kraków: 1-298.
6. CHMIELEWSKI W. 1970 - Wpływ środowiska peryglacjalnego na osadnictwo ludzkie w górnym plejstocenie Polski. Światowit, 31: 5-18.
7. CROITOR R., STEFANIAK K., PAWŁOWSKA K., RIDUSH B., WOJTAL P. & STACH M. 2014 - Giant deer Megaloceros giganteus Blumenbach, 1799 (Cervidae, Mammalia) from Palaeolithic of Eastern Europe. Quatern. Inter., 326/327: 91-104.
8. CZARNOCKI J. 1932 - Mniej znane zabytki geologiczne Gór Świętokrzyskich. Ochrona Przyr., 12: 75-81.
9. CZARNOCKI J. 1935 - O znalezieniu kości ssaków dyluwialnych w kopalni „Sitkówka” pod Chęcinami. Pos. Nauk. PIG, 42: 71-72.
10. CZARNOCKI J. 1948 - Przewodnik 20 Zjazdu PTG w Górach Świętokrzyskich. Roczn. PTG, 17 (1947): 237-299.
11. CZARNOCKI J. 1958 - Marmury świętokrzyskie. Pr. Inst. Geol. 21, Pr. Geol., 5 (3): 103-106.
12. CZEPIEL M. & ZYGMUNT J. 2011 - Wiercica. [W:] Grodzicki J. (red.), Jaskinie Wyżyny częstochowskiej t.1. Pol. Tow. Przyj. Nauk o Ziemi, Warszawa: 270-273.
13. GLOGERZ. 1903 - Dolinami rzek. Opis podróży wzdłuż Niemna, Wisły i Biebrzy. Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej. Gdańsk, 2002: 1-277.
14. GUCIK S. & WÓJCIK A. 1982 - Objaśnienia do Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 200 000, ark. Przemyśl, Kalników. Inst. Geol. Warszawa: 1-91.
15. JAHN A. 1955 - Dolina Kłodnicy i stratygrafia utworów plejstoceńskich pod Gliwicami (Górny Śląsk). Biul. Inst. Geol., 97: 311-328.
16. KAHLKE R.D. 2014 - The origin of Eurasian Mammoth Faunas (Mammuthus-Coelodonta Faunal Complex). Quatern. Sci. Rev., 96: 32-49.
17. KARASZEWSKI W. 1976 - Mało znane miejsca występowania kości mamuta i nosorożca w Polsce środkowej i wschodniej. Kwart. Geol., 20: 157-162.
18. KOSZARSKI L. (red.) 1985 - Geology of the Middle Carpathians and the Carpathians Foredeep. Guide to Excursion 1, XIII Congress, Carpatho-Balkan Geological Association (Cracow, Poland): 1-102.
19. KOTANSKI Z. 1959 - Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich, t. 1 i 2. Wyd. Geol. Warszawa, s. 446.
20. KOWALSKI K. 1954 - Jaskinie Polski, III. Warszawa, Państw. Muz. Archeol., 1-191.
21. KULCZYCKI J. 1955 -Les ossements desmammouths. Paleont. Polonica, 7: 1-65.
22. LINDNER L. 2004 - Zarys stratygrafii plejstocenu regionu świętokrzyskiego. Pr. Inst. Geogr. Akad. Świętokrz. w Kielcach, 13 „Czwartorzęd obszaru Polski na tle struktur starszego podłoża”. Akad. Świętokrz. im. J. Kochanowskiego w Kielcach, Kielce: 7-31.
23. LUBICZ-NIEZABITOWSKI E. 1938 - O kilku ciekawszych szczątkach kopalnych zwierząt ssących Polski (Ueber einige bemerkenswerte fossile Reste aus gestorbener Saugetiere Polens). Kosmos A 63 (4): 431-438 (191-198) (in Polish with German summary).
24. MARCINIAK B., JEŁOWICZEWA J.,LINDNER L. & SANKO A. 2007 - Stanowisko osadów jeziornych interglacjału Murawińskiego (eemskiego) w Rumlówce koło Grodna (Białoruś). Biul. Państ. Inst. Geol., 425: 75-86.
25. MARCISZAK A., STEFANIAK K., MACKIEWICZ P. & RIDUSH B., 2015 - Ursus arctos L., 1758 from Bukovynka Cave (W Ukraine) in an overview on the fossil brown bears size variability based on cranial material. Quater. Inter., 357: 136-148.
26. MARUSZCZAK H. 1991 - Zróżnicowanie stratygraficzne lessów polskich. [W:] H. Maruszczak (red.). Podstawowe profile lessów w Polsce. UMCS Lublin: 13-15.
27. MOJSKI J.E. 2005 - Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 1-404.
28. MORAWSKI W. 1978 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Warszawa Zachód. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
29. NADACHOWSKI A., ŻARSKI M., WOJTAL P., MIĘKINA B., LIPECKI G., OCHMAN K., KRAWCZYK M., JAKUBOWSKI G. & TOMEK T. 2009 - Late Pleistocene environment of the Częstochowa Upland (Poland). Reconstructed on the basis of faunistic evidence from Archaeological cave sites - Institute of Systematics and Evolution of Animals. PAN, Kraków: 1-112.
30. NADACHOWSKI A., LIPECKI G., WOJTAL P. & MIĘKINA B. 2011 - Radiocarbon chronology of woolly mammoth (Mammuthus primigenius) from Poland. Quater. Inter., 245: 186-192.
31. NADACHOWSKI A., MARCISZAK A., RIDUSH B., STEFANIAK K., WILCZYNSKI J. & WOJTAL P. 2015. Eksploatacja zasobów fauny przez paleolityczne społeczności łowiecko-zbierackie na przykładzie strefy peru- i metakarpackiej. [W:] Łanczont M. & Madejska T. (red.), Paleolityczna ekumena strefy pery- i metakarpackiej. Lublin: 842-885.
32. NOWICKI T. 2002 - Jaskinia Magurska. [W:] Grodzicki J. (red.), Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego, t. 10. Pol. Tow. Przyj. Nauk o Ziemi, Warszawa: 159-174.
33. PAWŁOWSKA K. 2010 - The usefulness of a taphonomic approach for studies of Pleistocene mammals. Geologos, 16 (3): 183-189.
34. PAWŁOWSKA K. 2014 - Elephantids from the Pleistocene of Poland: state of knowledge. Abstract Book of the VIth International Conference on Mammoths and their Relatives. S.A.S.G., Spec. Vol., 102: 152.
35. PAWŁOWSKA K. 2015 - Elephantids from Pleistocene Poland: State of knowledge. Quater. Inter., 379: 89-105.
36. PAWŁOWSKA K., GREENFIELD H. & CZUBLA P. 2014 - ‘Steppe’ mammoth (Mammuthus trogontherii) remains in their geological and cultural context from Bełchatów (Poland): A consideration of human exploitation in the Middle Pleistocene. Quater. Inter., 326/327: 448-468.
37. POŻARYSKI W. 1953 - Plejstocen w przełomie Wisły przez wyżyny południowe. Pr. Inst. Geol., 9: 74-125.
38. RYZIEWICZ Z. 1954 - Badania nad piżmowołami kopalnymi z terenu Polski. Z badań czwartorzędu w Polsce, 5. Biul. Inst. Geol., 69: 177-252.
39. SAWICKI L. 1954 - Stratygrafia wysokiego tarasu erozyjno-akumulacyjnego pra-Wisły pod Puławami. Acta Geol. Pol., 4: 391-422.
40. STEFANIAK K., PAWŁOWSKA K., RATAJCZAK U., ROBLIC- KOVÁ M., GUMINSKI W. & WOJTAL P. 2014 - Middle and Late Pleistocene elks (Cervalces Scott, 1855 and Alces Gray, 1821) from Poland: palaeoenvironmental and palaeogeographic implications. Ann. Soc. Geol. Pol. , 84: 341-362.
41. STUART A.J., KOSINTSEV P.A., HIGHAM T.F.G. & LISTER A.M., 2004 - Pleistocene to Holocene extinction dynamics in giant deer an woolly mammoth. Nature, 431: 684-689.
42. SZALEWICZ H. 1993 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000 ark. Żyrardów. Inst. Geol., Warszawa.
43. URBAN J. 1999 - Obiekty krasu kopalnego trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich - postwaryscyjskie czy kenozoiczne? [W:] Geologia i sozologia w regionie świętokrzyskim u schyłku XX w. X Konf. Sozologiczna. Wyd. PTG, Państw. Inst. Geol., Kielce: 107-114.
44. URBAN J. 2000 - Kras kopalny trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich (manuskrypt). Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Kielce.
45. URBAN J. 2002 - Kras kopalny trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich. Streszcz. ref. z 2001 r., PTG Oddz. w Poznaniu, Uniw. im. A. Mickiewicza, 11: 53-69.
46. URBAN J. 2013 - Zapis lądowych etapów historii geologicznej Gór Świętokrzyskich w osadach i formach krasowych - wybrane przykłady. Biul. Państw. Inst. Geol., 454: 77-102.
47. URBAN J. & RZONCA B. 2009 - Karst systems analyzed using borehole logs - Devonian carbonates of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains, Central Poland. Geomorphology, 112: 27-47.
48. URBAN J., KASZA A., OCHMAN K. & HERCMAN H. 2011a - Kenozoiczny kras Kadzielni. [W:] Ludwikowska-Kędzia M. & Wiatrak M. (red.), Geologia i geomorfologia regionu świętokrzyskiego. Inst. Geografii Uniw. J. Kochanowskiego w Kielcach, Kielce: 9-28.
49. URBAN J., KASZA A., OCHMAN K. & MALEC J. 2011b - Jaskinie Kadzielni. Geopark Kielce. Kielce. 1-89.
50. VOLZ W. & LEONHARD R. 1896 - Über einen reichen Fund von Ele- phantenresten und das Vorkommen von Elephas trogontherii Pohl in Schlesien. Z. Dtsch. Geol. Ges., 48: 356-362.
51. WORONCOWA-MARCINOWSKA T., ŻARSKI M., PAWŁOWSKA K. & URBAN J. 2013 - Rewizja i naukowe opracowanie kości ssaków zgromadzonych w kolekcjach Muzeum Geologicznego PIG-PIB. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa: 1-130.
52. WOŻNIAK P. 2010 - Nosorożec włochaty. Folder PIG-PIB. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
53. WÓJCIK A. & RĄCZKOWSKI W. 2009 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Przemyśl. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
54. ŻARSKI M. 1989 - Szczegółowa Mapa Geologiczna 1 : 50 000, ark. Dęblin. Inst. Geol., Warszawa.
55. ŻARSKI M. 1990 - Nowe stanowisko gleb kopalnych w Stężycy na tle budowy geologicznej. Kwart. Geol., 34: 503-510.
56. ŻARSKI M. 1996 - Szczegółowa Mapa Geologiczna 1: 50 000, ark. Puławy. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
57. ŻARSKI M., JAKUBOWSKI G. & PLOCH I. 2014 - Znalezisko kości ssaków plejstoceńskich w Garwolinie (Nizina Mazowiecka). Prz. Geol., 62 (10/1): 525-531.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-e20666c5-47c5-4621-8035-97294fa203cf